دانلود پیشینه و مبانی نظری تحقیق شکل گیری و گسترش شهرها (docx) 13 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 13 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
HYPERLINK \l "_Toc376945985" فصل دوم:مباني نظري تحقيق
2-1-مبانی نظری تحقیق PAGEREF _Toc376945985 \h 12
2-1-1-نظریات موجود در ارتباط باشکل گیری وگسترش شهرها PAGEREF _Toc376945986 \h 12
2-1-2- شهرهای تولیدی بازرگانی PAGEREF _Toc376945987 \h 13
2-1-3- شهرهای اداری سیاسی PAGEREF _Toc376945988 \h 13
2-1-3- شهرهای مذهبی PAGEREF _Toc376945989 \h 14
2-1-4-شهرهای نظامی PAGEREF _Toc376945990 \h 14
2-2- ساخت قطاعی شهر PAGEREF _Toc376945991 \h 15
2-3- انواع اشكال و نقشه هاي شهر PAGEREF _Toc376945992 \h 16
2-3-1- شهر خطي يا كريدوري PAGEREF _Toc376945993 \h 16
2-3-2- شهر گسترده (شطرنجي) PAGEREF _Toc376945994 \h 16
2-3-3- شهر در مدل كهكشان PAGEREF _Toc376945995 \h 17
2-3-4- شهر مدل حلقه اي PAGEREF _Toc376945996 \h 17
2-3-5- شهرهاي اقماري PAGEREF _Toc376945997 \h 18
2-3-6- شهرهاي ستاره اي (شعاعي) PAGEREF _Toc376945998 \h 19
2-1-مبانی نظری تحقیق
2-1-1-نظریات موجود در ارتباط باشکل گیری وگسترش شهرها
انسان پالئولیتیک به صورت کوچ نشین زندگی خود رااز راه شکار میوه چینی وماهیگیری تامین می کرد پالئولیتیک (عصر حجر قدیم ) تقریبا 10 هزار سال پیش پایان گرفت در این دوره غار نشینی اساس سکونت گاه انسانها بود ومعتقدات آنها بر پایه سحر وجادو قرار داشت .
انسان عصر حجر قدیم بتدریج به زندگی خانوادگی گروهی وقبیله ای روی آوردوبر اساس مقتضیات فصلی در یکی از اقامتگاههابه زندگی جمعی پرداخت تا از گزند حوادث طبیعی مصون بماند .اقامتگاههای انتخابی بیشتر در کنار رود ها باتلاقها وخلیج های کوچک به وجود می آمد.آنجایی که دسترسی به ماهیگیری وآب شرب امکانپذیر بود این اقامتگاهها همه اقامتگاههای فصلی بودند .
در طی زمان به دلیل آب وهوای مساعد وخاک حاصلخیز بتدریج زندگی روستا نشینی با پرورش گیاه ودام ظاهر شد ودرحدود 12 هزار سال پیش اهلی کردن حیوانات وپرورش نباتات عملی شد این تحولات منابع ذخیره غذایی رابرای ادامه حیات گروههای انسانی فراهم ساخت پیام این تحولات نیز به وجود آمدن سکونتگاه های روستای بود .
شهر ها مراحل تکامل تدریجی خود را از روستاها آغاز نمودند چنانچه در این نظریه پاتریک گدس و لوئیزمامفورد شکل گیری شهر ها را به هسته اولیه روستا مرتب می دانند . ارتباط و همکاری روستاها شکل تازه ای از سکونتگاههای انسانی رابه صورت شهر به وجود آورد .این گفته از نظریه های مربوط پیدایش شهر است .
وگذر از مرحله روستایی به شهری را تحت تاثیر شرایط مختلف پایدار شد که در این استقرار گاههای جمعیتی به وجود آمده است .از طرفی برسی روند رشد وگسترش شهرها با توجه به نقشه ههای که می پذیرند وشرایط خواص که بر صفحه تاریخی شهرها اثر می گذارد نیز اهمیت خاصی بر خوردار است اما اینکه رشد شهر ها به عقیده ماکس دروئو به سه صورت خود را نشان داد. به صورت غنت چه فضایی و یا به گفته پیر رژر و چه صور شهری است. یعنی ملاحظه این نکته که شهر چگونه در مقر خویش رو به رشد می نهد و چگونه این رشد درسیمای بناها انعکاس می یابد.
صورت دوم و وجه عملی شهر است که ابتکار برای واقعیت دارد که چگونه می توان نقشها و انطباق آنها با الزامات و مقتضیات تاریخی موجب پدید آمدن وضع کنونی شهر گردیده است. این امر با وجه دیگری پیوند می خورد که جمعیت می باشد. نقش شهر معمولا موجب تثبیتی میزان از جمعیت می شود و خود عاملی موثر برای رشد شهر می باشد.
در شکل گیری فضای شهر ما عواملی موثری از اهمیت خاصی برخوردارند. لذا مطالعه در ارتباط با هسته فرعی و روستاها مستحیل شده در آن می توان ره یافتی مناسب باشد . برای تشکیل و قوام یافتن و تبیین عملکرد ها و نقش هایی که در طول تاریخ داشته است.
2-1-2- شهرهای تولیدی بازرگانی
دوران بعد از گذر از مرحله شکار حیوانات و میه چینی و رسیدن به مرحله تولید زمینه های مناسب را برای رشد و گسترش شهرها فراهم می آورند. نتیجه تولید توسط انسان بر رواج بازار بوده که بازار محل برخوردی بود برای آمد و شد تجار و بازرگانان به منظور ردو بدل تولیدات خود که در مکانی به نام شهر صورت می پذیرفت. بازار مسیر شهرها محسوب می شد بنابراین برای دفاع از آنها در اطراف شهرها برج و بارو بنا شد تا از حملات غارتگران در امان باشند و نظریه پردازان معتقدند که تمدن انسان بدون گسیختگي مستقیما از زندگی بر مبنای شکار آغاز شده در نهایت به تمدن شهری منتهی شده است.
2-1-3- شهرهای اداری سیاسی
دولت و پیدایش آن یک مقوله طبقاتی نیست ، به این معنی که تنها عامل مهم پیدایش دولت در ایران تکوین طبقات اجتماعی و حفاظت از منابع نبوده است.پیدایش دولت و کارکرد مهم آن ، رسیدگی به بعضی از کارهای عام المنفعه و عمومی بوده است که تنها از عهده افراد و گروههای کوچک بر نمیآمده است . یکی از امور مذکور رساله ایجاد و نگهداری شبکه های آبیاری و جلوگیری از تهاجمات اقوام و گروههای مهاجم بوده است.
احداث عمومی شهرها توسط پادشاهان و محل استقرار ارکان دولتی و نهادهای اداری- سیاسی برخی از امرا و احکام محلی صورت می پذیرفته است و مهم ترین نقش و کارکرد این گونه شهرها همین جنبه اداری و سیاسی آنها بوده است.
صنایع دستی را تا آن حد رو نق بخشید که منجر به احداث شهرهای نوین شود و نه قدرت نظامی مادها به گونه ای بود که پهنه وسیعی را در بر بگیرد و امکان مبادلات اقتصادی بین شهرهای کهن و بازرگانی سرزمین های مجاور را با مرکز تجمع و سکونتگاههای ایران در راههایی امن ممکن می سازد و به همین علت بیشتر این شهرها جنبه اداری – سیاسی داشتند.
همچنین در مورد احداث شهر در زمان ساسانیان می توان گفت که آهنگ ثابت و یکنواختی نداشته و هرگاه پادشاه و حکام قدرتمندی بر کشور حاکم می شوند شهرهای زیادی احداث می شد و بالعکس زمانی که رهبری و هدایت امور به دست پادشاهان ضعیف می افتاد احداث شهرها آهسته پیش می رفت.
2-1-3- شهرهای مذهبی
مهم ترین عامل شکل گیری شهرهای مذهبی عامل دین در پیدایش شهرها می باشد. بیشتر محققان بر این باورند که در میان ادیان می توان دین اسلام را بیش از همه در رابطه با توسعه شهری مهم دانست. بطوری که تمدن شهری در ماوراء النهرین و بین النهرین که به عنوان شهرهای باستانی دنیا معرفی می شوند و آغاز تمدن شهری در ماوراءالنهرین ظاهر شد، با ورود دین اسلام در این شهر تحقق گرفته است. که قبل از اسلام بیشتر زندگی مردم کوچ نشین و بادیه نشین در هنگام گذر از این دو مورد ، به فرهنگ شهری ایجاد سازمانهای اجتماعی ویژه ای ضرورت می یابد که فرهنگ اسلامی بیش از دیگر ادیان بر سازمانهای اجتماعی تاکید می کند و با توجه به ورود اسلام سیستم فرهنگ شهری در همه جا گسترش می یابد. با مشاهده شکل و فرم، شهرهای قدیمی بیشتری پی به صحت این موضوع می بریم وجود مساجد در هسته مرگزی شهر و تشکیل بقیه قسمتها به دور این پدیده دورنمای واقعی این نظریه است.
2-1-4-شهرهای نظامی
به طور کلی هسته اولیه این شهرها را می توان از زمانی دانست که مردم برای دفاع از سکونتگاههای خود دور هم جمع می شدند تا در برابر حملات و هجوم بیگانگان در امان باشند. این شهرها بیشتر یه صورت حلقه ای شکل می گرفتند که تا دور تا دور این حلقه را برج و باروهای مستحکم تشکیل می داد تا هیچ راه عبوری به داخل شهر برای بیگانگان وجود نداشته است.
از همان آغاز پیدایش شهر به مسئله دفاع اهمیت ویژه ای داده می شدو این خود یکی از عواملی بود که مردم را مجبور به این کار می ساخت تا به صورت دسته جمعی و در کنار یکدیگر زندگی می کنند و محلی به نام شهر را به وجود می آورند. بدین سان تمامی شهرهای اولیه یا کمابیش تعدادی از آنها داخل دیوارهای شهری احداث می شوند و به امکانات دفاعی مجهز بودند.
2-2- ساخت قطاعی شهر
نظریه همر هویت
ارنست برگس هنگام مطالعه اكولوژيگي شهر نظريه خود را در زمينه توسعه شهرها در چارچوب مناطق دايره اي شكل مطرح مي سازد و شهر را در اوج توسعه و گسترش به صورت دواير كاملا متداخل نشان مي دهد اين نظريه يك دهه به شدت توجه محافل علمي و دانشگاهي آمريكار را به خود جلب مي كند و در تاييد يا رد آن عقايد و نظريات مختلفي ابراز مي شود. به جاي قالبهاي دايره اي و جانبي به صورت قطاع دايره اي و شكل شعاعي خود كه از مركز شهر آغاز شده درطول راه هاي اصلي پيش مي رود.
ويليام هرت، نيز در مورد ساخت قطاعي شهر مي گويد: شهر در همه جهات به يك نسبت توسعه نمي يابد زيرا راههاي عبور در جهات مختلف شهر با هم اختلاف دارند و اين مساله در قيمت زمين هاي شهر موثر است (شكوهي، 1384، ص514)
ساخت طبيعي شهرها
اساس اين نظريه بر ويژگيهاي جغرافيايي شهر استوار است بدينسان كه مشخصات طبيعي شهر و خصوصيات فرهنگي مردمي كه در آن زندگي مي كنند، ساخت طبيعي حوزه شهر را مشخص مي كند. اين نظريه به طبيعت انسان و فرهنگ او بيش از موقع فيزيكي سكونتگاه هاي شهري اهميت مي دهد، به عبارت ديگر ساخت شهر يك ساخت گروهي و اجتماعي است كه (پيروان و افراد يك مذهب يك نژاد، يك ملت با يك گروه ويژه فرهنگي سعي دارند در حوزه هم كيشان و هم نژاد خود زندگي كنند) البته اين نظريه ساخت انطباق داخلي شهر از اشكال فضايي كلي آن تاكيد مي كند و مي تواند به عنوان يك نظريه تكميلي همراه با نظريه هاي ديگر به كار گرفته شود.
2-3- انواع اشكال و نقشه هاي شهر
2-3-1- شهر خطي يا كريدوري
اساس طرح توسعه خطي به وسيله سويا اي ماتا از اهالي اسپانيا (1920-1844) و در قرن نوزدهم عنوان گرديده است. اين طرح در توسعه و بازسازي شهر لندن دوران پس ازجنگ جهاني دوم مورد توجه قرار گرفت، طرح خطي توسعه شهر را به تبعيت از راه آهن، شاه راه ها، شبكه هاي عمده ارتباطي، رودها و كانال هاي آب به صورت خطي و در نواحي اطراف مسيرها مي كشاند. ازجانب ديگر چنين مسيرهايي مي تواند به نحوي توسعه يابند كه در فضاي سبز، باغات، مزارع و پارك ها را از بين نبرده و به مسئولين امور شهر امكان و توسعه شهر را بدهند.
اساس طرح فعلي بيشتر براي راه هايي است كه آنها راه هاي فرعي ديگرمنشعب شده و به قسمت هاي ديگر شهري منتهي مي شود. بزرگترين اشكالي كه در طرح توسعه خطي مرتب است آنكه توسعه شهر سبب دور شدن نواحي مختلف آن از مراكز شهر مي شود، همين مورد شهر را با فقدان مركزيت روبرو مي سازد.
طرف ديگر ممكن است در مسير توسعه خطي، شهر مراكز فرعي ديگري را به وجود آورد تا بتوان خلاء نواحي جانبي توسعه خطي را به نحوي كاهش دهد. از جمله مزاياي طرح خطي آن است كه در هيچ كجا شهر، مركز عمده اي كه تراكم زا باشد وجود ندارد. همه به نسبت مساوي به خدمات، مشاغل و زمين دسترسي دارند. به عنوان مثال مدارسي در فواصل معين كه به طور پياده بتوان به آن رسيد قرار گرفته اند.
فرم قديم مدل خطي را مي توان در روستاهاي كنار جاده اي، در ميان دره ها، سواحل درياها و رودخانه ها و مسيرهاي آب جستجو كرد. اين طرح براي اولين بار در سال 1882 براي شهر مادريد پيشنهاد گرديد. از نواقص شهر خطي فواصل ميان عناصر مختل شهر نسبت به شهرهي متراكم است كه مخارج ايجاد ساختمان زيربنايي را فوق العاده سنچين نموده و ميزان جمعيت پذيري شهر را نيز با مشكلات مواجه مي سازد (شيعه، 1380،صص 74-73).
2-3-2- شهر گسترده (شطرنجي)
اين طرح متاثر از افكار دانشمندان آمريكايي است اين طرح با توسعه شبكه راه هاي ساختن جاده هاي عمده و گسترش شهرها و نواحي جمعيتي آنها به صورت پراكنده پيشنهاد مي شود، نمونه اجرا شده آن را مي توان در طرح كلي شبكه هاي ارتباطي لوس آنجلس در امريكا مشاهده كردو آنچه در طرح شهر گسترش عمده مي شود. عدم وجود سيماي شهر درمركز شهر است، زيرا همه تاسيسات و خدمات شهري در همه قسمت هاي شهر به طور يكسان و هماهنگ ادامه پيدا مي كند. طرح گسترده فاقد مركزيت شهري است و در حقيقت داراي توسعه اي نامحدود خواهد بود. توسعه طرح درجهت وجود عوارض طبيعي مثل كوه، دريا، باتلاق و مانند آنها متوقف مي شود. از فرم گسترده مي توان براي دو هدف متضاد استفاده كرد، يكي براي جوامعي با تمركز و تراكم بالا يا جامعه كاملا فردگرا و اين نيز بدان دليل است كه خود فرم گسترده حالتي فرد گرا دارد.
در اين طرح سلسله مراتب خيابان ها را مي توان به راحتي امكان پذير نموده بعلاوه بدون آن كه اصل تئور گسترش تغيير داشته باشد، مي توان شبكه هاي شطرنجي نامرتبي را نيز در آن به وجود آورد. از نظر تاريخي طرح گسترده از دوران باستان در كشورهايي چون چين، مصر، ژاپن داراي سابقه است. چنين شهرهاي مستعمراتي كه در يونان، اروپاي قرون وسطي و شهرهاي اسپانيولي و آمريكايي شكل گرفته اند از پيش داراي چنين مدلي بودند.
در رابطه با معايب و اعتقاداتي كه از مدل گسترده مي شود نكاتي قابل ذكر است، اين مدل نمي تواند در انتها مطرح باشد و اگر گسترش آن بي انتها باشد مركز آن متراكم گرديده و رفت و آمد نيز افزايش خواهد يافت، اين فشار بر تمام خيابان هايي كه هيچ فرقي با هم ندارند. وارد خواهد شد. وقتي خيابان هاي مشابه يكديگر باشند، رفت و آمدهاي غير معلول به وجود مي آيد و نواحي دورن شهري مورد حجوم قرار خواهند گرفت (شيعه، 1380، صص 77-75)
2-3-3- شهر در مدل كهكشان
مبتكر اين طرح ابنرهاورد است. اين طرح گسترده هسته اي نيز اشتهار دارد نواحي حاشيه اي را فضاي سبز احاطه مي كند از نظر شبكه هاي ارتباطي راه ها مي تواند به صورت عموم برهم و به صورت ديگراحاطه شوند. در اين بافت تمركزشهري دربعضي از نواحي وجود دارد. اين طرح در حقيقت همان طرح مورب بوده است اما به اندازه كافي ازدقت گسترده برخوردار نبوده و طرحي بينابين از طرح هاي گسترده در مركز است.
هركدام از قسمت هاي طرح مي تواند واحد تخصص باشد. چنانچه طرح كهكشاني با شبكه هاي ارتباطي مورب ايجاد شود، فاصله را كاهش داد. محل تقاطع خطوط ارتباطي شهري را نيز يك گره شهري رخ مي دهد. در اين طرح كمربند سبز به نحوي به محلات مسكون به وجود مي آيد كه توسعه فيزيكي محدود مي سازد. وقتي كه اين گسترش محددو به نهايت خود رسيد توسعه فيزيكي شهر نيز متوقف مي شود (شيعه، 1380، ص77).
2-3-4- شهر مدل حلقه اي
در اين طرح دورتا دور بافت را گره هاي شهري به وجود مي آورد و در امتداد خطوط اصلي محل و ثقل فضاي شهري گسترش مي يابد. در حقيقت اين طرح توسعه خطي شهر را يادآور مي شود كه خطوط آن به جاي آن كه به صورت مستقيم ادامه يافته و از مركز فاصله گيرند به شكل دايره اي و به موازات مركز شهر، حواشي ناحيه مركزي و بافت اطراف آن را احاطه مي نمايد.
در اين طرح با توجه به اينكه شبكه هاي ارتباطي و فعاليت ها شكل حلقه اي يا زنجيره اي به خود مي گيرند هيچ نقطه اي از شهر از نقطه ديگر نبايستي فاصله زيادي داشته باشد تا مشاغل و مراكز مختلف فعاليت هاي شهري بتواند درطول اين محيط دايره اي شكل به ايفاي نقش خود بپردازند. شهرهايي مثل عارلم ، آمستردام، انرخت در هلند تا حدودي با اين طرح مطابقت مي كنند در اين طرح تمام مراكز موجود بوسيله راه ها و جاده هاي منظم به هم مربوط مي شوند. در نتيجه فشردگي و تراكم در تمام زمينه ها ميان مراكز فعال شهري تقسيم و پخش مي شود.
2-3-5- شهرهاي اقماري
يكي از راه حل هاي توسعه شهرهاي جديد، توسعه شهر و پخش جمعيت و تاسيسات شهري به صورت اقماري است. در يك چنن طرحي معمولا فعاليت هاي اصلي، اقتصادي و تجاري در هسته مركزي و داخل شهر ايجاد شده و نواحي پيرامون و حومه شهر عهده دار اسكان قسمتي ازجمعيت خواهد بود از طرفي ديگر اين طرح مي تواند به منظور كاهش حجم ترافيك و آمد و شد و قليل آلودگي هاي محيطي، قسمتي از فعاليت هاي شهري به همراه بخشي از جمعيت به صورت اقماري در حومه شهر اصلي قرار دهد. به بيان ديگر شهر به جاي مركز در يك نقطه، قسمتي از وظايف عملكرد و روال امور زندگي خود را در محيط پيرامون خود مستقر مي سازد.
به همين ترتيب ما افزايش جمعيت سازمان ها و تاسيسات در بخش مركزي شهرها ، مراحل اكولوژيك شهري جدايي گزيني، هجوم و جايگزيني توالي و تسلسل ظاهر مي شود. سپس امواج توسعه شهر به اطراف و بيرون از حوضه هاي ساخته شده شهر مي رسد. در مورد امواج انتقالي سا حركتي جمعيت، كارخانه ها، تاسيسات و سازمانهاي شهري به اطراف شهرها سطوح شهري يكسان عمل مي كنند. زيرا ازجهات مختلف شهر رسيدن به مركز شهر به يك اندازه صورت نمي گيرد و از توده هاي آب، پرتگاه ها، تپه ها، شيب ها هستند و ديگر عوامل طبيعي، موانعي ايجاد مي شود كه در احداث ساختمان هاي شهري را با مسائل و مشكلاتي مواجه مي كند و باعث افزايش هزينه لازم براي ساخت آنها مي گردد. مسيرهاي حمل و نقل، خيابانها، خطوط آهن و بزرگ راه ها تحت تاثير عوامل نامنظم و ناهنجار طبيعي درشهرها و اطراف آن ساخته مي شوند .اين راه ها معمولا در شكل شعاعي به وجود مي آيند. اما تعداد محدودي از به حداكثر و كشش واقعي مي رسند. در طول اين راه ها، سطح تراكم بيش ازراه هاي شعاعي كم ظرفيت گسترش مي شوند و وسعت مي يابد، به عبارت ديگر امكان دست يابي به مسيرهاي حمل و نقل كم را در سطوح شهري افزايش مي دهد و زمينهاي شهري را با داشتم امكانات وسيع حمل و نقل، نسبت به ديگر زمينها ارزش بيشتري پيدا مي كند (شكوهي، 1384، صص 519-518).
2-3-6- شهرهاي ستاره اي (شعاعي)
وجود شبكه راه هاي اصلي و پررفت و آمد كه در مسيرشان معمولا فعاليت هاي مختلف شهري و از آن به صنعت انبار، نيازمنديهاي وابسته و امثال آنها به وجود مي آيند و از طرفي وجود موانع و محدوديت هايي مثل كوه، باتلاق، جنگل و نظير آنها ممكن است كه به شهر شرايط را تحميل كند كه بافتي ستاره اي (در طول شبكه راه هاي اصلي ) به خود گيرد و درحوالي و محدوده هاي اطراف آن اماكن با سلسله مراتبي از شبكه ارتباطي بوجود آيد. اگر چه گسرش شهر به صورت ستاره اي باعث خالي ماندن زمين در فاصله شعاه هاي آن مي گردد. همين اراضي، بهترين موقعيت را جهت توسعه فضاي سبز، جنگل كاري و پارك فراهم مي آورد. در طرح ستاره اي ، شهر داراي يك مركز اصلي بوده و مراكز فرعي در طول مركز شعاع هاي منشعب از مركز اصلي مي گردد، در حقيقت خلاء دوري نواحي مختلف شهر را از مركز شهر تا اندازه اي پر مي كند و مشكل مراكز و استقرار جمعيت، كالا و خدمات را در مركز شهر كاهش مي دهد.
مدل ستاره اي، بيشتر الگوي جهت شهرهاي متوسط تا بزرگ است. اين الگو مي تواند داراي يك هسته مركزي يا كاربري هاي متفاوت باشد (شيعه، 1382، صص70-69).
توسعه شهر ممكن است به دو صورت انجام شود:
توسعه شهر از اطراف خود
توسعه شهر از طريق عمل تمركز در داخل آن
توسعه شهر در اين نظريه به حوضه آرام و ساكتي مي ماند كه سنگي به آن پرتاب شود اين سنگ در آب حوض موج هايي ايجاد مي كند كه به تدريج از جهات مختلف (شكوهي، 1383، صص 14-5)
2-4- نگرش در توسعه و گسترش شهرها در ایران
اگر چه شهر نشینی یکی از شاخص های توسعه و پیشرفت کشورها محسوب می گردد ولی ویژگی آنها در نقاط و دوره های زمانی مختلف متفاوت می باشد. این اختلاف خود ناشی از عوامل متعدد بومی- قومی- اقتصادی . سیاسی واجتماعی می باشد.
تمرکز شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه بیش از کشورهای پیشرفته است. شهر نشینی موجب پیدایی انسانی نو موسوم به انسان شهری(homo urbanus) شده است. انسان شهری دارای روحیه رقابتمندی در کنار همکاری است. دارای تخصص یا مهارت است. توانایی سازگاری و همزیستی دارد ، انسان شهری از ارتباط با زندگی طبیعی بدور است و دارای نرخ زاد و ولد کمتر است. ویژگی انسان شهری متاثر از ضرورت های زیستی در شهر است (حسينعلي زاده، 1382، ص 1و3).
رشد شهرنشینی در ایران در دهه اخیر و به طور دقیق تر از آغاز دهه 1300 یعنی مقارن آغاز گسترش اقتصادی و اجتماعی و سرمایه داری در ایران فراهم آمده شهر در این دوره به مثابه مکان تحقق روابط سرمایه داری(مبادله، کار دستمزدی، تقسیم کار ،...) به تدریج جای در جامعه باز نمود (حاميان، 1383، ص17).
روند برنامه ریزیها و امکان یابیها و ایجاد هزینه به نفع شهر ها بوده و توجه کمتری به روستا می شده است اما این تغییرات کمتر بود و بطنی صورت گرفتو آغاز این رشد سریع و انفجاری شهر نشینی پس از روی کار آمدن رضا خان در سال 1299 تا سال 1340 شروع شد (مشهدي زاده دهقاني، 1382، ص 59-45).
دوره 41 ساله شهرنشینی بطنی را می توان در قسمت بررسی کرد. اولی از سال 1299 تا 1320 یعنی شروع جنگ جهانی دوم و ورود متفقین به ایران – دوم از سال 1320 تا 1340طی این دوره که با روی کار آمدن محمد رضا شاه شکل جدیدی به خود گرفت ایران به عنوان یک کشور قابل توجه در تولید نفت در تقسیم بین المللی قرار داشت و منابع ارزی حاصل از صدور فروش آن نه تنها منبع مالی قابل توجهی در توسعه بدون برنامه شهر ها گردید بلکه تعیین کننده روند بسط سرمایه داری نیز محسوب می شدند. بدین جهت تا شکل گیری این تحولات نیاز به فوریتهای اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی، سیاسی کاملا محسوس گردید.
برنامه اول عمرانی در سال 1327 تا 1334 تنها دو سال سپری شد که با ملی شدن نفت و تحریم همه جانبه ایران درآمد دولت به شدت کاهش یافت و منجر به قطع برنامه عمرانی اول گردید. مرحله دوم پس از انجام اصلاحات ارضی آغاز گشت و در پی انجام برنامه دوم عمرانی کشور پدیده دیگری به نام شهر نشینی کشاورزی در بعضی نقاط شکل گرفت و اقدامات عمرانی بیشتری مانند گسترش تلفن، تلگراف، لوله کشی آب ، تامین برق افزایش ادارات و امور خدماتی صورت گرفت. اما در طی برنامه دوم 1341-1330 برنامه ریزیها اصلاحات اقتصادی با برنامه خیزش توسعه روزاقزون شهری را در پی دارد.
بعد از سال 1342 یعنی مرحله آغازین اصلاحات ارضی به مفهوم خاص آن ، روند شهرنشینی و مهاجرتهای روستایی مشکل تازه ای به خود می گیرد و بسیاری از شهرها با توسعه روزافزون و غیر قابل کنترل رشد نمودند و این امر صرفا به پایتخت کشور محدود نگردید. بلکه شهرهایی همچون اصفهان، تبریز، مشهد را نیز در بر گرفت و تا زمان حاضر نیز ادامه یافت .
زمین و فضای کشاورزی برای گسترش فیزیکی شهر یکی از عوامل اصلی در کنار سایر عوامل به شمار می اید. لذا دست اندازی به زمینهای مجاور و حاشیه ای ضروری می گردد و در این میان بسیاری از شهرهای کشورمان که هسته اصلی آن را روستا تشکیل می داد.
با گسترش روزافزون مرحله رشد پیوندی خویش را آغاز نمود. به طور کلی روند شهر نشینی سریع از سال 1340-1357 تحت تاثیر عامل اصلی یعنی مهاجرت شدید روستائیان به شهرها ، رونق شهرها و رشد سریع جمعیت شهری و همچنین تبدیل نقاط روستایی بسیاری به شهر( به پیروی از ملاک تمایز شهر از روستا) قرار گرفتند و علاوه بر رشد شتاب آلود جمعیت شهری بر تعداد نقاط شهری نیز افزوده گشت (مشهدي زاده دهقاني، 1372، صص 59-45).
منابع و ماخذ
آمار سرشماری نفوس مسکن سال 1385.
آمار سرشماری نفوس مسکن سال 1365.
بخشداری بندر کیاشهر،1385.
پویش شهر نشینی و مبانی نظری شهر نشر نیکا. ص 121.
حسین علیزاده، رضا.1382. مطالعات راهبردی، تطبیقی شهرهای جهان و تهران ، صص1و3.
حامیان.1363. شهرنشینی در ایران، موسسه انتشارات آگاه، تهران، ص 17.
کلانتری ، خلیل. برنامه ریزی شهری منطقه (تئوری ها و تکنیک ها). انتشارات خوشبین ص 2.
دررنو، ماکس.1372. جغرافیای انسانی ، ترجمه سیروس سهامی ، انتشارات رایزن.صص 855-854.
رهنمایی، محمد تقی .1370. توان های محیطی ایران. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری در ایران .
سلطانزاده ، حسین. مقدمه ای در تاریخ شهرنشینی در ایران، نشر آبی. ص 49.
سازمان برنامه بودجه، شناسنامه شهرهای کشور1363،ج 11 ، خرداد1366، ص37.
سالنامه آمار سینوپتیکی ایستگاه انزلی. 2005 تا 1996.
سازمان هوا شناسی سال 2005-1996.
سرشماری عمومی نفوس مسکن، 1385.
سرشماری نفوس مسکن سال 1385-1365.
شکوئی، حسین.1385. دیدگاههای خود و جغرافیا شهری . جلد اول .صص 147-148.
شناسنامه آبادیهای کشور آمار سرشماری نفوس مسکن سال 1385-1365.
شناسنامه آبادیهای کشور سرشماری نفوس مسکن سال 1385-1365.
طرح سالم سازی ساحل مجموعه گردشگری بندر کیاشهر- مهندسان مشاور شمال 1382.
طرح جامع تفصیلی بندر کیاشهر، 1387. طرح هادی بندر کیاشهر، 1369.
طرح جامع تفصیلی بندر کیاشهر ،1387.
طرح هادی بندر کیاشهر، 1369.
طرح هادی بندر کیاشهر و مطالعات میدانی، احمد محمد پور، 1387.
طرح هادی بندرکیاشهر، 1369. طرح جامع تفصیلی بندرکیاشهر، 1387.
علایی طالقانی.1382. ژئومورفولوژی ایران. نشر قوس.
فرید، یدا... .1368. جغرافیا و شهرنشینی- دانشگاه تبریز، ص 80.
فرمانداری شهر آستانه اشرفیه، بخشداری بندر کیاشهر،1385.
مجموعه مقالات عبدی پور، زهره، دانشور، طرح ریزی کالبدی
مرکز آمار ایران . شناسنامه آبادیهای کشور، 1385-1365.
مرکز آمار ایران . سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان،1385-1365.
مرکز آمار ایران. شناسنامه آبادیهای کشور، 1385 تا 1365.
مرکز آمار ایران. شناسنامه آبادیهای کشور،سرشماری نفوس مسکن، 1385 تا 1365.
مطالعه طرح جامع تفصیلی بندرکیاشهر، 1385.
مطالعات طرح هادی بندر کیاشهر 1369.
مطالعات طرح توسعه گردشگری بندر کیاشهر، مهندس مشاور گزینه 1385.
مطلعات طرح هادی و جامع تفصیلی بندرکیاشهر، 1385-1369 .
مطالعات میدانی در مورد بندر کیاشهر، احمد محمدپور.
مهندسین مشاور ایراناب. طرح فاضلاب بندر کیاشهر. شرکت آب و فاضلاب استان گیلان 1382.
مهندسین مشاور یارسوماشی، 1385.