پاورپوینت درس هفتم جمله ی ساده و اجزای آن (pptx) 9 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 9 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بنام خدا
درس هشتم
جمله ی ساده و اجزای آن
جمله مستقل دو نوع است : ساده ، مرکب
جمله ی ساده یک فعل دارد .
تعداد اجزای جمله را فعل تعیین می کند.
جمله ی ساده حداقل دو جزء و حداکثر چهار جزء دارد.
جملات دو جزئی
فعل این جمله ها ناگذر است . نهاد + فعل
در گزاره ی این جملات فقط فعل می آید
مثال : محسن رفت . ( نهاد : محسن گزاره / فعل : رفت
پرنده پرید. اسب دوید . گل شکفت .
آنهــــــــــــا آمدند شمــــــــــــــا خواهید رفت .
حذف نهاد ضمیر امکان پذیر است ، اما نهاد غیر ضمیر چنین نیست زیرا ابهام ایجاد می کند.
نامه ی از دوستم رسید. ظرف ها سالم به خانه رسید.
جملات سه جزئی
فعل این گونه جمله ها گذراست .
سه جزئی با مفعول : نهاد + مفعول + فعل
مثال : من درس خود را می خوانم .
نهاد : من مفعول : درس خود فعل : می خوانم
محمد موضوع را فهمید.
دانش آموزان درخت می کارند. ــ پرچم علم و دانش را بر افرازیم
2. سه جزئی اسنادی : فعل این جملات اسنادی است .
افعال اسنادی : است ، بود ، شد ، گشت ، هست ، نیست ، باشد ، می باشد ، گردید
الف . اسنادی با مسند : نهاد + مسند + فعل
مثال : هوا سرد شد .
نهاد : هوا مسند : سرد فعل : شد
دوستم هنرمند است . امین موفق شد . این داستان خواندنی است .
ب . اسنادی با متمم : نهاد + متمم + فعل اسنادی
در برخی از جملات سه جزئی اسنادی گاهی مسند به صورت متمم می آید.
مثال : این پارچه از ابریشم است
نهاد : این پارچه مسند : از ابریشم ( حرف اضافه + اسم ) فعل اسنادی : است .
احمد از ساکنان این محل است
3. سه جزئی با متمم : نهاد + متمم + فعل
متمم گروه اسمی است که پس از حرف اضافه می آید.
حروف اضافه : از ، در ، به ، با ، ازبرای و برای
مثال : او از تاریکی می ترسد.
نهاد : او متمم : تاریکی فعل : می ترسد
ایران به دانشمندان خود می نازد . آنها از دروغ می پرهیزند
ــ به کنکور می اندیشد .
یادآوری : متمـــــــــــــــــــــــــم قیــــــــــــــــــــــدی
جملات چهار جزئی
چهار جزئی با مفعول و متمّم : نهاد + مفعول + متمّم + فعل
مثال : ستایش کتاب هایش را از کتاب فروشی خرید.
نهاد : ستایش مفعول : کتاب هایش متمم : کتاب فروشی فعل : خرید
شاگردان مسائل دشوار را از معلم خود می پرسیدند
مادر شیر را به کودک داد.
این درس را از آن بزرگوار آموختم
2. چهار جزئی با مفعول و مسند : نهاد + مفعول + مسند + فعل
مثال : مردم ایران حافظ را لسان الغیب می خوانند
نهاد : مردم ایران مفعول : حافظ مسند : لسان الغیب فعل : می خوانند
باران هوا را سرد گردانید. کار و تلاش مداوم او را شاگرد اول دبیرستان کرد.
نادان هیچ کس را هم طراز خویش نمی بیند
3. چهار جزئی با متمم و مسند : نهاد + متمّم + مسند + فعل
کاربرد این این جمله ها در فارسی اندک است .
مثال : دانش آموزان به او ترسو می گویند .
نهاد : دانش آموزان متمم : او مسند : ترسو فعل : می گویند
اهل محل به او پهلوان می گفتند .
4. چهارجزئی دو مفعولی : نهاد + مفعول + مفعول + فعل
در ساختمان این جملات از این فعل ها به کار می رود : زدن ، پوشاندن ، خوراندن ، دادن ، و بخشیدن
مثال : نقاش دیوار را رنگ زد .
نهاد : نقاش مفعول : دیوار مفعول : رنگ فعل : زد
مادر کودک را هدیه ای داد
پدر فرزندش را کتابی بخشید.
خاله کودک را غذا خوراند
مادر کودک را لباس پوشانید
جمله های استثنایی
همه ی جمله ها از نهاد و گزاره ساخته می شوند و گزاره نیز دارای فعل است اما برخی از جمله ها ممکن است یکی از شرط های جمله های معمولی را نداشته باشند که به این جمله ها ، جمله های « استثنایی » می گویند.
گزاره ی این نوع جمله ها بدون فعل می آید که به همین دلیل آنها را « جمله های بی فعل » می نامند.
جمله ی یک جزئی بی فعل :
مثال : سلام ، به سلامت ، به امید دیدار ، افسوس ، آفرین ، احسنت ، دریغ و ....
2. جمله های دو جزئی بی فعل :
این جمله ها تنها از دو گروه اسمی ساخته می شوند و گزاره ی آنها بدون فعل می آید.
مثال : شب خوش ، دو دو تا چهار تا ، توقف ممنوع ، دست ها بالا ، زیارت قبول ، قدم نو رسیده مبارک
نهاد : شب گزاره : خوش
تذکر : اگر در ساختمان چنین جمله هایی فعل به کار رود ، به جمله های سه جزئی با مسند تبدیل می شوند.
مثال : توقف ممنوع است عیدتان مبارک باد دو دو تا چهار تا می شود.
نهاد : توقف مسند : ممنوع فعل اسنادی : است
3. جمله های سه جزئی بی فعل :
این جمله ها نیز فعل ندارند اما در تمامی آن ها واژه « یعنی ، به کار می رود که دقیقا کار فعل را انجام می دهد و بین نهاد و گزاره ارتباط برقرار می کند.
در چنین جمله هایی واژه ی یعنی را معادل فعل است به حساب می آوریم .
مثال : زندگی یعنی عقیده و جهاد
نهاد : زندگی معادل فعل : یعنی گزاره : عقیده و جهاد