پاورپوینت علم به مثابه سبک زندگی (pptx) 30 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 30 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بسم الله الرحمن الرحیم
علم به مثابۀ سبک زندگی
امکان تولید علم دینی در جهان اسلام
سؤال اصلی بحث امروز: آیا می توان علم دینی تولید کرد؟
پاسخ اجمالی من به این سؤال:
بله؛ اما به شرطی که سبک زندگی ما اجازه دهد.
ساختار بحث امروز:
ایضاح مفاهیم بنیادین (علم و علم دینی)
تحلیل معنای «امکان تولید علم دینی»
توضیح در بارۀ اهمیت سبک زندگی در شکل گیری علم
پاسخگویی به پرسش اصلی بحث
بخش اول: مفاهیم بنیادین بحث
یکم ـ مفهوم علم
واژۀ علم اغلب در چهار معنا به کار می‌رود:
1. مطلق آگاهی (مثلا: من علم دارم پدرم فرزند فلانی است).
2. علم تجربی (دانشهای مبتنی بر مطالعۀ انسان و جهان با کاربست روش تجربی، به شرط بیطرفی علمی، استقراء و رویکرد انتقادی)
3. رشته‌ای از آگاهیهای نظام‌مند (مثلا: فلسفه، پزشکی، طب سنتی، فقه، روانشناسی مدرن، و... همۀ رشته‌های دانشگاهی)
در این بحث منظور از علم، همین معنای سوم است.
یعنی مجموعه‌ای از مفاهیم و گزاره‌ها که:
به فرض پذیرش یک سری مبانی و چارچوبهای فکری خاص باید آنها را صحیح دانست.
این گزاره‌ها و مفاهیم با همدیگر ارتباط سیستماتیک دارند؛ یعنی بر پایۀ برخی می‌توان برخی دیگر را پیش‌بینی کرد.
نکته: ممکن است از نگاه غیرمعتقدان به مبانی آن علم، گزاره‌های آن علم همه باطل به نظر بیایند.
ملاحظات تعریف
علم در این معنا در تقابل با «جهل» قرار ندارد و اساسا درستی و نادرستی یک گزاره ملاک علم بودن آن تلقی نمی‌شود.
یعنی ممکن است صاحبان آن علم از نگاه مخالفان مبانی‌شان کاذب دانسته شوند یا بعدها خود پی به خطای درک خود برند.
برای نمونه، جادوگری به این معنا یک علم (یا نظامی منسجم از آگاهیها) ست؛ گرچه از نگاه مخالفان مبانی آن، خرافه به‌شمار می‌رود.
علم به این معنا، شامل همۀ علوم تجربی مدرن و نظامهای علمی پیشامدرن می‌شود.
نتیجه: «آیا می توان علم دینی تولید کرد؟» یعنی:
«آیا می توان رشته ای از آگاهیهای نظام مند تولید کرد که دینی باشند؟».
دوم ـ مفهوم علم دینی
وقتی چیزی به وصف «دینی» بودن شناسانده می‌شود، اولین تأمل آن است که کی آن چیز می‌تواند به دینی خاص منتسب شود.
از گذشته‌های دور در این باره دیدگاههای مختلفی مطرح بوده است.
مثلا، غزالی (د 505ق) و بسیاری از صوفیه معتقد اند چیزی را باید دینی دانست که هدف دین با آن تحقق پیدا می‌کند.
بر این پایه، اصلا مهم نیست که آن چیز چه‌قدر در متون و منابع دینی به‌تفصیل بازنموده شده باشد.
می‌گویند مراد از علم دینی همان آگاهیهایی است که خدا دین را برای شکل‌گیریشان در انسان فرستاد.
توضیح بیشتر
از دید امثال غزالی، این علم چیزی از جنس الهامات غیبی است که با ریاضت نفس و مراقبه حاصل می‌شود.
آنها می‌گویند حتی فقه و کلام نیز علوم دینی نیستند؛ چون اهداف اصلی دین با فراگیری آنها تأمین نمی‌شود.
بااین‌حال، باید توجه داشت که چون وی علم را به معنای اولش به کار برده، از حیطۀ بحث ما خارج است.
نیز، می‌شود کسی با همین مبنا بر خلاف غزالی همۀ علومی را که از دیدش هدف دین را تحقق می‌بخشند، دینی بداند؛ مثلا سدسازی.
به بیان دیگر، تعریف فرد از «هدف دین» در این قضاوت ــ که چه چیزی دینی است یا نه ـــ نقش مهمی دارد.
استطراد:
نگرشهای مختلف به مفهوم علم در جهان اسلام تا کنون هرگز مرور نشده‌اند.
ما در بارۀ تاریخ انگارۀ «علم دینی در جهان اسلام» مطالعه‌ای نداریم.
بر این اساس، بحث من بر دیدگاههای معاصران متمرکز می‌شود.
دیدگاههای معاصران در بارۀ مفهوم « دینی»
دیدگاه اول:
چیزی که متدینان بر پایۀ نگرشها و آرمانهای دینی خود به بسطش کوشیده باشند.
مثلا: تفسیر قرآن، علم الحدیث، رجال، و... علم دینی هستند.
دیدگاه دوم:
چیزی که لزوما با بهره‌جویی از متون و منابع آن دین خاص پدید آمده باشد.
مثلا: نوع خاصی از فیزیک یا جامعه شناسی بر اساس متون اسلامی.
دیدگاه سوم:
چیزی که بر پایۀ روشها و مبانی و در چارچوبی تحقق پیدا کند که دین مجاز دانسته است.
مثلا: همان روانشناسی معهود، اما به شرطی در حوزه های ممنوع از نظر اسلام سرک نکشد، بر پایۀ مبناهایی مقبول اسلام باشد، و به اهدافی مشروع منتهی شود.
علم دینی به معنای اولی از این سه محقق الوقوع است.
دعوا سر معنای دوم و سوم است.