پاورپوینت آشنايي با سيستم نمونه گيري و روشهاي تشخيص مواد مخدر (pptx) 23 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 23 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بسم الله الرحمن الرحيم
تضمين كيفيت در آزمايشگاه مواد مخدر
آشنايي با سيستم نمونه گيري و روشهاي تشخيص مواد مخدر
روش عملي انجام آزمايش
مقدمه:
تعريفWHOاز اعتياد:
وابستگي دا رويي به دو گروه OPIOID ABUSE و OPIOID DEPENDENCE
بر اين اساس استفاده نابجا از اپيوئيدها با سه معيار تشخيصي زير تعريف ميشود:
استفاده مداوم از يك ماده مخد ر به مدت يك ماه
پيدايش عوارض اجتماعي نا شي از مصرف ماده مخدر شامل خسارت اجتماعي ؛ايجاد اختلال در انجام كار و يا بوجودآمد ن مشكلات قانوني
وابستگي رواني و ظهور اثرات پاتولوژيك
افرادي كه وابستگي رواني به مصرف مواد مخدر پيدا كرده ا ند:
تمايل اجباري به مصرف مواد ؛ عدم توانايي در كاهش ميزان داروي مصرفي و يا مصرف نكردن آن مشا هده ميشود
امروزه با وجود اينكه آزمايشها و روشهايي كه براي شناسايي دقيق دارو بكار مي روند و بطور قابل ملا حظه اي قابل استناد هم هستند ؛ با اين وجود در مواردي با برخي از دا روها و موا د شيميايي تداخل پيدا مي كنند و در نتيجه تست اعتياد در اشخاص را مشكوك نشان ميدهد
نمونه هاي قابل استفاده براي آزمايش
ادرار
مزايا:
جمع آوري نمونه ا درا ر بدون مراحل تهاجمي
دسترسي به مقدار فراوان براي آ زمايش
پايداري دارو و متابوليت هاي آ ن در ا درا ر
قابل شناسايي بودن دارو و متابوليت هاي آن براي مد ت هاي نسبتا طولاني در ادرار
پروتئينها و مواد سلولي بطور معمول به مقدار زياد در ادرار وجود ندارند
وجود متابوليت و داروي اصلي در ادرار نشان دهنده مصرف قبلي آن است و اطلاعات بيشتري در مورد آن حاصل مي گردد.
نگهداري آسان ادرار در دماي يخچا ل يا فريزر
معرفهاي تجارتي و دستگاههاي آزمايشگاهي مورد نياز جهت تشخيص دارو در نمونه هاي ادرار به آساني در دسترس است
معايب
غلظت دارو در نمونه ادرار با مقدار آن در ساير مايعات بيولوژيكي بدن هماهنگي مناسبي ندارد
غلظت دارو با زمان ؛ مقدار مصرف و ميزان دفع آن از ادرار متفاوت است
دفع دارو پس از اينكه اثرات فيزيولوژيك آن متوقف ميشود؛ هنوز ادامه مي يابد كه اين امر منجر به عدم تطابق غلظت دارو با ميزان تجزيه آن ميشود
نمونه گيري بسيار مهم است وفقط در صورتي كه نمونه ادرار بصورت حضوري تهيه شود ؛ از تقلب مصون خواهد بود ؛ در غير اين صورت به راحتي مي توان نمونه را تعويض ؛ رقيق و يا مواد ديگري به آن اضافه نمود .
اگر ادرار بدرستي نمونه گيري ؛ حمل و يا ذخيره نشود مواد موجود در آن تجزيه خواهد شد .
اگرچه نمونه گيري حضوري ؛ تعرض به حريم اشخاص تلقي مي شود ولي براي جلوگيري از هر گونه تقلب و كنترل لازم ميباشد.
روشهاي تقلب در نمونه گيري
نمونه گيري مهمترين مرحله از مراحل آزمايش مواد مخدر مي باشد و بيشترين تقلبها در هنگام نمونه گيري صورت مي گيرد . برخي از روشهاي تقلب كه توسط سوء مصرف كننده دارويي انجام مي گيرد به اشكال زير ديده مي شود :
افزودن مواد وتعويض نمونهSubstitution :
افزودن موادي از قبيل چاي ؛ آب سيب ؛ نوشابه و همچنين جابجا نمودن نمونه با نمونه ادرار بدون دارو موجب ارائه نتيجه نادرست آزمايش خواهد شد.
افزودن مواد خارجي به منظور تقلب Adulteration :
گاهي به نمونه ادرار مواد خارجي مانند صابون ؛ پاك كنندهاي خانگي؛ نمك ؛ سفيد كنندهاي شيميائي ؛ آب ليمو و ... افزوده مي شود . اين تقلب ها را اغلب با استفاده از روش نمونه گيري حضوري ميتوان تشخيص داد ؛ همچنين بوي غير طبيعي ؛ دماي غير طبيعي ؛ اندازه گيري PH و وزن مخصوص نمونه در تشخيص تقلب موثرند .
رقيق نمودن نمونه Dilution :
رقيق سازي نمونه با آب ممكن است سبب شود كه غلظت دارو در ادرار به حدي كاهش يابد كه قابل تشخيص و گزارش توسط آزمايشگاه نباشد و همچنين ممكن است با خوردن مقدار زيادي آب و مايعات ديگر غلظت دارو به كمتر از حد مرزي (Cut Off) برسد .
نمونه هاي ادرار با غلظت كراتينين كمتر ا ز 20 mg/dl بايد به عنوان مشكوك گزارش شود
گاهي افراد مثانه خود را با تزريق آب و مايعات ديگر پر مي كنند كه اين عمل سبب ايجاد عفونت و آسيب بافتي ميشود .
عده اي به منظور افزايش سرعت ترشح ادرار مقدار زيادي تركيبات اسيدي مانند سركه ؛ آب ليمو ؛ ويتامين C و... استفاده ميكنند .
خوردن داروهاي مدر نيز باعث ميشود كه دارو همراه مقدار زيادي ادرار بسرعت دفع گردد .
بكار گيري روشهاي صحيح براي جلوگيري از تقلب
درخواست كارت شناسايي عكس دار يا معرفي نامه عكس دار
خارج نمودن كت يا كاپشن از بدن و كنار گذاشتن كيف پول واسناد و لوازم اضافي
شستن دستها قبل از نمونه گيري ؛ چون ممكن است فرد مود آزمايش دستهايش را آغشته كرده كه موجب اختلال در آزمايش شود.
اندازه گيري دماي نمونه ادرار ؛ دماي ادرار تا 4 دقيقه بعد از نمونه گيري بين 37-33 درجه سانتي گراد ميباشد. اين عمل يكي از موثرترين راهها براي تشخيص رقيق سازي نمونه وتقلب است ؛ بخصوص اگر نمونه گيري حضوري نباشد.
براي اندازه گيري دماي ادرار از دما سنجهايي استفاده شود كه سريعا به تغيير دما واكنش نشان دهند بنا براين دماسنجهاي جيوه اي براي اين كار مناسب نيستند زيرا به كندي به تغيير دما واكنش نشان ميدهند و سبب بروز خطا ميشوند ؛ براي اينكار از دماسنجهاي ديجيتالي استفاده شود.
نمونه گيري صحيح
مرحله نمونه گيري ادرار براي تشخيص مواد مخدر از اهميت زيادي برخوردار است و نكات زير در ارتباط با آن بايد مورد توجه قرار گيرد :
محل نمونه گيري تميزبوده و از نور كافي بر خوردار باشد.
تعداد كاركنان مورد نياز و همچنين تعداد افرادي كه به عنوان نمونه گير بايد حضور داشته باشند مشخص شود.
تمام امكانات نمونه گيري مانند ظرف مخصوص نمونه گيري و... درخواست و تهيه گردد.
به منظور تشخيص هويت فرد نمونه دهنده ؛ درخواست معرفي نامه معتبر و يا كارت شناسايي عكس دار ضروري مي باشد.
توجه : توصيه ميشود افرادي كه به عنوان ناظر براي نمونه گيري انتخاب ميشوند افرادي آگاه ؛ هوشيار ؛ امين و هماهنگ با برنامه ها و اهداف آزمايشگاه باشند.
انواع نمونه گيري
نمونه گيري حضوري
نمونه گيري غير حضوري
نمونه گيري حضوري
در اين نوع نمونه گيري شخص نمونه دهنده در حضور فرد تعيين شده توسط آزمايشگاه اقدام به نمونه گيري ادرار و تحويل آن مي نمايد . عملي ترين راه براي جلوگيري از تقلب ها ؛ نمونه گيري حضوري است. اين نوع نمونه گيري معمولا بعنوان مداخله در امور شخصي ديگران جلوه مي كند و فقط در مورد اشخا صي كه احتمال تقلب توسط آنها وجود دارد ؛ اجرا ميشود.
نكاتي كه بايد در نمونه گيري حضوري رعايت شود :
نمونه دهنده بايد زير نظر مستقيم نمونه گير باشد.
هدايت فرد نمونه دهنده به محل نمونه گيري.
نمونه دهنده دستهايش را با آب كافي بشويد و خشك كند.(به منظور رفع آلودگي دست به موادي كه براي تقلب بكار ميرود).
دادن ظرف آزمايش شيشه اي يا پلاستيكي به فرد نمونه دهنده.
نمونه گير بايد مطمئن شود كه نمونه مستقيما از فرد مورد آزمايش به داخل ظرف نمونه گيري ريخته شود .
تحويل نمونه از نمونه دهنده و انتقال آن به جاي مناسب كه امكان جابجا شدن و تقلب وجود نداشته باشد.
مدرك يا علامتي مبني بر اينكه نمونه گيري حضوري انجام شده است بر روي برگه درخواست قيد شود.
افرادي كه بعنوان ناظر بر نمونه گيري انتخاب ميشوند ؛ بايد كاملا گزينش شده باشند.
نمونه گيري غير حضوري
از نمونه دهنده تقاضا ميشود وسايلي را كه براي نمونه گيري نياز ندارد مثل كت ؛ كاپشن ؛ ژاكت و... و همچنين وسايل شخصي مثل كيف ؛ مدارك و... را تحويل دهد و در پايان مرحله نمونه گيري تحويل بگيرد.
نمونه دهنده بايد دستهايش را با آب بشويد و خشك كند.
ظرف نمونه گيري ادرار را به فرد مورد آزمايش تحويل داده و پس از نمونه گيري از او دريافت شود.
موادي از قبيل صابون و يا هر چيز ديگري كه او بتواند به نمونه ادرار اضافه كند از دسترس او دور شود.
فرد نمونه گير خارج از محل نمونه گيري بماند وشخص نمونه دهنده وارد محل نمونه گيري شود
به نمونه دهنده روش صحيح تهيه نمونه و روشهاي نادرست نمونه گيري شفاها تذكر داده شود و يا به صورت يادداشت در مكان مناسب و در معرض ديد مراجعين نصب گردد.
نمونه از نمونه دهنده توسط نمونه گير تحويل گرفته شود.
اگر فرد مورد آزمايش قادر به تهيه نمونه ادرار نباشد ؛ با آشاميدن آب تحويل نمونه تسهيل مي گردد.