دانلود پیشینه تحقیقات داخلی خارجی نظارت وراهنمایی آموزشی (docx) 21 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 21 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
بررسي تحقيات مشابه در ايران :
پژوهش اول :
بررسي انواع شيوه هاي نظارت و راهنمايي آموزشي و اثرات آن در مدارس كودكان استثنايي كرمان .
پژوهشگر :زهره گلكارپروين
استا راهنما : نعمت ا… موسي پور
سوالات پژوهش
براي اجراي نظارت مديران ازچه شيوه هايي استفاده مي كنند .
براي اجراي نظارت سرپرستان آموزشي از چه شيوه هايي استفاه مي كنند .
چه ابعادي از نظارت وراهنمايي آموزشي را مديران در نظر مي گيرند .
چه ابعادي از نظارت وراهنمايي آموزشي را سرپرستان در نظر مي گيرند.
نظر معلمان درباره اثرات نظارت مديران بركارشان چيست
نظر معلمان درباره اثرات نظارت سرپرستان آموزشي بركارشان چيست .
نظر و پيشنهاد معين راجع به نظارت مديران چيست ؟
نظر و پيشنهاد معين راجع به نظارت سرپرستان چيست .
چه شيوه اي مي تواند براي نظارت و راهنمايي آموزشي در مدارس كودكان استثناييي استان كرمان با توجه به وضع موجود سودمندتر باشد ؟
روش تحقيق :توصيفي (زمينه يابي)- ابزارجمع آوري اطلاعات پرسشنامه .
جامعه آماري : كليه مديران (47نقر)سرپرستان آموزشي (30نفر)معلمين مدارس (420نفر)قبل از دبستان و دبستان استثنايي استان كرمان.
جامعه نمونه : 30 نفرازمديران و 30 نفرازسرپرستان آموزشي و 60 نفر از معلمين .
نتايج : پس از تجزيه و تحليل آماري اطلاعات جمع آوري شده نتايج زير حاصل شده است .
فعاليتهاي اجرايي توسط مديران و سرپرستان آموزشي در حد زياد فعاليتهاي برنامه تحصيلي توسط مديران و سرپرستان آموزشي در حد متوسط اجرا مي شود . و فعاليتهاي آموزشي درس توسط سرپرستان آموزشي در حد كم اجرا مي شود .شيوه ها مستقيم نظارت در حد كم توسط سرپرستان آموزشي شيوه هاي غير مستقيم نظارت در حدمتوسط توسط سرپرستان آموزشي وو شيوه هاي ديگر نظارت در حدزياد توسط مديران و سرپرستان آموزشي انجام مي شود.
اجراي نظارت به شيوه فعلي تاثيري بر عملكردمعلمان ندارد . با توجه به امكانات سازمان آموزش و پرورش كودكان استثنايي استان كرمان شايدبتوان پيشنهادكرد كه اجراي شيوه نظارت معلم محور مفيد واقع شود و احتمالا بامشكلات عديده اي مواجه شود.
پژوهش دوم :
بررسي ملاكها و نحوه نظارت بر فرايندتدريس دبيران دوره متوسطه از ديدگاه سرگروههاي آموزش متوسطه مسئولين آموزش متوسطه و مديران و دبيران متوسطه استان اصفهان .
پژوهشگر : رضا همايي
استاد ناظر : محمد جوادلياقتدار
سوالات پژوهش :
وضعيت فعلي نحوه نظارت بر فرايند تدريس دبيران چگونه است .
وضعيت فعلي ملاكهاي نظارت بر فرايند تدريس دبيران چگونه است ؟
ملاكهاي نظارت بر فرآيند تدريس دبيران از لحاظ جامعه مورد بررسي چيست ؟(وضعيت مطلوب ).
نحوه نظارت بر فرآيندتدريس دبيران جامعه مورد بررسي چيست ؟(وضعيت مطلوب)
آيا ملاكهاي نظارت بر فرايندتدريس دبيران از لحاظ جامعه مورد بررسي بر اساس متغيرهاي جنسيت سن سابقه اشتغال و رشته تحصيلي متفاوت است ؟
جامعه آماري و نمونه جامعه آماري و نمونه به شرح جدول ذيل مي باشد :
سمتجامعه آماريجامعه نمونهگروههاي آموزشي اصفهان14 گروه20 نفرمسئولين آموزش متوسطه39نفر10 نفرمديران مدارس متوسطه788 نفر20 نفردبيران مدارس متوسطه 1059240 نفر
نتايج : پس از تجزيه و تحليل آماري نتايج زير حاصل گرديد.
يافته ها نشان دادمهمترين ملاكهاي موجودنظارت و درصد و ميانگين نمرات پايان ترم دانش آموزان،اوراق وسوالهاي امتحاني و از نحوه هاي موجود نظارت ،توسط سرگروههاي آموزشي،دفتر دبيران ،سوال از دانش اموزان در زمينه تدريس دبير و حضور در سر كلاس و از ملاكهاي مطلوب نظارت گزارش دانش آموزان درصدميانگين نمرات ،فعاليت دبير و از نحوه هاي مطلوب تشكيل گروههاي تخصصي فرم نظرخواهي از دانش آموزان در زمينه تدريس دبير مي باشدهم چنين از نظر متغييرهاي جنسيت ،سن ،سابقه ،اشتغال و رشته تحصيلي تفاوتي بين نظرات نمونه موردبررسي مشاهده نشد فقط در ملاكهاي مطلوب نظارت بر اساس جنسيت تفاوت مشاهده شد .
پژوهش سوم :
بررسي ميزان و نحوه اعمال نظارت مسئولان ادارات آموزش و پرورش استان مازندران بر فعاليتهاي (آموزشي ،پرورشي ،اداري ،مالي و خدماتي ) مديران و دبيرستانهاي نظام جديد آموزش متوسطه سال تحصيلي 77-76 .
پژوهشگر: محمد دارايي
استاد ناظر و راهنما: قاسم پوريا
سوالات پژوهش :
ميزان و نحوه نظارت رؤسا و مسئولان ذيربط ادارات آموزش و پرورش مازندران بر فعاليتهاي پرورشي (فرهنگي، هنري و امور مشاوره)مديران مدارس نظام جديدمتوسطه چگونه است ؟
ميزان و نحوه نظارت روسا ومسولان ذيربط ادارات آموزش وپرورش مازندران بر فعاليتهاي آموزشي مدارس نظام جديدمتوسطه چگونه است .
ميزان و نحوه نظارت روسا و مسولان ذيربط ادارات آموزش و پرورش مازندران بر فعاليتهاي مديران مدارس نظام جديد متوسطه در زمينه هاي آماده سازي ،تعمير و نگهداري فضاي آموزشي ،بهداشتي و تجهيزاتي مدارس چگونه است .
ميزان و نحوه نظارت روساو مسئولان ذيربط ادارات آموزش وپرورش بر فعاليتهاي اداري ،مالي و دفتري مديران مدارس نظام جديدمتوسطه چگونه است ؟
آيا همخواني بين پاسخهاي آزمودنيها(مديران ،معاونان ،مشاوران دبيرانو مربيان پرورشي )درباره ميزان و نحوه نظارت در جنبه هاي پرورشي و آموزش اداري و مالي خدماتي و بهداشتي وجوددارد؟ شدت (ضريب)اين همخواني چقدر است ؟
نتايج :
مسئولين بخشهاي مختلف از مدارس بازديدمي نماينداما دواير آموزشي بازديدهاي بيشتري دارند . دواير پرورشي بر نحوه برگزاري مراسم در ايام ا… و مناسبتها نظارت مي نمايند و تاكيدخاصي دارند.
نحوه نظارت مسئولان امورآموزشي به عقيده مديران و معاونان جنبه هدايت و سازندگي دارد ولي اكثريت دبيران اين عقيده راندارند .مسئولان خدمات و ساختمان در بازديدها به ميزان استحكام و نحوه تامين گرماو سرما توجهي ندارند. در پايان اين پژوهش پيشنهاد شده است بازديدها به صورت منظم و مستمر باشند نحوه بازديد بر اساس يك فرم از قبل تهيه شده صورت پذيرد.
تحقيقات انجام شده مشابه در خاج از كشور :
سرجيواني ، استارت 1993
سرجيواني ،استارت درتوضيح مفهوم نظارت و راهنمايي بيان مي كنند كه با توجه به تغييرات فراوان در زمينه هاي مختلف آموزش و پرورش نظارت به عنوان وظيفهاي اصلي در اداره مدارس در حال ظهوراست و اگر قرارباشد راهنمايان آموزشي درتغيير تجديدسازمان و احياي مدارس و اثربخشي آنها نقش مهمي ايفاكنند بايد از نقشهاي سنتي خود فراترروند و نبايد هدف آنان صرفا انجام دادن كار در مدرسه مطابق با موازين باشدفرايندنظارت و راهنمايي بايد فرايندي پويا تلقي شود كه مستلزم تفكر جديددرمورد شرايط تدريس و يادگيري و هم چنين مدرسه است . در شرايطي كه مدارس در ابعاد گوناگون بشدت تغيير يافته و اين تغييرات تفكر ودرك تازه اي را از همه اجزا و اركان مدرسه ضروري ساخته است .
حيطه عملكرد نظارت:
به اعتقادسرجيواني و استارت عملكردنظارت آموزشي به مديران مدارس راهنمايان آموزشي و افرادي كه در سلسله مراتب مدرسه قراردارندمحدودنمي شود ،بلكه مسئوليت همه افرادي است كه در فراينداصلاح مدرسه درگير و مسئول است در چهارچوب نظارت و راهنمايي قرارمي گيرند اين مسئوليت از قالب فردو گروه خاصي خارج و به بيرون ازمدرسه و جامعه نيز مربوط مي شود .
فعاليتهاي نظارتي و راهنمايي :
سرجيراني و استارت براي فعاليتهاي نظارتي و راهنمايي آموزشي پنج منبع اختيار بدين شرح قائل شده اند :
1-اختيارديوانسالارانه :
اختيارديوانسالارانه به سلسله مراتب سازمان ،قوانين و مقررات دستورهاو استحكام شرح وظايف و انتظارات سازماني و قانوني صريح و روشن از نقش معلمان متكي است .
2- اختيار شخصي :
اين نوع اختيار غالبا به صورت رهبري معلمان استفاده از پاداشهابراي ايجاد انگيزه در معلمان مهارت در روابط انساني و روابط متقابل نمود پيدا مي كند
3- اختيارفني- منطقي (عقلايي):
اين نوع اختيار بر اساس عقل و منطق و تحقيقات علمي در تعليم و تربيت استوار است . وقتي كه فعاليتهاي نظارت و راهنمايي آموزشي ناشي از اختيار فني – منطقي است از معلمان انتظار مي رودكه نسبت به آنچه حقيقت تلقي ميشود واكنش مناسب نشان دهند .
4- اختيارحرفه اي :
اين اختيار معمولا به صورت دانش و تجربه در زمينه نظارت و راهنمايي و تخصص شخصي معلمان نمود پيدا مي كند . در اين نوع اختياربر تخصص معلمان بسيار تاكيدمي شود و معلمان متخصص همواره در فرايند آموزش و يادگيري بيشترين اهميت را داراهستند.
5- اختياراخلاقي :
اين اختيار به صورت تعهدات و وظايف نشات گرفته از ارزشها و عقايد و آرمانهايي است كه معلمان در آن نقش بسياري دارند
2-گليكمان،گوردون وراس گوردون1995
نظارت و راهنمايي آموزشي را از وظايف مدرسه مي دانند كه از طريق كمك مستقيم به معلمان ، توسعه برنامه درسي ،رشدكاركنان ،بالندگي گروهي و تحقيقات عملياتي فرايند آموزش را اصلاح مي كند. نظارت بيشتريك وظيفه و يك فرايندتلقي مي شودتايك پست سازماني يا شخص خاص ،به عبارت ديگر انچه مهم است عنوان فردنيست بلكه وظايف و مسئوليتهايي است كه وي در اين مورد برعهده دارد .
اعتقادگليكمان و همكاران به اين است كه معلمان بايد با هدف اصلاح فرايند آموزش پژوهشهاي عملياتي را در مدرسه اجراكنند كارگروهي و تحقيق عملياتي مبتني بر همكاري مشترك همه معلمان بهترين نوع اجراي طرحهاي عملياتي است .
روشهاي نظارت و راهنمايي :
گليكمان ،گوردون و راس گوردون ساختارنظارت و راهنمايي آموزشي باليني را مطرح مي كنندو نظارت باليني رادرپنج مرحله متوالي به ترتيب ذيل بيان مي كنند .
مرحله اول :
تشكيل جلسه مقدماتي : در اين مرحله معلم و ناظر درجلسه هاي درباره موارد ذيل تصميماتي اتخاذ ميكنند :
الف) دليل و هدف مشاهده
ب )نقطه كانوني با مركز ثقل مشاهده
ج) روش و نحوه مشاهده
د )زمان مشاهده
ه )تعيين زمان تشكيل جلسه پس از مشاهده
مرحله دوم :
مشاهده كلاس درس :اين مرحله،مرحله مشاهده كلاس درس به وسيله ناظر آموزشي است .او ممكن است از روشهاي مشاهده اي گوناگون و متنوعي استفاده كند .
مرحله سوم :
تحليل و تفسيرمشاهدات كلاسي و تعيين (ياانتخاب)شيوه رفتاريابرخوردبا معلم :تحليل و تفسير مشاهدات ثبت شده كلاسي و تعيين شيوه رفتاريابرخوردبا معلم دراين مرحله انجام مي گيرد . راهنماي آموزشي مشاهداتش را موردبررسي و بازنگري قرارمي دهد و اطلاعات جمع آوري شده را تجزيه و تحليل كنند .
رفتارهاي نظارت و راهنمايي آموزشي در مشاهده كلاسي معلمان به ترتيب عبارتنداز :
1- روش كنترل دستوري
2- روش اطلاعاتي دستوري
3- روش مبتني بر همكاري مشترك يا تشريك مساعي
4- روش غير دستوري .
مرحله چهارم :
تشكيل جلسه با معلم پس از مشاهده : پس از تشكيل جلسه مقدماتي با معلم ،ثبت مشاهدات ،تحليل وتفسيرمشاهدات كلاسي و تعيين روش رفتاريا برخورد با معلم ،راهنماي آموزشي بايد درجلسه ديگري به گفتگوبا معلم بپردازد.
مرحله پنجم :
تجزيه و تحليل مراحل چهارگانه پيشين :اين مرحله ،مرحله انتقاداز چهارمرحله پيشين است .رضايتبخش بودن چهارچوبهاو روشهاي انتخابي از ابتداتا انتها ارزيابي مي گرددودوباره نيازبه تجديدنظردراين مواردپيش از اجراي مجدد،گفتگووتبادل نظرمي شود ،سپس نكات مهم و سودمند برنامه و فعاليتهاي كارهاي فاقدارزش و تغييراتي كه بايد صورت گيرد موردنقدوبررسي قرامي گيرد
عنوان مقاله :اصلاح نظارت درمدارس آسيا
مقاله زيربرگرفته ازاينترنت مي باشد.
به تاييدنتايج تحقيق اخير (IIEP)،اين آگاهي در حال افزايش است كه بهبود كيفيت آموزش صرفامرتبط باتزريق امكانات مالي بيشتربه نظام آموزشي نيست جز آنكه مديريت نظارت براين منابع در سطح مدرسه ضروري است .
ناظران(بازرسان مدرسه،مشاوران تعليم و تربيت و… )عوامل تعيين كننده هستند آنطوريكه بوسيله مطالعات گوناگون نشان داده شده است.
ضعف در نظارت حرفه اي و ضعف در ساختارهاي حمايت كننده معلمان يقينا يكي از عوامل تعيين كننده نابساماني عملكرد مدارس ابتدايي است .
اين طورتوجه كردن به مدرسه و نظارت و حمايت معلم ،توجه بيشتري را در روند كنوني استقلال هرچه بيشترمدارس فراهم مي كند .توانايي مدارس در استفاده از اين آزادي عملاًبه نحوچشمگيري به قدرت بخشهاي حمايت كننده اي كه مي توانند به آنها متكي باشند وابسته است .
به دلايل مختلف (IIEP)در آخرين سال ،پروژه ء اصلاح نظارت و بخشهاي پشتيبان در آموزش پايه رابه عنوان قسمتي از برنامه اش در جهت ارتقاكيفيت آموزش پايه شروع كرد. كانون توجه اولين مرحله آسيابود (97-96).تشخيص عمومي معطوف به پنج كشورشده بود:بنگلادش ،هند،ايالت اوتاپرادش،كره ،نپال و سريلانكادر حاليكه تعدادكمي مطالعه از تجربيات مبتكرانه شامل مراكز مبدا و نظارت و حمايت داخل مدرسه نيز تهيه شده بود . يك گردهمايي محلي از 6تا8 مي 1997 در سئول سازماندهي شد تابحث كنند و نتايج تحقيق رامنتشركنند.در اين گردهمايي شركت كنندگاني از 9كشورآسيايي حضورداشتند :بنگلادش،هند،جمهوري كره،مالزي ،نپال،نيوزلند،پاكستان،سريلانكاو تايلند . اين گردهمايي به طورمشترك بوسيله IIEP و موسسه توسعه آموزش و پرورش كره اجراشد .گردهمايي بوسيله دومين جلسه سالانه شبكه آسيايي آموزشي و تحقيق در طراح آموزشي كه چندين عضو آن شامل كميسيون تشخيص عمومي و مطالعات موردي در ابتكارو نوآوري بودندپيگيري شد . گفتگوهاي گردهمايي كه به ارائه يك نتايج پژوهشي منتهي مي شد ،روي راه حلهاي مبتكرانه جهت بهبود كارآيي نظارت و پشتيباني مدرسه متمركزمي شد .
مواردزير موردتوجه بخصوص قرارگرفته : در اين روش استقلال روبه افزايش مدرسه به خوبي در حال جاافتادن است .ميزان استقلال داده شده به مدارس در نيوزيلندبي نظيراست اما دركره ،مالزي و سريلانكا به عنوان مثال سياستگزاران به طور فزاينده اي روي اين راهكارحساب مي كنند كه مديريت كارآمدتري را ارائه كنند و بخصوص در جهت اصلاح نظارت گفتگوها روشن ساخت كه چنين اصلاحي مشروط به تغييرايت مهم است هم درساختارو هم اهداف و كشورهايكه درجهت اين اصلاح در حال تلاش هستندتوجه كافي به اين شرايط ندارند .
يك نظارت و نظام حمايت كننده كارآمدنياز به تنوع و تغيير دارد .مدارس كه به طور صحيح با مديران لايق و با تجربه و ابزارهاي كنترل داخلي كارآمدكار مي كنند كمتراحتياج به حمايت ونظارت كامل خارجي دارند. به عبارت ديگر مدارس باكاركردضعيف و با مديران آموزش نديده و معلمان بي انگيزه احتياج به نظارت كارهاي پشتيباني مداوم و سيستماتيك از انواع مختلف توسط ناظران،سازماني محلي ،مراكزحامي،معلمان ماهرو… دارد.انجام چنينن كارهاي متنوع احتياج به گسترش سيستم اطلاعاتي مرتبط و معتبر در كيفيت مدارس دارد كه به ندرت در دسترس هستند مسئوليت ناظران احتياج به تجديدنظردارد.در حال حاضرتقريبا همه جاناظران پاسخگوي مافوقشان هستند و برمبناي تعدادبازديدهاو گزارشات مكتوبشان موردقضاوت قرارمي گيرند .
ناظران بايد پاسخگوي والدين و دانش اموزان باشند و آنهابايدمسئوليت بيشتري را براي كارمدارس بگذارند نسبت به نوبتي كه مسئوليت بر عهده معلمان و مديران است . عملكردشان در پايان بر مبناي نتايج ارزشيابي دانش آموزان مورد ارزيابي قرارمي گيرد.به عبارت ديگر مركز توجه آنها بايدبيشتر بر روي پيشرفت مدرسه باشد تا ضروريات اداره (وزارتخانه).
همه كشورها با مسائل مرتبط با كارهاي نظارتي همراه با كارهاي پشتيباني آموزش (شامل ارزشيابي ،تربيت معلم ،گسترش برنامه آموزشي)ونقشهاي كنترل و پشتيباني با هم درجهت يك نظام منسجم كيفيت كنترل دست و پنجه نرم مي كنند .همراه بااين گردهمايي اولين مرحله پروژه در حال به پايان رسيدن است .در ماهاي بعد چندين مطالعه پژوهشي به چاپ خواهد رسيد و دومين مرحله (98-97) شروع خواهد شد . كانون جغرافيايي اين مرحله به آفريقاخواهدرسيداگرچه برخي فعاليتها در يك چشم اندازجهاني خواهدماند. تاكيدزيادبرروي انتشارنتايج تحقيق و تهيه بسته آموزشي براي مديران سرويسهاي نظارتي گذاشته خواهدشد.
«گابريل كارون وآنتون دگرو» .
مؤلفه هاي اصلي نظارت و راهنمايي آموزشي :
با وجودآنكه نظارت و راهنمايي آموزشي عمدتاً دركلاس درس صورت مي گيرد،موفقيت برنامه هاي آن به طورمستقيم بامحيط مدرسه مرتبط است ،بنا براين اولين گام درفرايند نظارت و راهنمايي آموزشي ايجاد زمينه هاي مساعدبراي بررسي نظام مندتدريس ويادگيري است كه مستلزم همكاري كليه دست اندركاران آموزشي است .
1- جومدرسه :
يكي از وظايف اساسي مدير مدرسه و ناظم به وجودآوردن جومناسبي است كه به اصلاح فرايند آموزشي منجرگردد.يعني ايجادجوي عاري ازتهديدوفشاربه طوري كه معلمان ،راهنمايان آموزشي ومديران بتوانند درمدرسه آزادانه وصادقانه بايكديگرهمكاري كنند.روش مديريت درچنين مدسه اي بايدمشاركت جويانه باشدبه نحوي كه مسئوليت پذيري رادرمعلمان تقويت كند ودركنترل دانش آموزان به روشهاي انساني متكي باشدتابه خودانضباطي بيشتردانش آموزان منجرشود.معلمان و دانش آموزان بايداحساس خوشايندي نسبت به مدرسه داشته باشند.معلمان بايددرك كنند كه مدرسه به آنان و كارشان اهميت مي دهدو به دانش آموزان بايد تفهيم شودكه مدرسه به پيشرفت تحصيلي آنان علاقه مند است .درحقيقت تفاوت بين مدارس باجوخوب وبدناشي ازهمين عوامل است زيرادرنهايت ويژگي مدارس اثربخشي با انتظارات ارزشهايي كه برپيشرفت و رشد دانش آموزان تأكيددارد توصيف
مي شود .(موس 1977) به اعتقادصاحبنظران مديرمدرسه احتمالاً مهمترين شخص درايجادجوّ مطلوب درمدرسه و تحكيم آن است (هوي وفورسايت،1986) .ازآنجاكه جومدرسه در عملكردكلاسي بسيارمؤثراست احتمالاً درمدارسي كه جونامساعدي برآنهاحاكم است تمام فعاليتهاازطريق شبكه ارتباطي رسمي مدرسه انجام مي گيرد،قدرت حاكم برمدرسه ،بيشتربه كنترل ديوانسالارانه كاركنان مدرسه تكيه دارد،نه همكاري حرفه اي آنان ، برقوانين و مقرراتي كه جنبه دستوري دارند،تأكيدمي شودالگوهاي مديريتي روشهاي آزاد،باز،صادقانه وآزادمنشانه راترويج و ترغيب نمي كند سلسله مراتب اداري در ايجاد احساس مسئوليت پذيري درمعلمان بسيارضعيف است ،روابط غيررسمي كاركنان درتسهيل مشكلات معلمان و دانش آموزان تأثيري ندارد .
2-معلم :
يكي ازعناصري كه برنامه نظارت و راهنمايي آموزشي با آن به طورمستقيم سروكاردارد معلم است معلم مهمترين فرد درفرايند تدريس دركلاس درس است ، ازاين رو ناظران و راهنمايان آموزشي بايد از ويژگي هاي شخصي و حرفه اي معلماني كه قرار است با آنان كاركنند شناخت دقيقي داشته باشند .
اين شناخت به آنان كمك مي كند تادرك و بينش صحيحتري نسبت به معلمان تحت نظارت خودپيداكنند و در فرايند نظارت و راهنمايي بدانند با چه كسي همكاري مي كنند و او درچه سطحي از رشد و پيشرفت حرفه اي قراردارد.شناخت راهنماي آموزشي از معلم ضرورتي سازماني و حرفه اي است اوبايد دانش و مهارتها،نگرشها،نيازهاي انگيزشي ،انتظارات معلم و انتظارات مدرسه و اثربخشي معلم راموردبررسي قراردهد كه درذيل به توضيح هركدام مي پردازيم :
3-دانش و مهارتها:
راهنماي آموزشي مي تواند مهارتها و دانش معلم راازچند جنبه بررسي و تحليل كند :
دانش درمورد رشد و رفتارانسان :
معلمان افرادمتخصصي محسوب مي شوند كه وظيفه اي فني را انجام مي دهند و بايد در مورد دانش آموزان وفرايند رشد و رفتارآنان دانش و اطلاعات وسيعي داشته باشند . معلمان بايد بدانند كه كودكان بزرگسال كوچك نيستند بلكه موجوداتي هستند كه تفاوتهاي فردي بسياري با يكديگردارند و در سطوح سني مختلف چه ازلحاظ جسمي و چه از لحاظ ذهني و رواني نبايد با يكديگرمقايسه شوند . اطلاعات معلم در فرايند رشد كودكان و رفتارهايشان به او كمك مي كند تانسبت به دانش آموزان خود شناخت و آگاهي پيدا كند سن يا تفاوتهاي فردي آنان را در هنگام تدريس در نظربگيريد .
دانش در مورديادگيري انسان :
يادگيري فرايندي دشوارو پيچيده است به همين علت و نيز به علت تفاوتهاي فردي دانش آموزان در يادگيري ، در چند دهه اخير نظريه هاي گوناگوني در مورد يادگيري مطرح شده است كه هركدام نوع متفاوتي از يادگيري راتوصيف مي كند و برروشهاي خاصي براي يادگيري دانش آموزان تأكيد دارد اين نظريه ها از طريق تحقيقات علمي مورد بررسي و آزمايش قرارگرفته است معلمان بايد بنا به ضرورت شغلي در مورد مكاتب مختلف روانشناختي و كاربردهاي آن در تعليم و تربيت و تدريس و يادگيري اطلاعات كافي داشته باشند ، توانايي يادگيري و درك مفاهيم درسي در بعضي از دانش آموزان زيادو در بعضي ديگركم است .
3- دانش در مورد موضوع درسي :
آموزش و پرورش ازسازمانهايي است كه نيروهاي فني و مديريتي آن بايد از ميان افراد تحصيل كرده و آموزش ديده انتخاب شوند معلمان بايد در زمينه درس يادروس كه تدريس مي كنند تخصص داشتته باشند . معلمي كه از دانش تخصصي برخورداراست وبرفرايند و ابزاركار خويش تسلط دارد مانند تكنيسيني است كه با آگاهي و مهارت از ابزار كارخويش براي ساختن استفاده مي كند ممكن است معلم آموزش نديده با معلمي كه دانش لازم را براي انتقال موضوع درسي ندارد نيز مبادرت به ساختن كند اما محصول كار او فاقد كارآيي است . دانش تخصصي در مورد موضوع درسي به معناي تسلط بر مفاهيم و اصول نظري هردرس است مانند تاريخ ،ادبيات ،فيزيك و رياضي .
دانش در مورد برنامه درسي :
معلمان افراد حرفه اي هستند كه بايد در فرايند برنامه ريزي درسي و تصميم گيري در مورد تجربيات يادگيري دانش آموزان نقش فعالي ايفاكنند .برنامه ريزي درسي و تدريس ،بخشي از فرايندي مشترك محسوب مي شود به اعتقاد هاس (1987) خلاقترين معلمان كساني هستند كه در همه مراحل اين فرايند يعني از مراحل تداركاتي برنامه ريزي درسي گرفته تاتدريس فعاليت داشته باشند زيرا در آن صورت مدرسه را نظام اجتماعي تلقي مي كنند كه تجربيات يادگيري دانش آموزان رابراساس مباني درست برنامه درسي پيش بيني و طراحي مي كند معلمان بايد از نظريه هاي برنامه درسي و تحقيقات انجام شده در اين زمينه آگاهي داشته باشند .زيرا كيفيت تدريس به آگاهي يا عدم آگاهي از آن بستگي دارد و بايد در برنامه ريزي تدريس از اين نظريه ها و تحقيقات استفاده كنند .
5-دانش در مورد روشهاي تدريس ومهارت دركاربردآنها:
دانش معلم در اين زمينه شامل مواردذيل است : روشهاي مديريت كلاس درس ،مهارتهاي پرسش و پاسخ برانگيختن روحيه كنجكاوي و تحقيق ،مهارت در كشف بهترين و مناسب ترين روش آموزشي براي كلاس درس .
آگاهي از روشهاو استراتژيهاي گوناگون تدريس و شناخت مزاياو محاسن و معايب و نارساييهاي هركدام از آنها ،تدريس برنامه ريزي شده و درعين حال قابل انعطاف ،سازماندهي و چيدمان كلاسي و در نهايت سازماندهي وسايل كمك آموزشي براي استفاده دانش آموزان .معلمان پس از چندسال كار وكسب تجربه بايدبرهركدام از اين عوامل تسلط پيداكنند . آنان بايد دراستفاده ازروشهاي مختلف تدريس تاحدي مهارت پيداكنندكه استفاده ازآنها ياتغييرآنها برايشان كاري كاملاً عادي باشد . معلمان تازه كارمي توانند دربرنامه هاي نظارت و راهنمايي آموزشي به طرق مختلف از تجربيات همكاران باتجربه خوداستفاده كنند .
6-دانش درمورد روابط انساني و مهارت دركاربردآنها :
رابطه خوب معلم و دانش آموزان در كيفيت تدريس او و رضايت آنان تأثيربسياري دارد . معلمان بايد روانشناس باشند تا با توجه به تفاوتهاي فردي دانش آموزان به گونه اي با آنان رفتاركنند كه موجب برانگيختن شان براي يادگيري شوند .دربسياري از موارد معلمان نمي توانند رفتاريا واكنش احتمالي دانش آموزان را در برابرمحركهاي ارسالي خود پيش بيني كنند به همين دليل به طورناخواسته مشكلاتي براي كلاس و دانش آموز به وجودمي آورند .معلمان بايد درموردروابط اجتماعي متقابل اطلاعات كافي داشته باشند و براي برقراري ارتباط با دانش آموزان از الگوهاي مناسب استفاده كنند . اصولاً تدريس مستلزم برقراري ارتباط است و هدف از ايجاد ارتباط به وجودآوردن يك نقطه مشترك يا تفاهم است .
4-دانش آموز:
عنصرمهم ديگري كه در حفظ عملكردكلاسي نقش اساسي دارد،دانش آموزاست .فعاليتهاي معلم و دانش آموزمكمل يكديگرووابسته به هم است . هيچ معلمي نمي تواندادعاكندكه به طورانفرادي موجب عملكردبالاي كلاسي شده است فعاليتهاي مستقل دانش آموزان نيز نمي تواندبه تنهايي عملكردكلاسي موفقي را رقم بزند.فعاليتهاي معلم و دانش آموزبدون وجودديگري خنثي وعقيم است .دانش آموزان هم مانند معلمان شخصيت مستقلي دارند . همان طوركه شناخت معلمان درتحليل و تفسيرمسائل و رويدادهاي كلاسي مؤثراست ،شناخت ويژگيهاي دانش آموزا ن هم درتحليل رفتارآنان تأثيردارد.تواناييهاو استعدادهاي دانش آموزان در عملكردشان مؤثراست ،ازاين روبايددانش مهارتهاوتواناييهاي دانش آموزان درشناخت علل مشكلات كلاسي و ميزان پيشرفت تحصيلي آنان مورد توجه قرارگيرد .
نظارت و آينده آموزش و پرورش :
ازديدگاه نظريه پردازان سازماني ،ناظران ،مديران و راهنمايان آموزشي و ... افراد هستندكه نمي توانند در آموزش و پرورش تغييرات واصلاحات اساسي و زيربنايي به وجود آورند .
در عالي ترين شرايط ،ناظران آموزشي كساني هستند كه بر اجراي صحيح برنامه هاوكيفيت تدريس و يادگيري سرانجام اصلاح و بهبود فرايند تدريس ويادگيري نظارت دارند.آنان همچنين مي توانندبراي ايجادتغييرات مقطعي و كوتاه مدتي كه به اصلاح آموزشي درموقعيت زمان ومكان خاصي منجر مي شود زمينه مناسب و آماده اي فراهم كنند .بايدافرادي كه درنقش ناظران ايفاي وظيفه مي كنند بايدخواهي نخواهي ازنقش سنتي و ديوانسالارانه خودخارج شده ،دراصلاحات آموزشي وبرنامه هاي آينده آموزش وپرورش نقش تحولي ،انتقالي و پيشگامي ايفاكنند.
به تعبيرسرجيواني واستارت (1993) فرايند نظارت وراهنمايي بايد فرايندعقلاني و منطقي «تفكرمجدد» درمورديادگيري ومحيط كلاس و مدرسه تلقي شودنه ارزشيابي عملكردمعلمان وكنترل ديوانسالارانه آنان به روشهاي ديرينه وسنتي .تفكرمجدددرمورديادگيري و تدريس ومحيط كلاس و مدرسه بايدباكمك معلمان ،مديران و متخصصان ديگرانجام گيرد .ناظران بايدمأموريت جديدآموزش و پرورش رادردنيايي كه به سرعت وازروي قهرواجباردرحال تغييرمستمراست درك كنند ،اهداف ومقاصدآن رابشناسند،تعريف وتحليل مجددي از دانش آموزمعلم ومدرسه داشته باشند وآنگاه فعاليتهاي آموزش و پرورش رادرجهت تحقق اين مأموريت ،اهداف و مقاصدجديدهدايت و رهبري كنند .
هدف ناظران بايدغني سازي بُعدتفكرانتقادي درمورداجزاي نظام آموزشي باشد نه اجراي روشهاي قديم منسوخ و غيرمؤثر.بايدهدف ناظران رشدوپيشرفت همه جانبه دانش آموزان باشد.
وظيفه ناظران آموزشي در آينده ايجاب ميكند كه براي نزديك كردن افكارو نظريات جناههاي
ذينفع در آموزش و پرورش با آنان همكاري نزديك و مستمر داشته باشند.و تمام كوشش خود را براي ايجاد يك پارچگي و وحدت در آنان به كار گيرد.
رشد جوانان ، توسعه آموزش و پرورش و توسعه ملي در گرو توجه خاص به نيروي انساني در آموزش و پرورش است . بي شك وجود بيش از بيست ميليون نفر دانش آموز و معلم يعني حدود يك سوم جمعيت كل كشور ، بيانگر اولويت برنامه ريزيهاي بلند مدت است و تعمق و بحث بيشتري در اين زمينه ضرورت ندارد ولي به ناچار بار ديگر به اين نكته مهم و اساسي اشاره ميكنيم كه عمده ترين ، اساسي ترين و مهمترين اولويت در تصميم گيريها و برنامه ريزيها ،ساختمان ، ميز ونيمكت ، قوانين و مقررات و نقل وانتقالات كاركنان و .... نيست ، بلكه نيروي انساني يعني قواي محركه و مطمئن توسعه ملي و عامل تعيين كننده رقابتهاي سخت و دشوار در عرصه هاي جهاني و بين المللي است . بنابراين ناچاريم براي دوام و بقاء در عرصه اي داخلي و خارجي تا حد لزوم به اين نيروي انساني توجه كنيم .
نظارت و راهنمايي آموزشي در آموزش و پرورش آينده بايد در فرهيختگي ، خود يابي و كمال نيروي انساني براي عملكرد و بهروري بالا ، توسعه ملي و رقابت جهاني نقش تعيين كننده داشته باشد . اگر موارد ياد شده در زمره اهداف آموزش و پرورش است و تحقق آنها در آينده ما اهميتي حياتي دارد.
ويژگي شخصي ناظر:
يك ناظرموفق شخصي است كه دربرخوردمداوم باافرادمي باشد .وي بايدصفات شخصي زيرراداراباشد:
صميميت ،دوستي،صبر،حس شوخ طبعي كه نه فقط براي ناظران ضروري است بلكه براي كلاس نيزلازم است .ازآنجايي كه اگرخدمت مداري براي اصلاح ناظرباروحيه اي كه مشاوران به عنوان روابط ياري گريادمي كنند درآميخته باشد،اين امكان رابه شخص مي دهدتاياري دهنده ديگران باشد.علاوه براين مطلب،ناظرنيازمندقدرت استدلال براي متقاعدساختن ديگران ونيزايجاد علاقه مندي جهت تغييرات بهتردرآنها مي باشد.
ناظربايديك شخص صاحب انديشه باشد،شخصي كه افرادرا وادار به تفكردرموردروشهاي جديد و پيشرفته انجام اموركند .درعين حال لازم است وي نظرات وعقايدي راكه ارزيابي نموده ارائه دهد وعقايدديگران را جستجوكرده وازانتقال تمامي راه حلها،مشكلاتي كه معلمان باآنها مواجه هستند پرهيز نمايد.
ناظري كه ياورمعلمان است مي تواند محيط دموكراتيكي ايجادكند كه در آن به هريك ازاعضا بهاي لازم داده مي شود .مهمترازهمه لازم است ناظرتوانايي تغييررا دارا باشد و بايد به طورمداوم امكان پيشرفت را افزايش دهد . ناظري كه مسؤليت اصلي وي پيشرفت وتوسعه است درصورتي كه ازوضعيت موجودراضي باشد مي تواند مطمئن شودكه معلمان هم اين گونه هستند .
ناظربايدبتواندهمگام باتغييرات زندگي به پيش رفته وبه معلمان كمك نمايدتاخودرابانيازهاي جامعه و تغييراتي كه دركودكان و نوجوانان به وجودمي آيدوفق دهند.براي انجام اين مأموريت ،ناظربايدبتواندبه طورمؤثري درروابط فردبافردو درتنظيم روابط گروهي فعاليت داشته باشد .
منابع وماخذ
1- نوابخش ،مهرداد،اصول ومباني روش تحقيق علمي ،انتشارات پيام ديگر(اراك)تابستان 1380.
2- فخيمي ،فرزاد،سازمان مديريت ازتئوري ها،وظايف،مسئوليتها،انتشارات هستان زمستان 1379.
3- وايلز،جان،باندي جوزف،نظارت درمديريت راهنمايي مترجم محمدرضابهرنگي ،انتشارات كمال تربيت يا همكارنشرشهريورسال 1379.
4- دولان ،شيمون ال،اس شولر،رندال ،مديريت اموركاركنان ومنابع انساني مترجم محمدعلي طوسي ،محمدصائبي انتشارات مركزآموزش مديريت دولتي سال 1376.
5- دلاور،علي ،روشهاي تحقيق درعلوم تربيتي انتشارات دانشگاه پيام نورسال 1371.
6- وكيليان ،منوچهر،نظارت و راهنمايي تعليماتي انتشارات دانشگاه پيام نورسال 1374.
7_مرديت اين گال ،اچسون،نظارت و راهنمايي تعليماتي مترجم محمدرضابهرنگي انتشارات كمال تربيت سال 1376.
نيكنامي ،مصطفي،نظارت وراهنمايي آموزشي ،انتشارات علمي فرهنگي تابستان 1377.
اوليوا،پيتر،نظارت ورهبري آموزشي درمدارس امروزمترجم،منوچهرجواهري انتشارات دفترهمكاريهاي علمي بين المللي وزارت آموزش وپرورش سال 1379.
وايلز،كيمبل،مديريت ورهبري آموزشي ترجمه محمدعلي طوسي انتشارات مركزآموزش مديريت دولتي سال 1381 .
الحسني ،سيدحسن،سنجش وبالندگي سازمان ها وانتشارات بهاريه سا ل1380.
ايران نژادپاريزي ،مهدي،ساسان گهر،پرويزانتشارات ،موسسه عالي بانكداري ايران سال1379
سيدعباس زاده،ميرمحمد،كليات مديريت انتشارات دانشگاه پيام نورسال 1374،
بازرگان،زهراديدگاههاي جديددرزمينه نظارت بركيفيت اموزشي وپرورشي فصلنامه مديريت درآموزش وپرورش (پاييز75)
سيف ،علي اكبر،ملاكهاي شايستگي معلم ،فصلنامه مديريت درآموزش و پرورش زمستان73
سلطاني ،ايرج،فرايندعلمي نظارت وراهنماي تعليماتي به مشابه يك قملرو حرفه اي فصلنامه مديريت در آموزش .
پرداختچي،محمدحسن،نظارت وراهنمايي تعليماتي انتشارات دانشكده شهيدبهشتي 1369.
عسگريان ،محمد،نظارت وراهنمايي تعليماتي دانشگاه پيام نور.
پايان نامه
1- حسيني نژاد،علي ،بررسي نحوه نظارت آموزش وپرورش درمدارس ازديدگاه مديران دبيرستانهاي شهركرمان سال 1380.