پاورپوینت گفتار 1 فصل ششم زیست شناسی پایه یازدهم تجربی (گفتار1 کروموزوم) (pptx) 13 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 13 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
پاورپوینت فصل 6
پایه یازدهم
تقسیم یاخته
زندگی انسان، با تشکیل
یاخته ای
به نام تخم آغاز میشود و پس از چند ماه به نوزادی با میلیاردها یاخته تبدیل میشود. روند افزایش
یاخته ها
حتی بعد از این هم ادامه مییابد، بهطوری که تعداد یاختهها در بدن یک فرد بالغ به صدها میلیارد میرسد. این افزایش
شگفت انگیز
با تقسیمات پیاپی
یاخته ها
صورت
می پذیرد.
با توجه به مطالبی که در سالهای گذشته فرا گرفتید، چه انواعی از تقسیم در بدن یک فرد بالغ را میشناسید؟
هر
نوع از این تقسیمها در چه نوع
یاخته هایی
، انجام میشود
؟
نتیجۀ هر نوع از تقسیم چیست؟ آیا همۀ
یاخته های
بدن، تقسیم میشوند؟
کروموزوم
گفتار
1
همانطور که میدانید کروموزوم از
DNA
و پروتئین تشکیل شدهاست. به شکل ۱ توجه کنید. زمانی که یاخته در حال تقسیم نیست، فشردگی مادۀ وراثتی هسته، کمتر و بهصورت تودهای از رشته های درهم است که به آن، فامینه (کروماتین) میگویند. هر رشتۀ کروماتین از واحدهای تکراری به نام هسته تن (نوکلئوزوم) تشکیل میشود که در آن، مولکول «دنا» حدود 2 دور در اطراف 8 مولکول پروتئینی به نام هیستون پیچیده است. ماده وراثتی هسته در تمام مراحل زندگی یاخته، به جز تقسیم، به صورت کروماتین است. پیش از تقسیم یاخته، رشته های کروماتینی دو برابر می شوند و با فشرده شدن، فام تن (کروموزوم )ها را ایجاد میکنند )شکل1.)
شکل۲ ،تصویر یک کروموزوم را در حداکثر فشردگی نشان میدهد. همانطور که در این شکل مشاهده میشود، هر کروموزوم از دو بخش شبیه به هم به نام
فامینک
(
کروماتید
)
تشکیل شده است.
به
این کروموزمها، کروموزومهای
مضاعف
شده
میگویند. کروماتیدهای هر دوکروماتیدی از نظر نوع ژنها
یکسان اند
و به آنها کروماتیدهای خواهری گفته میشود. کروماتیدهای خواهری در محلی به نام سانترومر به هم
متصل اند
.
اجزای کروموزوم:
تعداد کروموزوم
هرگونه از جانداران، تعداد معینی کروموزوم در
یاخته های
پیکری خود دارند که به آن
عدد
کروموزومی
میگویند.
یاخته های
پیکری، همان
یاخته های
غیرجنسی جاندارند. ممکن است تعداد کروموزوم
یاخته های
پیکری بعضی از
جانداران
شبیه هم باشد؛ مثلا در
یاخته های پیکری
انسان و درخت زیتون 46 کروموزوم وجود دارد، ولی
به طور
مسلم ژنهای آنها بسیار
متفاوت اند
. تعداد کروموزومهای جانداران مختلف
(به
جز
باکتریها)
از 2 تا بیش از 1000عدد متغیر
است
یاخته های
پیکری انسان،
دولاد (دیپلوئید) هستند
برای تعیین تعداد کروموزومها و تشخیص بعضی از ناهنجاریهای کروموزومی، کاریوتیپ تهیه میشود. کاریوتیپ تصویری از کروموزومها با حداکثر فشردگی است که براساس اندازه، شکل، محتوای ژنی و محل قرارگیری سانترومرها، مرتب و
شماره گذاری شده اند(شکل ۳)
با بررسی کاریوتیپ انسان، مشاهده میشود که هر کروموزوم دارای یک کروموزوم شبیه خود
است که به این
کروموزومها
، همتا گفته میشود. به جاندارانی که یاختههای پیکری آنها از هر کروموزوم ۲ نسخه داشته باشند، دیپلوئید میگویند.
در
این
یاخته ها
، دو مجموعه کروموزوم وجود دارد که دو به دو به یکدیگر
شبیه اند.
در این
یاخته ها
، یک مجموعه کروموزوم از والد مادری و یک
مجموعه
ا
ز والد پدری دریافت شده است.
این
یاخته ها
را با نماد
کلی
2n
نشان داده می شود
در انسان و بعضی جانداران، کروموزوم هایی وجود دارند که در تعیین جنسیت نقش دارند. به این کروموزومها، کروموزوم جنسی گفته میشود.کروموزومهای جنسی ممکن است شبیه هم نباشد نمونه این کروموزومها را در کاریوتیپ شکل 3 مشاهده میکنید. کروموزوم های جنسی در انسان را با نماد
Y X
زنان دو کروموزوم
X
و مردان یک کروموزوم
X
و یک کروموزوم
Y
دارند
بعضی یاخته ها مانند یاختۀ جنسی انسان، تک لاد )هاپلوئید( هستند؛ یعنی یک مجموعه کروموزوم دارند. یاختههای هاپلوئید را با نماد کلی
n
نشان میدهند
n
تعداد کروموزومهای یک مجموعه است؛ مثلا در انسان
n=23
است. در یک مجموعۀ کروموزومی، هیچ کروموزومی با کروموزوم دیگر همساخت نیست.
چرخۀ
یاخته
ای
مراحلی که یک یاخته از پایان یک تقسیم تا پایان تقسیم بعدی میگذراند را چرخۀ
یاخته ای
میگویند.
این
چرخه، شامل مراحل میانچهر
(اینترفاز)
و تقسیم است. در یاختههای مختلف، مدت این مراحل متفاوت است
شکل
۴.