مبانی نظری وپیشینه تحقیق اهداف گزارشگری مالی وسود حسابداری

مبانی نظری وپیشینه تحقیق اهداف گزارشگری مالی وسود حسابداری (docx) 52 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 52 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

مبانی نظری وپیشینه تحقیق اهداف گزارشگری مالی وسود حسابداری فصل دوم : مروری برادبیات تحقیق 1-2. مقدمه........................................................................................................................20 2-2. اهداف گزارشگری مالی ................................................................................................21 1-2-2. سودمندی اطلاعات درتصمیم گیری .......................................................................22 2-2-2. مربوط بودن اطلاعات........................................................................................23 3-2.سودمندی اطلاعات حسابداری...............................................................................................25 1-3-2. پیش بینی یک رویداداقتصادی ..............................................................................26 1-1-3-2. تجزیه وتحلیل دوره های زمانی .............................................................27 2-1-3-2. پیش بینی بحران های مالی ...................................................................27 3-1-3-2.پیش بینی ریسک اوراق قرضه ورتبه بندی آنها...........................................27 4-1-3-2.تجدیدساختارشرکت..............................................................................28 5-1-3-2.تصمیم گیری درمورد اعطای اعتبار.........................................................28 6-1-3-2. پیش بینی اطلاعات مندرج درصورتهای مالی ...........................................28 2-3-2. پیش بینی واکنش بازار........................................................................................29 4-2. تاریخچه بورس واوراق بهاداردرجهان ...................................................................................30 5-2. تاریخچه بورس واوراق بهادارتهران ......................................................................................30 6-2. تعریف بورس اوراق بهادار..................................................................................................33 7-2. مروری برانواع شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران ..............................................34 1-7-2. انواع شرکتهای سرمایه گذاری ..............................................................................34 1-1-7-2. شرکتهای سرمایه گذاری باسرمایه متغیر...................................................34 فهرست مطالب عنوان . صفحه 2-1-7-2. شرکتهای سرمایه گذاری باسرمایه ثابت ...................................................34 3-1-7-2. صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال.......................................................35 4-1-7-2. شرکت مادر......................................................................................35 5-1-7-2. شرکتهای فعالیت تنوعی.......................................................................36 8-2. سودحسابداری .................................................................................................................36 1-8-2. سودمندی ومربوط بودن سودحسابداری ..................................................................37 2-8-2. محدودیت های سودحسابداری ..............................................................................39 3-8-2. مفاهیم سود.......................................................................................................39 1-3-8-2. سودعملیاتی جاری .............................................................................40 2-3-8-2. سودجامع .........................................................................................40 4-8-2. نظریه های سود.................................................................................................42 1-4-8-2. نظریه داریی ها ،بدهی ها.....................................................................42 2-4-8-2. نظریه درآمدوهزینه.............................................................................43 3-4-8-2. نظریه استقلال ترازنامه وسودوزیان .......................................................43 5-8-2. استدلال انتخاب نظریه سوددرایران.........................................................................43 9-2. مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ومدل بازار..................................................................45 1-9-2. مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ................................................................45 10-2. ضریب حساسیت بتا، ریسک نسبی ......................................................................................46 1-10-2. ریسک غیرسیستماتیک (غیربازار)......................................................................47 2-10-2. ریسک سیستماتیک (ریسک بازار)......................................................................47 11-2. نسبتهای اهرمی ..............................................................................................................49 12-2. سه اهرم اصلی ..............................................................................................................50 1-12-2. اهرم عملیاتی .................................................................................................50 1-1-12-2.هزینه های ثابت عملیاتی واهرم عملیاتی .................................................502-1-12-2. درجه اهرم عملیاتی ..........................................................................50 3-1-12-2. اندازه گیری درجه اهرم عملیاتی ..........................................................51 2-12-2. اهرم مالی .....................................................................................................51 1-2-12-2. درجه اهرم مالی ..............................................................................52 فهرست مطالب عنوان . صفحه 3-12-2. ارتباط بین اهرم مالی وعملیاتی ...........................................................................52 4-12-2. تلفیق اهرم عملیاتی بااهرم مالی ...........................................................................53 5-12-2. اهرم کل .......................................................................................................53 1-5-12-2. اندازه گیری درجه اهرم مرکب ............................................................53 6-12-2. رابطه بین اهرم عملیاتی ومالی ومرکب ................................................................53 13-2. تاریخچه تحقیقات و مطالعات انجام شده ................................................................................54 1-13-2. پیشینه داخلی تحقیق .........................................................................................54 2-13-2. پیشینه خارجی تحقیق........................................................................................58 1-2 مقدمه طبق استانداردهای حسابداری ازجمله اهداف اصلی گزارشگری صورت های مالی ، پیش بینی ریسک مربوط به جریان نقدی آتی است . به عبارت دیگر ، سیستم حسابداری ازطریق ارائه صورتهای مالی به سرمایه گذاران درفرآیند پیش بینی ریسک مربوط به جریان های نقدی اتی کمک خواهدنمود . ازجمله صورتهای مالی اساسی که هم اکنون همه شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار ایران موظف به تهیه آن هستند ، صورت سود وزیان است . براین اساس انتظار می رود این صورتهای مالی قادربه پیش بینی ریسک مربوط به جریان نقدی آتی ، ازجمله ریسک سیستماتیک باشند . چنانچه این صورتها قادربه پیش بینی ریسک سیستماتیک باشند ، دراین صورت ، صورتهای سودوزیان درفرآیندتصمیم گیری سودمندبوده وبه سرمایه گذاران درفرآیندتصمیم گیری کمک خواهدنمود . در ادبيات مالي ، ريسك به عنوان احتمال اختلاف بين بازده واقعي و بازده مورد انتظارتعريف شده و به دو دسته تقسيم مي شود. دسته اول : شامل ريسك هايي است كه به عوامل داخلي شركت مربوط هستند مانند ريسك مديريت ، ريسك نقدينگي ، ريسك ناتواني درپرداخت بدهيها و … كه به آن ريسك غير نظام مند(كاهش پذير) گفته مي شود. دسته دوم: شامل ريسك هايي است كه خاص يك يا چند شركت نبوده بلكه مربوط به شرايط كلي بازار نظير شرايط اقتصادي ، سياسي ، اجتماعي و غيره مي باشد و تحت عنوان ريسك نظام مند (β ) شناخته مي شود . ازآن جايي كه ريسك نظام مند غير قابل كنترل و كاهش ناپذير مي باشد ،در تصميم گيري مديران شركت ها و سرمايه گذاران مي تواند نقش به سزايي داشته باشد . این تحقيق در پي يافتن رابطه بين ريسك نظام مند ، سهام عادي شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و رشد سود خالص رشد سود عملياتي آنها است. هم چنين تا چه ميزان ريسك نظام مند با تغييرات سود شركت ها مربوط مي باشد در نهايت مديران شركت ها بتوانند براساس اين رابطه، تصميم گيري و برنامه ريزي هاي خودراتعديل كنند. و سرمايه گذاران نيز تصميم بگيريند كه آيا به خريد سهام شركت مبادرت ورزند يا اين كه دربخش ديگري سرمايه گذاري كنند. 2-2اهداف گزارشگری مالی : هئیت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا (FASB ) درنوامبرسال 1978، تعیین اهداف گزارشگری مالی وارائه یک چارچوب نظری مناسب برای تدوین استانداردهای حسابداری در دستورکار خود قرارداد . اقداماتی که دراین راستا به عمل آمد سرانجام منجربه رهنمودهای بسیاروسیع وگسترده ودارای ضمانت اجرایی شده ودرنهایت ، هدفهای گزارشگری مالی ، دربیانیه شماره یک ازمفاهیم حسابداری مالی (IFAC ) به نام اهداف گزارشگری مالی شرکتهای تجاری ، ارائه گردید . این بیانیه قبل ازتعیین اهداف اعلام می داردکه تنها به محتوای صورتهای مالی محدودنیست وعلاوه برصورتهای مالی شامل صورتهای مکمل وسایر ابزار گزارشگری مالی واطلاع رسانی نیز خواهدبود (ریاحی بلکوئی ، 1381 ،204 ) .دراین رابطه ، هئیت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا دربیانیه مذکور این گونه اعلام نموده : گزارشگری مالی نه تنها شامل صورتهای مالی است بلکه دربرگیرنده کلیه ابزارها یاروشهای اطلاع رسانی نیزخواهدبودواین ابزارهابه طورمستقیم یاغیرمستقیم بااطلاعاتی ارتباط دارند که به وسیله حسابداری ارائه می شوند یعنی اطلاعاتی درمورد منابع شرکت ، دارایی ها ، بدهی ها ، سود وغیره (FASB ، 1978، 9 ) هئیت استانداردهای حسابداری مالی هدف ازتهیه صورتهای مالی را به شرح زیربیان می کند: هدف صورتهای مالی ارائه اطلاعات تلخیص وطبقه بندی شده درباره وضعیت مالی ، عملکرد مالی وانعطاف پذیری واحدتجاری است که برای طیفی کسترده ازاستفاده کنندگان صورتهای مالی دراتخاذتصمیمات اقتصادی مفید واقع شود . صورتهای مالی همچنین نتایج ایفای مباشرت مدیریت وحسابدهی آنها را درقبال منابعی که دراختیارشان قرارگرفته است ، نشان می دهد به منظوردستیابی به این اهداف ، درصورتها مالی یک واحدتجاری اطلاعاتی درباره دارایی ها ، بدهی ها ، حقوق صاحباب سرمایه ، درآمدها ، هزینه ها وجریان های نقدی ارائه می شود . این اطلاعات همراه باسایر اطلاعات مندرج دریادداشت های توضیحی ، استفاده کنندگان صورتهای مالی رادرپیش بینی جریان های نقدی آتی واحدتجاری وخصوصا درزمان بندی واطمینان ازتوانایی آن درایجادوجه نقدکمک می کند . همان طورکه دیده می شود هم طبق بیانیه شماره یک هیئت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا وهم طبق استانداردهای حسابدار ی درایران برسودمندی اطلاعات حسابداری برفرآیندتصمیم گیری تاکیدشده است . بنابرعقیده استرلینگ بهترین شاخصی که می تواند براساس ان اطلاعات مربوط به تصمیم گیری راتعیین نمود ، سودمندی این اطلاعات درفرآیند تصمیم گیری است (استرلینگ ، 1972, 198 ) . 1-2-2سودمندی اطلاعات در تصمیم گیری معمولا سیستم های اطلاعاتی مختلف باتوجه به تنوع استفاده کنندگان اطلاعات ، همیشه بااین سؤال روبروبوده اند که چه اطلاعاتی راباید تهیه وگزارش نمایند تاضمن داشتن صرفه اقتصادی ازلحاظ هزینه های افشاء این اطلاعات ونیازاکثراستفاده کنندگان رامرتفع نماید . یکی ازمهمترین شاخص هایی که هم اکنون ازآن به عنوان یک مبنای مناسب برای تهیه اطلاعات ارائه می شود، سودمندی اطلاعات درفرآیند تصمیم گیری است . چامبرز( 1955) یکی ازنخستین کسانی است که درباره سودمندی اطلاعات در تصمیم گیری سخن گفته وبراین نکته تاکیددارد که برای تهیه اطلاعات ، به یک سیستم به عنوان مبنای تصمیم گیری وبررسی نتایج تصمیم ها می باشد . وی معتقداست که چنین سیستمی بایدبه طور رسمی اطلاعاتی ارائه نماید که دارای دومشخصه باشد . ابتدا اینکه ، این سیستم بایستی دارای ویژگی ثبات رویه وسازگاری باشد ودوم اینکه ، اطلاعات ارائه شده توسط این سیستم بایستی برای انواع تصمیم هایی که انتظار می رود سیستم مزبور برای اتخاذآنها تسهیلاتی فراهم آورد ، مربوط باشد . درواقع چامبرزدراینجا بردوویژگی کیفی ، قابلیت مقایسه و ، مربوط بودن اطلاعات تاکید می ورزد . (ملايي ، 1386، 12) هندریکسون وون بردا(1992)نیزبرجنبه نیازهای اطلاعاتی متفاوت وباتوجه به اینکه هم ازلحاظ فیزیکی وهم ازلحاظ اقتصادی ، گزارش کلیه اطلاعات مورددرخواست استفاده کنندگان امکان پذیر نیست (هندریکسون وون بردا،1992، 151)، استرلینگ (1972) شاخص سودمندی رابه عنوان بهترین شاخص مربوط درفرآیند تصمیم گیری معرفی نموده وفرض رابراین می گذارد که سودمندی درفرآیند تصمیم گیری بامربوط بودن درتصمیم گیری دارای یک مفهوم است . وی معتقداست ازطریق ارائه وافشاء اطلاعات مربوط می تواند تنها اطلاعاتی راگزارش نمود که درتامین اهداف تصمیم گیرنده اثربخش باشد ( استرلینگ ،1972،199) طبق مبانی نظری گزارشگری مالی درایران نیز برمفیدبودن وسودمندی اطلاعات درتصمیم گیری تاکیدشده ودوخصوصیت مهم را درارتباط بامحتوای این اطلاعات سودمنددانسته که این دوخصوصیت عبارتنداز : 1-1-2-2مربوط بودن :اطلاعاتی مربوط تلقی می شوند که برتصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان درارزیابی رویدادهای گذشته ، حال ویاآینده یاتاییدیاتصحیح ارزیابی های گذشته آنها مؤثرواقع شوند . 2-1-2-2 قابل اتکابودن : برای اینکه اطلاعات مفیدباشد بایستس قابل اتکا نیزباشد . اطلاعاتی قابل اتکاست که عاری ازاشتباهات وتمایلات جانبدارانه بااهمیت باشد وبه طورصادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است . بنابراین ، می توان گفت منظورازسودمندی اطلاعات درتصمیم گیری ، آن دسته ازاطلاعات مربوط وقابل اتکا ست که برتصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان تاثیرگذار باشد . ( کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ، 1384، 527) 2-2-2 مربوط بودن اطلاعات ازدیدگاه اصولی ، اطلاعات مربوط اطلاعاتی است که دررابطه باموضوع مطرح شده دارای محتوای اطلاعاتی باشد . (هندریکسون وون بردا ، 1992، 132) منظورازمحتوای اطلاعاتی ، آن دسته ازاطلاعاتی است که موجب تغییر درانتظارات مربوط به نتایج یک واقعه شود . تعریف دیگری که توسط بیورازمحتوای اطلاعاتی ارائه شده این است که این گونه اطلاعات علاوه برتغییردرانتظارات موجب تغییردررفتارتصمیم گیرنده نیزمیشود.(ملايي ، 1386، 13 ) به طورکلی ، باراطلاعاتی اطلاعات ازسه جنبه قابل مطرح خواهدبود (هندریسکون وون بردا،1992،134) 1-مربوط بودن اطلاعات ازنظر هدف : یعنی هنگامی که این اطلاعات به دست می آید استفاده کنندگان آن بتوانند به هدفهای موردنظرشان برسند . 2- مربوط بودن اطلاعات ازنظرمفهوم واژه : یعنی این اطلاعات به گونه ای باشد که گیرنده این اطلاعات معنی مورد نظر ارائه کننده اطلاعات رادرک کند . 3- مربوط بودن اطلاعات ازنظر تصمیم گیری : یعنی هنگامی که این اطلاعات ارائه می شود استفاده کنندگان آن براحتی بتوانند تصمیمات خودرااتخاذ نمایند که این همان هدف نهایی گزارشگری مالی است . باتوجه به هریک ازموارد یادشده دربالا می توان واژه مربوط بودن راتعریف نمود . تعریفی که درابتدا ازبیور ارائه شده مربوط بودن راازنظر تصمیم گیری تعریف نموده است .تعریف این واژه ازدیدگاه تصمیم گیری برای اولین بار درتئوری بنیادی حسابداری ارائه شدوبیان می دارد که : مربوط بودن ایجاب می کند که اطلاعات برای موضوع موردبحث مفیدواقع شوند وبه گونه ای تنظیم گردند که دستیابی به نتیجه های موردنظر راتسهیل نمایند ( ملايي ، 1386، 14 ) . همچنین ، هیات استانداردهای حسابداری مالی آمریکا (1980) زمانی که این واژه را به عنوان توان اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات متفاوت تعریف کرد به جنبه مربوط بودن اطلاعات ازنظر تصمیم گیری توجه نمود . هیأت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا بیان می کند درصورتی امکان اتخاذ تصمیم متفاوت میسرمی گردد که اطلاعات به استفاده کنندگان کمک کند تادرمورد رویدادهای گذشته ، حال وآینده پیش بینی نمایند یابتوانند انتظارات پیشین خودراتایید یااصلاح نمایند. این دونقش اطلاعات را« توان پیش بینی » و« ارزش تایید کنندگی » اطلاعات می نامند . گذشته ازاین اگر اطلاعات مفیدباشد بایستی « بهنگام » باشد . ولی بااین همه ، مشخصه اصلی اطلاعات مربوط توان پیش بینی آن است (هندریسکون وون بردا ،1992 ،135 ). هیأت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا دربیانیه شماره2ازمفاهیم حسابداری مالی(IFAC .NO2 ) ، توان پیش بینی رابه شرح زیر تعریف می کند : ویژگی کیفی ازاطلاعات که به استفاده کنندگان کمک می کند تاآنها احتمال پیش بینی صحیح نتایج رویدادهای گذشته یاحال راافزایش دهند ( FASB ،1980 ،26 ) . بنابراین چنانچه اطلاعات حسابداری بتوانند برتصمیمات استفاده کنندگان اثربگذارند ، دراین صورت ، این اطلاعات بایستی بتوانند برالگوی های اطلاعاتی الگوی های تصمیم گری سرمایه گذاران بیفزاید وازآنجاکه الگوی های تصمیم گیری مربوط به انتظارات درمورد رویدادهای آتی است چنین نتیجه می شود که اطلاعات حسابداری زمانی مربوط است که استفاده کنندگان بتوانند از آنها برای پیش بینی رویدادهای آتی استفاده کنند . تاکیید برتوان پیش بینی باعث می شود که چندین سؤال بی جواب مطرح شود وآنها ازاین قرارند (هندریسکون وون بردا،1992 ،135). چه رویدادها یاعواملی را باید درالگوی تصمیم گیری سرمایه گذاران گنجاند ؟ بین داده های حسابداری واقلام ورودی به الگوهای تصمیم گیری چه رابطه ای وجوددارد؟ کدام یک ازداده های حسابداری وچه رویه های حسابداری دارای بالاترین توان پیش بینی هستند؟ پس ازآزمون توان پیش بینی اطلاعات باید الگوهای تصمیم گیری مورد استفاده راتعیین نمود . انجمن حسابداری مالی درمورد گزارشگری مالی شرکت ها ابراز داشت ، دست کم چهارروش وجوددارد که می توان به کمک آنها داده های حسابداری رابا اقلام ورودی درالگوهای تصمیم گیری مرتبط ساخت (ملايي ، 1386، 15 ) . الف : ازطریق پیش بینی مستقیم : منظور توان پیش بینی توسط مدیریت است . ب : ازطریق پیش بینی غیرمستقیم : یعنی ازطریق ارائه داده های گذشته بتوان اطلاعات آینده راپیش بینی نمود . ج : ازطریق ازشاخص های شناخته شده : یعنی ارائه داده هایی که تغییرات آن پیش تریاهمزمان باتغییراتی است که دررویدادهای پیش بینی شده رخ می دهند . برای مثال ، بالا رفتن نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام پیش ازکاهش یافتن جریان های نقدی رخ می دهد. د: ازطریق اطلاعات تایید کننده : ارائه داده های حسابداری که می توان با استفاده از آن سایر داده ها را پیش بینی نمود . برای مثال استفاده ازداده های حسابداری برای پیش بینی ریسک وبازده . دراین روش فرض براین است گذاشته می شود که بین داد ه های حسابداری وسایرداده های شناخته شده رابطه وجودارد. 3-2 سودمندی اطلاعات حسابداری همان طورکه بیان شد یکی ازاهداف اصلی اطلاعات حسابداری ، کمک به تصمیم گیری است .ادبیات حسابداری همواره بیانگر این بوده است که داده های حسابداری باید فرآیند تصمیم گیری راتسهیل نماید، ولی به محض اینکه موضوع تسهیل درتصمیم گیری مطرح شود ، دومسأله مطرح خواهدشد . نخست اینکه ،شناسایی وتعریف همه الگوهای تصمیم گیری مورداستفاده کسانی که ازاطلاعات حسابداری استفاده می کنند کارساده ای نیست ، زیرا اکثر این الگوها توصیفی (ونه هنجاری ) است واطلاعاتی که به سرمایه گذاران داده می شود ، محدود است( ریاحی بلکوئی ،1381، 450) . ازاین رو، به راحتی نمی توان اثر رویه ها یاداده های مختلف حسابداری رامورد ارزیابی قرارداد. روش هنجاری دارای این مزیت است که می توان ازرویه ها وداده های گوناگون حسابداری به صورت آزادانه استفاده کرد ، یعنی استفاده ازداده ها ورویه هایی که درگذشته گزارش نشده اند (هندریسکون وون بردا، 1992،135 ) . دوم ، اینکه حتی زمانی که الگوی تصمیم گیری به شیوه ای مالی تعریف شود ، شاخصی برای تعیین اطلاعات مربوط وجوندارد . به منظور حل مسأله دوم ، شاخص سودمندی درپیش بینی برای مااین امکان را به وجود می آورد تامشخص سازیم که کدام معیار حسابداری می تواند منجربه تصمیم های بهتری شود . لازم است دراینجا یادآور شویم که بین پیش بینی وتصمیم تفاوت اساسی وجوددارد . می توان بدون یک تصمیم چیزی راپیش بینی کرد ولی بدون پیش بینی نمی توان تصمیمی رااتخاذ نمود ( ریاحی بلکوئی , 1381، 450 ) . درحال حاضردرارتباط باسودمندی اطلاعات حسابداری وتوان پیش بینی این اطلاعات این اطلاعات حجم بزرگی ازتحقیقات تجربی صورت گرفته است . معمولا این تحقیقات به دوطریق انجام شده است . یک جریان ازطریق بررسی توانایی اطلاعات حسابداری برای توجیه وپیش بینی رویدادهای اقتصادی است وروش دیگرمربوط به توانایی اطلاعات حسابداری ازنظر توجیه وپیش بینی واکنش بازار دربرابرافشای این اطلاعات است (ریاحی بلکوئی ،1381، 451) . 1-3-2پیش بینی یک رویداداقتصادی یکی ازاهداف اصلی حسابداری ارائه اطلاعاتی است که بتوان بااستفاده ازآن رویدادهای تجاری آینده را پیش بینی نمود . براین اساس ، درتدوین وارائه تئوری حسابداری باید روش ها واطلاعات گوناگون حسابداری رااز نظرتوانایی آنها جهت پیش بینی رویدادهای اقتصادی ارزیابی نمود . بنابراین : برطبق این نظریه می توان گفت شاخص سودمندی درپیش بینی ، عبارت ازرابطه احتمالی بین رویدادهای اقتصادی مورد نظر تصمیم گیرنده ومتغیرهای پیش بینی کننده مربوط ، که تاحدی ازاطلاعات حسابداری نشأت می گیرد ( ریاحی بلکوئی،1381، 451) . علاوه براین کاربردهایی به شرح زیر وازگذشته برای اطلاعات حسابداری وبه خصوص سود حسابداری وجود داشته است . 1-1-3-2 تجزیه وتحلیل دوره های زمانی تجزیه وتحلیل دوره های رمانی روشی است که به وسیله آن می توان وابستگی های آماری مجموعه ای ازداده ها راطی زمان بررسی نمود . برطبق این روش ، به منظورتعیین وبرآورد مقادیرمجموعه ای از ازداده ها درآینده می توان ازاطلاعات مربوط به همین داده ها درگذشته استفاده نمود ( ریاحی بلکوئی ، 1381، 451) ازاین روش درگذشته برای بررسی ویژگی سودهای مورد گزارش درطی دوره های وهمچنین پیش بینی سودهای حسابداری درآینده استفاده شده است . (ملايي ، 1386، 17) 2-1-3-2پیش بینی بحران های مالی یکی ازمطرح ترین کاربردهای اطلاعات حسابداری درروش های مبتنی برپیش بینی ، تلاش هایی است که به وسیله آن می توان وجه مشخصه شرکت هایی راکه دچار بحران مالی خواهندشد رانسبت به شرکتهایی که درآینده دچاربحران مالی نخواهند شد ، تعیین نمود( ریاحی بلکوئی ، 1381، 455). دراین زمینه ، بیور (1966) ، آلتمن (1973) واوهلسان (1980) ازجمله کسانی بودند که بااستفاده ازمتغیرهای حسابداری درصدد پیش بینی ورشکستگی شرکت ها برآمدند . دراین تحقیقات نشان داده اند که اطلاعات حسابداری به خصوص اطلاعات مربوط به سودحسابداری درفرآیندپیش بینی ورشکستگی شرکت ها دارای باراطلاعاتی هستند ( ملایی ، 1386، 17). 3-1-3-2پیش بینی ریسک اوراق قرضه ورتبه بندی آنها طبق این روش ، سعی شده با بکارگیری اطلاعات حسابداری ، ریسک اوراق قرضه پیش بینی وازلحاظ کیفیت سرمایه گذاری ، رتبه بندی گردد. چهارعاملی که باعث به وجودآمدن ریسک اوراق قرضه می شود عبارت از: الف: ریسک ناتوانی پرداخت : ناتوانی شرکت درپرداخت تمام یابخشی ازاصل وبهره قرضه ب: ریسک قابلیت فروش : احتمال فروش اوراق قرضه باضرر ج : ریسک قدرت خرید : ریسک مربوط به نغییردرسطح عمومی قیمتها د: ریسک نرخ بهره : ریسک مربوط به تغییر ناگهانی درنرخ بهره وبه دنبال آن تغییر درارزش اوراق قرضه محققین حسابداری فیشر(1959) ، هوریگان ( 1966) هورتن (1970) دراین راستا تلاش نموده اند تابااستفاده ازاطلاعات حسابداری هریک ازریسک مذکور راپیش بینی نموده وبرآن اساس اوراق قرضه رارتبه بندی نمایند ( ریاحی بلکوئی ، 1381، 457) . 4-1-3-2تجدیدساختارشرکت یکی ازمهمترین مسائلی که هم اکنون درزمینه تجدیدساختارشرکت ها مطرح است مسأله تعیین ارزش شرکت و باارزش حقیقی هرسهم آن درزمان خریدوفروش تمام ویاقسمتی ازشرکت است . بسیاری ازمحققین ازجمله گورت (1969)وبانفورد(1968)،تزانوس وساموئل(1972) براساس تحقیقاتی که انجام دادند به این نتیجه رسیدند که عوامل بازار خودبه تنهایی قادربه تعیین ارزش واقعی شرکتها نیستند .بنابراین ، برای برآورد ارزش واقعی شرکتها درسایرتحقیقات ، کوشش شد که ازویژگی های مالی وحسابداری شرکتها استفاده شود (ملايي ، 1386، 18). 5-1-3-2تصمیم گیری درمورد اعطای اعتبار تصمیم گیری برای اعطای وام ، نمونه دیگری ازرویدادهای اقتصادی است که می توان برمبنای اطلاعات مالی وحسابداری آن راتوضیح داد ( ریاحی بلکوئی ، 1381، 466) . کلارکسون (1962) وکوهن وهمکارانش ( 1966 ) ازجمله کسانی بودندکه بااتمام تحقیقاتی دراین زمینه به این نتیجه رسیدندکه درصحنه تصمیم گیری درمورد اعطای وام واعتبار ، اطلاعات مالی دارای نقش عمده ای است (ملایی ،1386، 19) 6-1-3-2پیش بینی اطلاعات مندرج درصورتهای مالی هم اکنون دربازار سرمایه پیش بینی سود ازاهمیت خاصی برخورداراست ومعمولاشرکتها جهت پیش بینی سودشرکت خودیاازپیش بینی مستقیم سودتوسط مدیران وتحلیلگران ویا ازاطلاعات مالی مربوط به سود تاریخی شرکت استفاده می کنند . ولی یکی ازسؤالاتی که دراین باب مطرح می شود این است که پیش بینی سود به وسیله تحلیلگران یا مدیرت نسبت به پیش بینی سود براساس اطلاعات تاریخی سود معتبرتراست یاخیر ؟ تاکنون هیچ توافق نظری دراین مورد وجودنداشته است ( ریاحی بلکوئی ، 1381، 469). 2-3-2پیش بینی واکنش بازار براساس این روش می توان ازمشاهده واکنش های بازار به عنوان رهنمودی برای ارزیابی اطلاعات مختلف حسابداری استفاده نمود . به عنوان مثال گاندزبراین باوراست که : برای ارزیابی محتوای اطلاعاتی واقعی ، اعدادحسابداری که به وسیله مجموعه مشخصی ازرویه ها ارائه می شود ومحتوای اطلاعاتی اعدادحسابداری که به وسیله مجموعه دیگری ازرویه های حسابداری ارائه می شود باید ازمشاهده واکنش هایی که دریافت کنندگان این محصولات حسابداری نشان می دهند ، استفاده نمود (گوندس ، 1972،12) . بیورودوکس نیز بابیان مطلب زیر ازاین روش حمایت می کنند : روشی که طبق آن عددسود بیشترین رابطه رابا قیمت اوراق بهاداردارد بااطلاعات حاصل ازفرآیند کارایی تعیین قیمت اوراق بهاداربسیار سازگاراست . ازاین رو، مربوط بودن وسودمندی اطلاعات حسابداری را میتوان برحسب واکنش های بازار نسبت به این اطلاعات مورد بررسی قرارداد .ازجمله اطلاعات مهمی که هم اکنون توسط سیستم حسابداری تهیه و.ارائه می شود .دربازار اوراق بهادار منتشر می گردد . صورتهای سودوزیان وجریان وجوه نقد است. تاکنون تحقیقات فراوانی به منظور بررسی محتوای اطلاعاتی سود ازطریق آزمون رابطه بین بازده اوراق بهادار وسودحسابداری صورت گرفته است. دراین تحقیق ها نقش سوددررفتاربازده اوراق بهادار موردبررسی قرارگرفته است . تحقیق مشهوری که توسط بال وبراون ( 1968) انجام شد . انگیزه اولیه رابرای انجام این تحقیقات به وجود آورد زبراآنها درتحقیق خود مشاهده کردند که تغییرات غیرمنتظره سود بابازده باقیمانده سهام رابطه مستقیم دارد. حوزه دیگر تحقیقات به منظورتعیین محتوای اطلاعاتی ارقام حسابداری ، بررسی رابطه آن باریسک سیستماتیک است . دراین گونه تحقیقات ، رابطه بین اطلاعات حسابداری وریسک سیستماتیک را می توان بررسی نمودتاتعیین شودکه اطلاعات حسابداری تاچه حددارای توانایی پش بینی ریسک سیستماتیک هستند. همچنین ، می توان بابررسی توانایی هریک ازاطلاعات حسابداری درپیش بینی بازده وریسک اوراق بهادار ، محتوای افزاینده اطلاعاتی هریک ازاطلاعات تهیه شده توسط سیستم حسابداری راموردبررسی قرارداد. همان طورکه قبلادرتوضیح مفهوم محتوای اطلاعاتی گفته شد آن دسته ازاطلاعاتی که توانایی تغییر درانتظارات افرادراداشته باشند وباعث تغییر درتصمیمات شوند ، دارای محتوای اطلاعاتی (نسبی ) هستند منظور ازمحتوای افزاینده اطلاعاتی دراینجا نیز آن دسته ازاطلاعاتی است که نسبت به سایر اطلاعات توانایی بیشتری درتغییر نگرش افراد واقل تصمیم گیری آنان داشته باشد . 4-2 تاریخچه بورس و اوراق بهادار در جهان اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام «کمپانی هند شرقی هلند» پدیدار شد. به همین نحو، شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد. این شرکت به مرحله‎ای رسیده بود که می‌بایست در امور اقتصادی خود تغییر ساختار دهد و با اقدام به عرضه عمومی، در حقیقت در زمان خود به اقدامی انقلابی دست زد. امروزه نقش بورس‎های اوراق بهادار در اقتصاد جهان غیرقابل انکارند. شاید محققین نیز هیچ گاه تصور نمی ‎کردند که کاری که شرکتی در 400 سال پیش ابداع نمود، سراسر دنیا را در برگیرد. به هرحال، پیدایش اولین بورس اوراق بهادار را می‎توان به تشکیل آن در انگلستان، فرانسه و هلند در قرن 18 نسبت داد، درحالی که اقتصاد در ایالات کشور نوپای آمریکا به شدت تحت کنترل بریتانیا قرار داشت. تا اینکه اولین بازار حراج غیر رسمی در سال 1752 در نیویورک تأسیس و در سال 1792 با امضای قرارداد بین کارگزاران، بورس اوراق بهادار نیویورک رسماً معرفی گردید، نهادی که بی شک قلب اقتصاد جهان در آن می‎تپد. 5-2 تاریخچه بورس و اوراق بهادار تهران  ریشه های ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال 1315 بازمی‌گردد. در این سال یک کارشناس بلژیکی به همراه یک کارشناس هلندی، به درخواست دولت وقت ایران، درباره تشکیل بورس اوراق بهادار مطالعاتی نمودند و طرح تأسیس و اساسنامه آن را تنظیم کردند. در همان سال‌ها یک گروه کارشناسی در بانک ملی نیز به مطالعه موضوع پرداختند و در سال 1317 گزارش کاملی درباره جزئیات مربوط به تشکیل بورس اوراق بهادار تهیه کردند. پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی در این دوره رویدادها و تحولات بسیاری را به دنبال داشت. از دیدگاه تحولات مرتبط با بورس اوراق بهادار نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک‌ها در تاریخ 17 خرداد 1358 توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن36 بانک‌ تجاری و تخصصی کشور در چهارچوب 9 بانک شامل 6 بانک تجاری و 3 بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد و در پی آن شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر 1358 باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند. به گونه‌ای که تعداد آنها از 105 شرکت و مؤسسه اقتصادی در سال 1357 به 56 شرکت در پایان سال 1367 کاهش یافت. پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغاز دوره سازندگی زمینه های احیای دوباره بورس اوراق بهادار را فراهم ساخت. در واقع تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار یکی از مهمترین ساز و کار های اجرایی بهسازی اقتصاد ملی به شمار می آمد که از طریق انتقال پاره ای از وظایف تصدی دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس اندازی سرگردان و هدایت آنها به سوی مصارف سرمایه گذاری می توانست به تجهیز و مشارکت فعالانه بخش خصوصی در فعالیتهای تولیدی بینجامد. بورس تهران به عنوان نماد اصلی بازار سرمایه ایران، از آغاز سال 1376 دوره تازه ای از فعالیت را به خود دید. حرکتهای بنیادی انجام شده در راستای بازسازی ساختار سازمانی و مدیریتی، به کارگیری نوآوری های فنی و تخصصی، اصلاح رویه های مقرراتی و نظارتی، فراهم آوردن زمینه های ارتقای کارایی و اصلاح کارکرد های بازار، و کوشش در جهت هم سازی سیاست گزاری ها با نیازهای واقعی بازار سرمایه در کانون توجهات و برنامه های اصلاح ساختاری این سازمان قرار داشت. روند سریع بهبود شاخص‌ها، رشد ارزش معاملات، افزایش حجم داد و ستد سهام، رشد پرشتاب قیمت‌ها، حضور پر تعداد روزانه سهامداران در تالار بورس، افزایش شمار خریداران و تحولات دیگر بیانگر رشد و توسعه بازار سرمایه ایران بود. رشد روزافزون بورس نشان از جایگاه مهم این نهاد در پیشبرد و توسعه اقتصاد ملی در سال‌های آتی داشت. سال 1379 سال درخشانی در پرونده بورس تهران بود. در این سال بازدهی بورس به 86/59 درصد رسید که در مقایسه با سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تورم 6/12 درصدی در این سال بسیار شایان توجه بود. بورس اوراق بهادار تهران در ضمن پدید‌آوردن یک روند پررونق فعالیت طی چند سال گذشته، از فراهم آوردن تمهیدات لازم برای توسعه فراگیر بازار سرمایه نیز غافل نمانده بود. برنامه‌های در دست اجرا طی این سال‌ها، دامنه‌ای فراگیر از بهسازی نظام اداری و تشکیلاتی بازار، بهبود اطلاع‌رسانی، ارتقای شفافیت و کارایی بازار و تقویت نظام تنظیمی و نظارتی بورس گرفته تا گسترش سطح فعالیت آن به سایر مناطق جغرافیایی کشور، تنوع‌سازی بازارهای داد و ستد، معرفی ابزارهای جدید مالی، ایجاد بورس ابزارهای مشتق و بسیاری دیگر از الزام‌ها و نیازهای ایجاد یک بازار قاعده‌مند و کارآمد اوراق بهادار را در ایران پوشش داده است. سال 1381 سال پرفراز و نشیبی برای بورس بود. شاخص کل بورس تا شهریور ماه این سال با افزایش همراه بود. در این سال به تدریج رفتار سرمایه‌گذاران تغییر یافته و با وجود آنکه انتظار کاهش نسبی قیمت سهام شرکت‌های ناشی از تقسیم سود در مجامع عادی متصور بود، اما عملاً بازار با رفتار دیگری روبه‌رو شد که به ظاهر متناقض با آموخته و شیوه‌های متداول رفتار سرمایه‌گذاران بود. سال 1382، سال ثبت رکورد های جدید در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. در این سال همۀ نما گرهای عمده فعالیت، با رسیدن به حد نصاب‌های تازه، که از بدو فعالیت بورس اوراق بهادار تا سال 1382 حکایت از ظرفیت‌های بزرگ بازار سرمایه کشور و به ثمر نشستن برنامه‌های اصولی اتخاذ شده توسط سازمان دارد. برای نشان دادن عملکرد چشمگیر بورس اوراق بهادار تهران در این سال، نگاهی به رشد نسبت ارزش بازار سهام به محصول ناخالص داخلی، نشان می‌دهد که این نسبت با رشد تقریباً 100 درصدی از 8/12 درصد در سال 1381 به 25 درصد در پایان سال 1382 افزایش یافته است. فعالیت بورس اوراق بهادار تهران طی سال 1383 در دو بخش متمایز رونق و رکود نسبی بازار قابل بررسی است. عملکرد بورس تهران در نیمه‌ اول سال به‌رغم دو افت محسوس در ماه‌های اردیبهشت و مرداد، هم‌چنان متأثر از روندهای حرکتی سال پیش از آن بود و نما گرهای مختلف فعالیت بورس از روندی افزایشی برخوردار بودند، به‌گونه‌ای که حجم داد و ستد و شاخص قیمت سهام در این دوره به بالاترین حد خود در تمامی سال‌های فعالیت بورس رسید. یک ارزیابی کلی می‌توان گفت که به‌رغم مسایل و مشکلات ناپایدار داخلی و خارجی از قبیل انتخابات ریاست جمهوری، پیشنهاد افزایش نرخ مالیات نقل‌وانتقال سهام، مصوبات مجلس در زمینه تثبیت قیمت‌ها و کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی، تهدیدهای خارجی در زمینه انرژی اتمی، و...، موقعیت بازار سرمایه در اقتصاد ایران، در سال 1383 نیز بهبود یافت. در اثبات این ادعا می‌توان به نما گر نسبت ارزش بازار سهام به محصول ناخالص داخلی - که نشانگر جایگاه بورس در اقتصاد ملی است - اشاره نمود که با رشدی حدود 11 درصد، از 27 درصد در سال 1382 به بیش از 30 درصد در پایان سال 1383 رسیده است. در سال 1384، نما گرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار در ادامه روند حرکتی نیمه دوم سال 1383، همچنان تحت تأثیر رویدادهای مختلف داخلی و خارجی و افزایش بی‌رویه شاخص‌ها در سال‌های قبل از روندی کاهشی برخوردار بودند و این روند، به جز دوره کوتاهی در آذر ماه تا پایان سال قابل ملاحظه بود. از آذر ماه سال 1384، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد، به‌گونه‌ای که تصویب قانون بازار اوراق بهادار، تغییر سیاست‌های داخلی سازمان بورس و پیش‌بینی آزادسازی قیمت سیمان به‌دلیل ورود این محصول به بورس فلزات، باعث رشد 6/6 درصدی شاخص قیمت در آذر ماه 1384 نسبت به ماه پیش از آن شد (سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران). 6-2 تعریف بورس اوراق بهادار بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها و اوراق قرضه دولتی یا موسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار،حمایت قانون از صاحبان پس انداز و سرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است. بورس اوراق بهادار، از سویی مرکز جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت و از سویی دیگر، مرجع رسمی و مطمئنی است که دارندگان پس اندازهای راکد، می توانند محل نسبتاً مناسب و ایمن سرمایه گذاری را جستجو کرده و وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکت ها به کار انداخته و یا به خرید اوراق قرضه دولت ها و شرکت های معتبر، از سود تضمین شده ای برخوردار شوند. شرکت های پذیرفته و شرکت های فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند: شرکت های تولیدی شرکت های سرمایه گذاری شرکت های تولیدی معمولاً به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام شرکت و کد خاص خود، مشخص می شوند. اما شرکت ها ی سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت می کنند،که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند و یا فعالیت آنها به گونه ای است که کمک های مالی از طریق سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس درحال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس20 شرکت است و شرکت های تولیدی 298 شرکت می باشند. همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است(سایت سازمان بورس و اوراق بهادار). 7-2 مروری بر انواع شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران 1-7-2 انواع شرکت های سرمایه گذاری شرکت (صندوق)های سرمایه گذاری از نظر نوع سرمایه به سه دسته تقسیم می شوند: 1-1-7-2 شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر، پیوسته با فروش سهام خود به مردم، اقدام به جمع آوری سرمایه جدید، افزایش خالص دارایی و خرید انواع اوراق بهادار در کوتاه مدت و بلند مدت می‌کنند. این شرکت ها که به شرکت های سرمایه گذاری مشترک نیز معروفند، در هر زمان آماده باز خرید اوراق سهام خود بوده و در صورتی که سهامداران، سهام عرضه می کنند، اقدام به خرید می کنند و در حالت عکس، درصورت وجود تقاضا،اقدام به عرضه سهام می نمایند. اگر سهامداران بخواهند سهام خود را بفروشند، شرکت این گونه سهام را با قیمتی متناسب با ارزش خالص دارایی هر سهم که روزانه در پایان وقت محاسبه می شود، خریداری می کند. این نوع شرکت ها سهام ممتاز و اوراق قرضه منتشر نمی نمایند. سهام این نوع از شرکت ها نیز در بورس معامله نمی شود، بلکه خود یا کارگزاران توزیع، سهام شان را به فروش می رسانند. از آنجا که ممکن است هر روز سرمایه این شرکت‌ها تغییر کند، براساس ماده 8 لایحه اصلاحی قانون تجارت کشور مصوب 1347، مبنی براین که سرمایه شرکت ها باید ثبت شده و مشخص باشد، لذا در کشور ما امکان تشکیل این نوع شرکت‌ ها وجود ندارد. 2-1-7-2 شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت، دارای سرمایه ثابت هستند و برخلاف شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر، سهام خود را باز خرید نمی کنند. این شرکت ها می توانند اوراق قرضه و سهام ممتاز منتشر نموده واز بانک ها وام بگیرند. سرمایه گذاری آن ها نیز اغلب در اوراق بهادار و سهام شرکت ها ست. سرمایه ثابت در این گونه شرکت ها موجب می شود که برای سرمایه گذاران ارزش ایجاد کند و به گونه ای امنیت برای سرمایه گذاران بین المللی و همچنین برای سرمایه گذاران کوچک فراهم نماید. قیمت سهام این شرکت ها بر حسب عرضه و تقاضای بازار تعیین می شود، بنابراین می تواند کمتر یا بیشتر از NAV باشد. بدین ترتیب برای معامله گران، فرصت هایی فراهم می آید تا این گونه شرکت ها مانند شرکت های سهامی عام که به ثبت می رسند و هیأت مدیره ای دارد که توسط سهامداران انتخاب می شوند. هیأت مدیره با هدف سرمایه گذاری و مدیریت سبد سهام، یک مشاور در سرمایه گذاری انتخاب می کند. مشاور نیز، مدیری را برای سبد سهام انتخاب می نماید. در این گونه شرکت ها معمولاً تیمی از متخصصان هستند که تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری را اتخاذ می نمایند. ارسال گزارش جهت سهامداران و یا پاسخ به شکایات سهامداران توسط مشاور انجام می‌گیرد و یا ممکن است مدیر مربوط مسئولی را استخدام نماید. 3-1-7-2 صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال صندوق های سرمایه گذاری غیر فعال، شبیه شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه بسته هستند و تعداد ثابتی گواهی سهم انتشار می دهند. این شرکت ها سهام خریداری نمی کنند و معمولاً در اوراق قرضه سرمایه گذاری می کنند و تا زمان سررسید بازپرداخت آن ها را نگهداری می نمایند. خرید و فروش دائمی و فعال روی اوراق قرضه موجود در سبد سهام آن ها صورت نمی گیرد. عمر این شرکت ها مشخص بوده و دارای تاریخ انحلال هستند. 4-1-7-2 شرکت مادر در بسیاری از منابع نظری، شرکت مادر را یک شرکت سهامی با موقعیت مالیاتی ویژه می دانند. شرکت های مادر با کاهش درآمد مشمول مالیات، از بازده بالایی برخوردار می گردد یکی از تعاریف شرکت مادر بیان گر آن است که چنین شرکتی باید یکی از دو ویژگی زیر را دارا باشد : 5 درصد از سود مشمول مالیات آن از سود سهام شرکت های تابعه (زیر مجموعه) باشد. 51 درصد از سهام شرکت های تابعه را مالک باشد. لازم به ذکر است که شرکت های مادر، در زمره شرکت های سرمایه گذاری قرار ندارند و بورس های جهان نیز آنان را براساس صنایع تخصصی و فعالیت شان طبقه بندی می نمایند. منافع ناشی از تأسیس شرکت های مادر عبارتند از: مرکزیت دادن به فعالیت های عملیاتی برای شرکت های سرمایه پذیر متعدد به منظور بهبود کارایی و ارتقای عوامل مؤثر بر عملکرد مانند: خرید تجهیزات و مواد خام، نمایندگی برای خرید و فروش، تهیه تسهیلات خانوار ها برای ذخایر و محصولات، تهیه خدمات پس از فروش، استخدام و آموزش کارمندان. عملکردR&D، خدمات تکنولوژی و امور مشابه بهبود یافته و صرفه جویی به مقیاس فراهم می‌شود. افزایش توان چانه زنی و رقابت. 5-1-7-2 شرکت های فعالیت تنوعی شرکت هایی هستند که در چند فعالیت تجاری متنوع (صنعت) فعالیت دارند. بنابراین هر بخش اجرایی (صنعت) بخش اصلی درآمد را ایجاد نمی کند. به عبارت دیگر شرکت های مذکور شرکت هایی هستند که در صنایع مختلفی مشغول به کار می باشند. این شرکت ها در سال 1960 و 1970 رشد زیادی نمودند اما درسال 1980 بسیاری از آن ها، دچار معضلات شدیدی شدند، زیرا سرمایه گذاران به این نتیجه رسیدند که ارزش کل شرکت، نسبت به زیر مجموعه آن از ارزش کمتری برخوردار است. از ویژگی های اصلی این گونه شرکت های این است که نمی توانند به یک صنعت مجزا طبقه بندی شوند و بخش اجرایی (صنعت) مجزا نمی تواند درآمد اصلی آن ها را تولید کند. 8-2سودحسابداری سودحسابداری به عنوان یکی ازاجزای اصلی عملکرد مالی محسوب می شود . افشاء اطلاعات مربوط به سودبا هدف تسهیل درک عملکرد مالی یک دوره وکمک به استفاده کنندگان صورتهای مالی به منظور تصمیم گیری درمورد میزان اتکاء به نتایج دوره های قبل جهت ارزیابی نتایج بالقوه دوره های آتی صورت می گیرد ( کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ،1384، 122 ) براین اساس ، کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ، ازاطلاعات سود حسابداری به عنوان اطلاعاتی سودمند ومربوط درفرآیند تصمیم گیری یادمی کند . 1-8-2سودمندی ومربوط بودن سود حسابداری سود یکی ازاقلام مهم واصلی صورتهای مالی است که درزمینه های مختلف کاربردهای متفاوت داشته است ، بعضی ازاین کاربردها به شرح زیر است : سودبه عنوان یک ابزار پیش بینی قابل کاربرد است . هیات استانداردهای حسابداری مالی درآمریکا دربیانیه شماره 1 ازمفاهیم حسابداری مالی بیان می کند که سرمایه گذاران وبستانکاران تمایل به ارزیابی جریان های نقدی آتی شرکت دارند . براین اساس آنها فرض می کنند که بین سودمورد گزارش وجریان های نقدی رابطه وجوددارد ( FASB ،1978، 17 ) . بر اساس نتایج تحقیق انجام شده توسط بک مستر وهمکارانش (1977) ارقام سود حسابداری تاریخی می تواند مبنایی برای پیش بینی سودهای آتی محسوب شودودرنتیجه سود می تواند به عنوان ابزاری برای پیش بینی محسوب گردد . سودمبنایی برای محاسبه مالیات وتوزیع مجدد ثروت بین افراداست . اگرچه سودمشمول مالیات ، براساس قوانین ومقررات کشورهای مختلف به گونه ای متفاوت محاسبه ومالیات متعلقه توسط دولت اخذخواهدشد ولی بااین همه سود مذکور درهمه کشورها به کمک سیستم حسابداری تهیه خواهدشد ( ریاحی بلکوئی ، 1381 ، 524) . سودبه عنوان مبنایی جهت تعیین سودقابل تقسیم محسوب می شود . براین اساس ، رقم سودرابه عنوان شاخصی ازبیشترین مبلغی که می توان بین سهامداران توزیع ویادرشرکت مجددا سرمایه گذاری نمود ، می دانند. اغلب ادعا می شود که سودخالص حسابداری نشانه ای ازتوانایی شرکت ، به پرداخت سود تقسیمی است ودرواقع هنگامی که مدیریت ، سودتقسیمی رابرمبنای درصد مشخصی ازسود خالص پرداخت نماید ، می توان باپیش بینی سودخالص ، سودتقسیمی آینده راکه سرمایه گذار دریافت خواهدکرد ، محاسبه نمود (هندریکسون ووان بردا، 1992،271 ) . بیورازجمله محققینی است که براین اساس مدلی تحت عنوان مدل ارزشيابي سودتقسيمي براي فرمول بندي نقش سودحسابداري درتعيين ارزش شركت ارائه نموده است . وي دراين باره ، قيمتهاي جاري اوراق بهادار را به عنوان تابعي ازسود تقسيمي مورد انتظار آينده درنظرمي گيرد .براين اساس ، سودهاي تقسيمي درآينده خودتابعي ازسودهاي آتي خواهد بود . دراين رابطه نيزمي توان ازسودحسابداري جاري براي پيش بيني سودهاي آتي استفاده نمود . بنابراين ، سودجاري مي تواند حاوي اطلاعات مفيد به خاطر توانايي آن درپيش بيني سودهاي آتي باشد ؛ (بیور، 1998،81) سود به عنوان رهنمودي جهت سنجش كارايي مديران به حساب مي آيد .ازجمله اهدافي كه درتهيه وافشاء صورتهاي مالي دنبال مي شود انعكاس وظيفه مباشرتي مديريت ياحسابدهي آنها درقبال منابعي است كه دراختيار آنها قرارگرفته است . استفاده كنندگان صورتهاي مالي براي اتخاذ تصميمات اقتصادي غالبا خواهان ارزيابي وظيفه مباشرتي ياحسابدهي مديريت هستند . به عنوان نمونه ، بعضي ازاين تصميمات اقتصادي مي تواند شامل مواردي ازقبيل فروش ياحفظ سرمايه گذاري درواحدتجاري وانتخاب مجدد ياجايگزيني مديران باشد ( رياحي بلكوئي ، 1381،525). درمباني نظري گزارشگري مالي درايران نيز درمورد كاربرد سودبه اين صورت اشاره شده است: صورتهاي عملكرد مالي ( صورت سودوزيان وسودجامع ) درغالب مواردزيربه اهداف گزارشگري مالي كمك مي نمايند : الف : ارائه اطلاعات به استفاده كنندگان به منظور قادرساختن ايشان درامر بررسي ارزيابي هاي قبلي ازعملكردمالي دوره هاي گذشته ودرصورت لزوم اصلاح ارزيابي هاي آنها ازعملكرد دوره هاي آتي . ب: ارائه گزارشي ازنتايج وظيفه مباشرت مديريت به منظورقادرساختن استفاده كنندگان به ارزيابي عملكرد گذشته مديريت وايجادمبنايي جهت شكل گيري انتظارات آتي درمورد عملكرد مالي ( كميته تدوين استانداردهاي حسابداري ، 1384، 584) . اما دركنارسود مندي وكاربردسودحسابداري ، محدوديت هايي نيز براي آن برشمرده شده است . 2-8-2محدوديت هاي سودحسابداري به طور خلاصه ، بعضي ازمحدوديت هاي موجوددرسودحسابداري به شرح زير است : استفاده ازمبناي تعهدي درگزارش سود باعث مي شود كه جريان هاي نقدي وتعهدي هميشه باهم برابر نباشند ودربسياري ازمواردممكن است شركت مبلغي رابه عنوان سودشناسايي كندوازسوي ديگروجهي دردست نداشته باشد كه به عنوان سودتقسيمي پرداخت كند . ازاين روشناسايي سودبه خودي خود ، پرداخت سود تقسيمي راتضمين نمي كند (رياحي بلكوئي 1381، 524 ) . آزاد بودن مديريت درانتخاب روش هاي مختلف وهموارسازي سودتوان پيش بيني سودرابراساس سودهاي گذشته كاهش مي دهد . مديريت سعي دارد روندسودآوري را به گونه اي ارائه نمايد كه نوسانات كمتري داشته باشد ودرنتيجه ريسك شركت كمترجلوه نمايد ودرنهايت موجب رشدقيمت سهام ، ارزش شركت وحداكثر كردن منافع خودشود (ر ياحي بلكوئي ،1381، 525) . اگرچه ممكن است سودبابازده وريسك سهام رابطه داشته باشد ولي همبستگي آن كامل نيست وعوامل ديگري نيزباريسك وبازده درارتباطند .بنابراين ، سودحسابداري متفاوت ازبازده سرمايه گذاري است ودرنتيجه هميشه سود پيش بيني شده باجريانهاي نقدي آتي برابرنيست(هندریکسون وونبردا ، 1992،267). بخشي ازنقاط ضعف سودحسابداري ، به خصوص ، توانايي سوددرپيش بيني بازده وريسك دارايي هاي مالي ، ازجمله ريسك وبازده سهام ، مي تواند ناشي ازتنوع وتعدد درتعريف مفهوم ونظريه هاي مربوط به سود درادبيات حسابداري باشد . بنابراين ، بيان مفاهيم ونظريه هاي مذكورتاحدي از لحاظ نظري به درك رابطه مذكور كمك خواهد نمود . (ر ياحي بلكوئي ،1381، 545) 3-8-2مفاهيم سود واضح است كه رويدادها ، عمليات وفعاليتهاي مالي يك واحدتجاري درطول عمرآن وبه طور مستمررخ مي دهد . بنابراين ، سودواحدتجاري رانمي توان با اطمينان كامل قبل ازپايان عمرواحدتجاري اندازه گيري نمود . ولي ، محاسبه سود برمبناي عمركل شركت نيز نخواهدتوانست اطلاعات مفيدي را ارائه كند . ازطرف ديگر ، محاسبه سود نمي تواند علت شكست ياموفقيت واحد تجاري را مشخص كند . به عنوان مثال ، ممكن است علت شكست شركت بدشانسي يا كارآمدي مدير باشد . ازاين رو براي اين كه بتوان عملكرد شركت را به شيوه اي مناسب ارزيابي نمود ، آگاهي ازمنابع وعلت هاي ايجادسود داراي اهميت زيادي است . علاوه براين ، اصطلاح سوديكي ازبي ثبات ترين مفاهيم دردنياي تجارت بوده وحسابداري آنقدر توسعه نيافته است كه به توان سود رابه گونه اي تعريف كند كه موردقبول همگان باشد . بااين وجود، درحسابداري دومفهوم ازسودمطرح گرديده است .( سودعملياتي جاري وسود جامع ) كه به عنوان اجزاي اصلي عملكردمالي شركت محسوب ميشود(هندریکسون وونبردا، 1992،324) 1-3-8-2سودعملياتي جاري سود ازديدگاه عملياتي جاري برفرآيند وشيوه تعيين كارايي شركت متمركز است . منظور از كارايي ، بهره برداري اثربخش ازمنابع شركت درعمليات وكسب سود است . براي محاسبه سود به دوواژه »جاري » و « عملياتي » تاكيد مي شود . منظور از سودجاري يعني كليه مقاديرتغييريافته ورويدادهاي تحت كنترل مديريت مومنابع حاصل ازتصميمات طي دوره جاري است . ازطرفي ، منظور ازسودعملياتي جاري اين است كه تغييرات اثرگذار فقط بايستي ناشي ازعمليات عادي باشد تابتوان به شيوه بهتري آنهاراباساير عمليات مقايسه نمود وازاين طريق بتوان كارايي مديررا به شيوه اي بهترارزيابي نمود . بااينكه ممكن است كارايي مديريت برفعاليتهاي غيرعملياتي نيز اثر بگذارد ولي ازآنجايي كه فعاليتهاي غير عملياتي ازنوع جاري وتكراري نيستند بهتر است كه آنها به طور جداگانه گزارش شوند(هندریسکون وونبردا ،1992،325) 2-3-8-2سود جامع مفهوم سود جامع از مفهوم سودعملياتي جاري وسيع تراست . سود جامع نشان دهنده كليه تغييرات شناسايي شده درخالص دارايي ها ازمجراي ثبت رويدادهاي مالي باتعيين ارزش مجدد شركت طي يك دوره خاص به استثناي تغييرات ناشي ازسودتقسيمي پرداخت شده ورويدادهاي مالي مربوط به سرمايه است . درواقع سودجامع دربرگيرنده كليه درامدها وهزينه هاي شناسايي شده ، اعم ازتحقق يافته وتحقق نيافته است .( رياحي بلكوئي ، 1381، 213) طبق استاندارد شماره 6 استانداردهاي حسابداري درايران تحت عنوان ، گزارش عملكردمالي ، نيز ازصورت سود وزيان وسود جامع به عنوان دوجزء مهم نشان دهنده عملكرد مالي يادشده وبه عنوان مبناي مهمي جهت ارزيابي عملكرد مالي وجريان هاي نقدي آتي به شمار مي رود . كميته تدوين استانداردهاي حسابداري درمورد اين دوصورت مالي بيان مي كند كه : كليه درآمدها وهزينه هاي شناسايي شده بايد درصورت سود وزيان يا صورت سود وزيان جامع منعكس شود . درآمدها وهزينه ها تنها درمواردي درصورت سود وزيان دوره انعكاس نمي يابد كه به موجب استانداردهاي حسابداري مستقيما به حقوق صاحبان سرمايه منظور شود ( كميته تدوين استانداردهاي حسابداري ،1384، 122). صورتهاي سود وزيان وسود جامع هردوجزء صورتهاي مالي اساسي محسوب مي شوند وصورت سود جامع ، صورت سود وزيان رانيز دربرمي گيرد وعلاوه برآن ساير درآمدها وهزينه هاي شناسايي شده وتعديلات سنواتي كه درصورت سود وزيان شناسايي نمي شود رانيزشامل مي شود . منظورازسايردرامدها وهزينه ها ، درآمدها وهزينه هاي تحقق نيافته ناشي ازتغييرات ارزش دارايي ها وبدهي ها وهمچنين ، درآمدها وهزينه هايي ازقبيل مابه التفاوت هاي حاصل ازتسعيير دارايي ها وبدهي هاي ارزي كه مستقيما درحقوق صاحبان سرمايه منظور مي شود ، است . ازطرف ديگر ، منظور ازتعديلات سنواتي ، آثارانباشته تغيير دررويه هاي حسابداري واصلاح اشتباهات است . اگرچه صورت سود جامع يك منبع اطلاعاتي كامل تري نسبت به صورت سود وزيان محسوب مي شود ولي ، تهيه اين صورت براي شركتهاي خصوصي درايران بامحدوديتهايي روبه روست وهم اكنون اكثرشركتها اين صورت راتهيه نمي كنند . زيرا ، برطبق استانداردشماره 6 استانداردهاي حسابداري ايران تحت عنوان « گزارش عملكرد مالي » بيان شده است كه هرگاه اجزاي صورت سود جامع به سود وزيان خالص دوره وتعديلات سنواتي محدود گردد ، ارائه وافشاء سود جامع ضروري نبوده وگزارش صورت سود وزيان وافشاء تعديلات سنواتي درحساب سود وزيان انباشته كافي خواهدبود ( كميته تدوين استانداردهاي حسابداري ، 1384، 124) . ازطرف ديگر ، هم اكنون ، دربورس اوراق بهادار تهران ، مابه التفاوت هاي حاصل ازتسعيردارايي ها وبدهي هاي ارزي درصورت سود وزيان دوره گزارش مي شود . همچنين ، شركت هاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران معمولا ازتجديدارزيابي دارايي ها وبدهي ها وشناسايي سود وزيان مربوط به تجديد ارزيابي امتناع مي ورزند زيرا ، طبق قوانين مالياتي ايران ، سودوزيان مربوط به تجديد ارزيابي دارايي ها وبدهي ها مشمول 25% ماليات مي شود وازطرف ديگر ، ازآنجايي كه طبق بهاي تمام شده دارايي ها وبدهي ها به ارزش تاريخ ايجاد دردفاتر نگهداري مي شوند واقتصاد كشورمانيز يك اقتصادتورمي است ، بنابراين ، به طور معمول نتايج حاصل ازتجديدارزيابي بيانگر سود براي شركت هاست ودرنتيجه ، شركتها براي فرار ازماليات ، ازتجديدارزيابي دارايي ها وبدهي ها وشناسايي سود وزيان مربوط به آنها اجتناب مي ورزند . بنابراين ، به طور معمول نتايج حاصل ازتجديدارزيابي بيانگر سود براي شركت هاست ودرنتيجه ، شركتها براي فرار از ماليات ، ازتجديد ارزيابي داراييها وبدهي ها وشناسايي سود وزيان مربوط به آن اجتناب مي ورزند . بنابراين ، براي بكارگيري اطلاعات مربوط به سود شركت هاي خصوصي درتحقيقات داخل كشورازجمله نوروش ومشايخي (1383) ، عرب مازار يزدي ( 1374 ) ، ازمفهوم سودعملياتي جاري استفاده مي شود . 4-8-2نظريه هاي سود يكي ازمهمترين مفاهيم اساسي كه چارچوب اصلي مبناي تدوين استانداردهاي حسابداري راتشكيل مي دهد ، نظريه سود است . براين اساس ، سه نظريه اصلي درزمينه اندازه گيري سود وجودداردكه درادامه اين سه نظريه شرح داده مي شود ( ثقفي ، 1371، 22) نظريه دارايي ها ، بدهي ها نظريه درامد، هزينه نظريه استقلال ترازنامه وسود وزيان 1-4-8-2نظريه دارايي ها ، بدهي ها اين نظريه كه به ديدگاه ترازنامه اي يا ديدگاه مبني بر حفظ سرمايه نيز مشهوراست بيان ميكند كه درآمدها وهزينه ها درنتيجه تغيير دردارايي ها وبدهي ها ايجادميشود . يعني درآمدها ناشي ازافزايش دردارايي ها وياكاهش دربدهي هاست واز طرف ديگر ، هزينه ها ناشي از كاهش دردارايي ها وياافزايش در بدهي هاست . البته درمحاسبه سود برخي ازافزايش وكاهش هايي كه درخالص دارايي ها رخ مي دهد (همانند تامين سرمايه ، برداشت سرمايه ، اصلاح درسود متعلق به دوره هاي گذشته وفرد) منظور نمي شود . لذا اين نظريه برارزش گذاري دارايي ها وبدهي ها تاكيد دارد وتطابق هزينه ودرآمد مستلزم تعريف دقيق دارايي ها وبدهي هاست ( رياحي بلكوئي ،1381، 190 ؛ ثقفی ، 1371، 23 ) . 2-4-8-2نظريه درآمد وهزينه اين نظريه كه به ديدگاه سود وزياني ياديدگاه مبني براصل تطابق نيز مشهوراست ، بيا ن مي گند كه درآمدها وهزينه تنها برپايه رعايت اصل تطابق شناسايي شده وسود ناشي از تفاوت بين درآمد يك دوره وهزينه هايي است كه باعث كسب آن درامد شده است . لذا اصل تطابق به عنوان مهمترين معيار اندازه گيري درحسابداري محسوب شده كه شامل دومرحله زير است : الف) تشخيص درآمد طبق اصل تحقق وبراساس معيارهاي خاص . ب) شناسايي هزينه ها ازطريق رابطه علي ومعلولي ، تسهيم سيستماتيك وشناسايي فوري ( رياحي بلكوئي ،1381، 190 ؛ ثقفی ، 1371، 23 ) . 3-4-8-2نظريه استقلال ترازنامه وسود وزيان طبق دو نظريه قبلي صورت وضعيت مالي وصورت سود وزيان به هم وابسته هستند .هردوبه عنوان بخشي ازيك جريان اندازه گيري محسوب مي شوند وتفاوت بين درآمد وهزينه درنهايت باتغييرات درخالص دارايي ها برابر است . طبق نظريه سوم ، فرض مي شود كه ترازنامه وصورت سود وزيان دوصورت مالي مستقل بوده ودرنتيجه مي توان ازدوطرح متفاوت براي سنجش واندازه گيري درهرصورت مالي استفاده نمود . به عنوان مثال ، مي توان درتهيه صورت سود وزيان ازروش اولين صادره ازاولين وارده وبراي تهيه ترازنامه ازروش اولين صادره ازآخرين وارده استفاده نمود ( رياحي بلكوئي ،1381، 191 ؛ ثقفی ، 1371، 24 ) . همان گونه كه مشاهده شد ، مبلغ سودحسابداري مشاهده شده ، مي تواند تحت تاثير مباني فلسفي ذكرشده قرار گيرد ودرنتيجه برروي ميزان همبستگي متغيير حسابداري مذكور باساير متغييرها ازجمله بازده وريسك اوراق بهادار تاثيرگذار باشد . علاوه براين درتفسير نتايج اين گونه تحقيقات مؤثر باشد . 5-8-2استدلال انتخاب نظريه سود درايران باتوجه به شرايط سياسي واقتصادي ايران ، حتي الامكان درتهيه صورت هاي مالي بايستي ازروش هاي يكنواختي استفاده شود تااعمال كنترل عملي تر گردد . ازطرفي ازآنجا كه حرفه حسابداري درايران با نظريه سوم ( نسبت به نظريه هاي اول ودوم ) آشنايي كمتري دارد لذااين نظريه درحال حاضر درتدوين استانداردها مورد استفاده كامل قرارنمي گيرد (ثقفی ، 1371، 24) . انتخاب بين يكي ازدونظريه اول ودوم درتدوين چارچوب نظري استانداردهاي حسابداري وگزارشگري مالي داراي نقش اساسي است . ازطرفي ، انتخاب هريك ازاين دونظريه داراي تاثيرقابل توجهي درتعريف عناصر صورتهاي مالي وتعريف دارايي ها ، بدهي ها ، درآمدها وهزينه ها وغيره خواهد بود . (ثقفی ، 1371، 24 ) همان طور كه بيان شد نظريه اول برارزش دارايي ها وبدهي ها تاكيددارد وبكارگيري اين نظريه مستلزم استفاده ازروش ارزش روز دارايي ها وبدهي ها خواهدبود . ازطرف ديگر ، مكانيزم بازار ايران درحال حاضر درشرايط يك بازار كارا نيست ودرنتيجه ، ارزش دارايي ها وبدهي ها به درستي تعيين نمي شود ودربرخي موارد ممكن است قيمت بازار يك قلم اصلا دردسترس نباشد ودرموارد ديگر ممكن است به علت عدم كارايي بازار ، قيمت منعكس كننده درست ارزش نباشد . درنتيجه ، اين نظريه دربازار ايران درحال حاضر قابل كاربرد نيست . علاوه براستدلال فوق از آنجايي كه هم اكنون اكثريت مالكيت واحدهاي اقتصادي متعلق به بخش دولتي است ويكي ازاصلي ترين اهداف گزارشگري ، ارزيابي مديران اين واحدهاست ، درنتيجه به حداكثر رساندن ارزش منابع اقتصادي دربازار ، داراي كاربرد چنداني براي سنجش كارايي مديران نيست . بنابراين ، درحال حاضر وباتوجه به اوضاع فعلي كشور ، نظريه دوم نسبت به نظريه هاي ديگر درتدوين استانداردهاي حسابداري برتري دارد . (ثقفی ، 1371، 25 ) درهرحال ،سود حسابداري تفاوت بين درآمدهاي تحقق يافته وهزينه هاي مربوطه است وتعريف مزبور مبين 5 ويژگي براي سود حسابداري خواهدبود ( رياحي بلكوئي ، 1381، 528) سودحسابداري مبتني برمعامله هاي واقعي است كه واحد تجاري آن راانجام داده است . اين معاملات مي تواند درون سازماني يابرون سازماني باشد . معامله هاي برون سازماني درنتيجه مبادله كالا وخدمات شركت ياساير شركت هاست ومعامله هاي درون سازماني درنتيجه استفاده از دارايي هاي درون شركت است . سود حسابداري برمبناي دوره مالي محاسبه شده وبه عملكرد مالي شركت طي يك دوره مالي مشخص اشاره دارد. سود حسابداري برمبناي اصل تحقق قراردارد كه درنتيجه ايجاب مي كند كه درامد تعريف شود وسپس اندازه گيري وشناسايي شود . براي محاسبه سود حسابداري ، هزينه ها برحسب بهاي تاريخي اندازه گيري مي شود لذا تفكيك سود به سود عملياتي وسود ناشي از نگهداري دارايي ها امكان پذير نيست . سود حسابداري برمبناي اصل تطابق اندازه گيري مي شود براين اساس بايستي هزينه هاي مربوط به درآمدهاي تحقق يافته دوره مورد توجه قرارگيرد . اصولا برخي ازهزينه ها ، هزينه دوره هستند كه به درآمد نخصيص مي يابند وبرخي ديگر به صورت دارايي به دوره بعدمنتقل مي شوند . باتوجه به ديدگاههاي نظري وعملي متفاوت موجود درمورد سود حسابداري وباتوجه به فعاليتهاي پيچيده اقتصادي امروز كه ديگر سود حسابداري ممكن است به تنهايي قادر به تامين نيازهاي اطلاعاتي سرمايه گذاران وسايراستفاده كنندگان نباشد ، ديگر نمي توان تنها به سود حسابداري تكيه نمود . اين امر، حركت به سوي گزارش جريان وجوه نقد وساير اطلاعات وطبقه بندي هاي مناسب رامنجر شده است تا به اين طريق ، به استفاده كنندگان صورت هاي مالي درجهت دستيابي به اهدافشان ياري رساند. 9-2مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي ومدل بازار معمولا ، به منظور بررسي واكنش بازار درمقابل انتشار اطلاعات حسابداري وازجمله بررسي ميزان ارتباط وتاثيرپذيري ريسك وبازده سهام از اطلاعات حسابداري ، به مدل هاي منسجمي جهت پيش بيني ريسك وبازده سهام نياز است . ازجمله مهمترين مدلهايي كه هم اكنون بسيار مورد توجه واقع شده وداراي اعتبار است ، مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرما يه اي ومدل با7زار است . اين مدل ها درحال حاضر درمقطع گسترده اي ازتحقيقات بران تاكيد شده ومورد استفاده قرارمي گيرد . 1-9-2مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي مدل قيمت گذاري داريي هاي سرمايه اي توسط محققيني همچون لينتنر، موسین وشارپ ارائه شده است . مدل قيمت گذاري داريي هاي سرمايه اي بااين فرض آغاز مي شود كه همه سرمايه گذاران ريسك گريز هستند . اين مدل بارابطه زير نمايش داده مي شود : CAPM بیان می کند که نرخ بازده موردانتظار شرکت مساوی با نرخ بی خطربازده به اضافه صرف ریسک که به صورت زیر نشان داده می شود :نرخ بازده شركت i دردوره t : نرخ بازدهی ریسک بی خطردردوره t i : بتاي بازار اوراق بهادار( ريسك سيستماتيك )شرکت i. : نرخ بازده پرتفوي بازار دردوره t : عوامل مزاحم ازديدگاه مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي ، ريسك نسبي هريك ازاوراق بهادار ( بتا) ازطريق تقسيم كوواريانس بازده اوراق بهادار وبازده بازار نسبت به واريانس بازده بازار محاسبه مي شود . بتا نشان دهنده حساسيت بازده يك دسته ازاوراق بهادار نسبت به تغيير دربازده پرتفوي بازار است ، يعني ، براي پرتفوي بازار، بتا برابر يك است ، زيرا كوواريانس هرنوع توزيع نسبت به خودش برابر يك است . هردسته ازاوراق بهادار باريسكي بزرگتر از ريسك پرتفوي بازار بايد داراي بتاي بزرگتر از يك باشد وبرعكس ، هردسته ازاوراق بهاداري با ريسك كمتر از ريسك پرتفوي بازار داراي بتاي كمترازيك خواهد بود (هندریکسون وونبردا، 224؛1992) مفروضات اصلي اين مدل به شرح زير مي باشد ( افشاري ، 1379 ، 14, جنسن 10، 1972 ) همه سرمايه گذاران ريسك گريزند . همه سرمايه گذاران توزيع احتمال يكساني براي نرخ بازده آتي ، واريانس بازده وكواريانس آنها دارند . همه افراد مي توانند آزادانه بانرخ بازده بدون ريسك وام بگيرند وياوام بدهند . افق زماني همه سهامداران يكساله است مقداراوراق بهادار ريسكي دربازار معلوم است . هرینه معاملات صفراست . 10-2 ضریب حساسیت(بتا)،ریسک نسبی استفاده از بتا به عنوان معیار سنجش ریسک در طول 20 تا 25 سال اخیر رایج بوده است. یک راه منطقی برای تقسیم ریسک کل به اجزاء کوچکتر، ایجاد تمایز میان اجزاء عام و اجزاء خاص است. این دو جزء که در تجزیه و تحلیل های سرمایه گذاری به آن ها ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک گفته می شود به صورت زیر قابل ارائه است. ریسک غیر سیستماتیک + ریسک سیستماتیک = ریسک کل ریسک غیر بازار + ریسک بازار = ریسک قابل تنوع + ریسک غیر قابل تنوع = تقسیم ریسک کلی سهام عادی به این دو جزء، در تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری کار متداولی شده است. در واقع هنگامی که در مورد مدیریت پرتفلیو صحبت می کنیم، می توانیم به اهمیت این تقسیم بندی پی ببریم. 1-10-2ریسک غیر سیستماتیک(غیر بازار): تغییر پذیری در بازده کل اوراق بهادار که به تغییر پذیری کل بازار ارتباطی نداشته باشد، ریسک غیر سیستماتیک (یا غیر بازار) نام دارد، بیانگر آن قسمت از تغییر پذیری در بازده کل سهام است که به تحولات فعالیت های عمومی اقتصاد بستگی ندارد. ریسک غیر سیستماتیک به عواملی هم چون ریسک تجاری و ریسک مالی بستگی دارد. اگر چه تمامی اوراق بهادار تا حدودی از ریسک غیر سیستماتیک برخوردار هستند با این حال این نوع ریسک بیشتر با سهام عادی مرتبط است. با سبد سهام متنوع تر، ریسک غیر سیستماتیک کوچکتر شده و ریسک کل پر تفوی به ریسک سیستماتیک نزدیکتر می شود. در شکل شماره (3-2)‌ کاهش ریسک غیر سیستماتیک از طریق سبد سهام اوراق بهادار نشان داده شده است. هر چه میزان اوراق بهادار بیشتر شود ریسک غیر سیستماتیک کوچکتر و کوچکتر می شود و ریسک کل پرتفلیو به ریسک سیستماتیک نزدیک ترمی شود. بنابراین، ایجاد تنوع در اوراق بهادار، نمی تواند باعث کاهش ریسک سیستماتیک شود، به عبارت دیگر کل ریسک پرتفلیونمی تواند بیشتر از کل ریسک پرتفلیو بازار کاهش یابد. 2-10-2ریسک سیستماتیک(ریسک بازار): تغییر پذیری در بازده کل اوراق بهادار که مستقیماً با تغییرات و تحولات کلی در بازار یا اقتصاد عمومی مرتبط است، ریسک سیستماتیک (بازار) نام دارد. ریسک سیستماتیک غیر قابل اجتناب است، برای این که ربطی به نحوه عملکرد سرمایه گذار و ایجاد تنوع در سهام ندارد. شکل شماره (1-2)، نشان می دهد که ریسک سیستماتیک ربطی به تعداد تنوع اوراق بهادار ندارد و به عبارت دیگر کل ریسک سبد سهام نمی تواند بیشتر از کل ریسک سیستماتیک کاهش یابد. 2286008636000-5351145200660ریسک سیستماتیکریسک غیر سیستماتیکریسک کلریسک پرتفلیوتعداد اوراق بهادار موجود در پرتفلیوشکل شماره (1- 2): تأثیر تنوع بر روی ریسک پرتفلیو00ریسک سیستماتیکریسک غیر سیستماتیکریسک کلریسک پرتفلیوتعداد اوراق بهادار موجود در پرتفلیوشکل شماره (1- 2): تأثیر تنوع بر روی ریسک پرتفلیو معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک در شرایط متقارن بازار، ضریب بتا می باشد. بتا، معیار نسبی ریسک یک سهام با توجه به سبد سهام بازار تمامی سهام‌ هاست، پس بتا شاخصی است برای تعیین تغییرات قیمت یک سهم نسبت به شاخص قیمت کل سهام. اگر بازده اوراق بهادار در نتیجه تغییرات بازار بیشتر (کمتر) از بازده بازار باشد پراکندگی بازده آن اوراق بهادار بیشتر (کمتر) از بازده سایر اوراق بهادار موجود در بازار خواهد بود. بتا، شیب خط رگرسیون است که بازده اوراق بهادار را با اوراق بهادار موجود در بازار مرتبط می سازد. ضریب بتای یک به معنی این است که قیمت این نوع سهام همواره با روند بازار تغییر می کند. اگر ضریب بتا بیشتر از یک باشد به این معنی است که میزان تغییر قیمت این سهام بیشتر از تغییر شاخص قیمت کل سهام است. این سهام، سهامی پر ریسک هستند که پراکندگی بازده آن ها زیاد است، این گونه سهام، سهام تهاجمی نامیده می‌شود. برعکس سهامی که بتای آن ها کمتر از یک است سهام های کم ریسک با پراکندگی بازده کمتر بوده که سهام تدافعی نامیده می شوند . 11-2نسبت های اهرمی((حسابداری و فعالیت های اقتصادی)) نسبتهاي اهرمي حد و اندازه اي را كه يك شركت از طريق وام يا قرض تامين مالي نموده است تعيين مي كند.   اين نسبتها وجوهي را كه توسط  صاحبان شركت (سهامداران)  تامين گرديده با وجوهي را كه بصورت وام جهت سرمايه گذاري از طلبكاران شركت تامين شده با هم مقايسه كرده و نسبت آنها را اندازه گيري مي كند اين نسبتها از چند نظر قابل توجه اند:  1.بستانكاران شركت توجه خود را معطوف به ميزان سرمايه اي كه توسط سهامداران شركت تامين مالي شده است ميداند چه اگر سهم سهامداران شركت كمتر از سهم بستانكاران باشد يعني اگر قسمت اعظم سرمايه شركت از طريق وام تامين مالي شده باشد ريسك شركت  متوجه بستانكاران خواهد شد. 2. تامين مالي از طريق اخذ وام موجب ميشود كه صاحبان اصلي با اعمال كنترل بيشتر بر امور شركت وبا سرمايه گذاري محدود سود  بيشتري نصيبشان گردد.  3.در صورتيكه شركت عايدي اش از مبلغ  وام سرمايه گذاري شده  بيشتراز ميزان بهره پرداختني بابت وام باشدميزان بازده سرمايه سهامداران زيادتر خواهد شد. شركتهاي با نسبت اهرمي پايين در مواقع ركود اقتصادي ريسك زيان كمتري خواهند داشت ودر عين حال در زمان رشد اقتصادي  هم بايد انتظار سود كمتري داشته باشند. بر عكس شركتهاي با نسبتهاي  اهرمي  بالا ممكنست با ريسك زيانهاي عمده مواجه  شوند ولي امكان استفاده هاي كلان هم براي آنها موجود است . تصميم در مورد نسبت اهرمي نوعي تعادل بين ريسك وبازده بوجود مياورد. در عمل اهرم به دو صورت احتساب ميشود. يك طريق نسبتهاي  ترازنامه را آزمايش ميكند وتضمين مينمايد كه تا چه اندازه اي وجوه وام گرفته شده براي تامين مالي شركت بكار گرفته شده اند . طريق ديگر ميزان ريسك وجوهي را كه از طريق بدهي تامين گرديده است از روي نسبتهايي كه از صورت سود وزيان بدست ميايد اندازه ميگيرد.اين نسبتها مكمل يكديگرند اكثر تحليل گران از هردو استفاده ميكنند(طغیانی ، 1387، 1) . 12-2سه اهرم اصلي عبارتنداز :  اهرم عملياتي:رابطه بين درآمد فروش شركت وسود قبل از كسر بهره و ماليات را نشان ميدهد.  اهرم مالي: رابطه بين سود قبل از كسر بهره وماليات و سود هر سهم عادي را نشان ميدهد.  اهرم مركب(كل):رابطه بين درآمدفروش وسود هر سهم عادي شركت را نشان ميدهد. 1-12-2اهرم عملياتي: اهرم عملياتي نمايشگر حد كاربرد هزينه هاي ثابت در عمليات شركت است.در واقع اهرم عملياتي توان استفاده بالقوه از هزينه هاي ثابت عملياتي براي نشان دادن تاثير تغيير در فروشهاي شركت بر سود قبل ازكسر بهره و ماليات آن شركت است (طغیانی ،1387، 2) . 1-1-12-2هزينه هاي ثابت عملياتي واهرم عملياتي: تغيير در هزينه هاي ثابت عملياتي به ميزان قابل توجهي بر اهرم عملياتي تاثير ميگذارد. گاهي اوقات شركتها مي توانند برخي  از هزينه هاي ثابت عملياتي خود را به هزينه هاي متغير عملياتي تبديل كنند وبالعكس. مثلا يك شركت ميتواند به جاي پرداخت حقوق ثابت به كاركنان فروش  حقوقي متناسب با درصد فروش هاي شركت يا حقوقي ثابت به علاوه مقداري پاداش به ازاي فروش هاي بيشتر بدهد (طغیانی ، 1387، همان ) . 2-1-12-2درجه اهرم عملياتي: اهرم عملياتي عبارت است از درصد تغيير در درآمد عملياتي كه ناشي از درصد تغيير درتعداد واحدهاي فروخته شده است. و بطور دقيقي نشان ميدهد چه اندازه اهرم عملياتي در فعاليتهاي يك شركت بكار گرفته شده است.تجزيه وتحليل نقاط سربسر تصوير گرافيكي از اثر تغييرات فروش بر سود بدست ميدهد. درجه اهرم عملياتي همان تصوير را بشكل جبري ارايه ميدهد( طغیانی ، 1387، همان ) 3-1-12-2اندازه گيري درجه اهرم عملياتي: درجه اهرم عملياتي يك معيار كمي براي اندازه گيري اهرم عملياتي شركت است كه به طريق زير محاسبه ميشود:      درجه اهرم عملياتي= درصدتغييردرسودقبل كسربهره وماليات درصدتغييردرفروش  شركتها با افزايش در هزينه هاي ثابت درجه اهرم عملياتي خود را افزايش ميدهند. درجات بالاي اهرم عملياتي اين امكان را به شركت ميدهد كه در سطوح بالاي توليد بهاي تمام شده محصولات را كاهش داده رقبا را از ميدان رقابت خارج ساخته وسهم بيشتري از بازار جهاني را از آن خود سازند. در مقابل در اقتصادهايي كه مديران دولتي مديريت بنگاههاي  اقتصادي را به عهده دارند. به علت ناتواني اينگونه مديران در صحنه هاي رقابتي  بهره وري مخارج سرمايه اي بسيار پايين بوده وبهاي تمام شده محصولات بسيار بالاست. تعرفه هاي گمركي بالا وممنوع الورودكردن كالاي خارجي تنها در كوتاه مدت ميتواند به تداوم فعاليت اين قبيل بنگاههاي اقتصادي كمك نمايد.در تجارت جهاني شركتهاي داراي اهرمهاي عملياتي بالا با بهره گيري از اين مزيت نسبي به راحتي ميتوانند بنگاههاي اقتصادي رقيب را از صحنه فعاليت خارج سازند( طغیانی ، 1387 ، همان ).  2-12-2اهرم مالي اهرم مالي در نتيجه وجودهزينه هاي ثابت مالي در فرآيند تحصيلسود شركت حاصل ميشود.اهرم مالي توان استفاده بالقوه ازهزينه هاي ثابت مالي براي نشان دادن اثرات تغيير در فروشهاي شركت برسود قبل از كسر بهره و ماليات شركت است. دو نوع هزينه ثابت مالي كه در صورت سود وزيان  شركتها يافت ميشوند عبارتند از:- بهره بدهي   -سودهاي سهام ممتازاهرم مالي برهزينه هاي ثابت مالي از قبيل بهره يا سود ثابت وامها متكي است . بحث از اهرم  مالي به استفاده از وجوهي مربوط است كه شركت براي آنها مبالغ ثابتي پرداخت ميكند.مثلا سهام ممتاز متضمن پرداخت سود ثابتي است وبدهي نيز چنين است بدهكار در قبال دريافت بدهي بلند مدت بهره ثابتي پرداخت ميكند.اين وجوه به اين اميد دريافت ميشوند كه از محل آن سود مناسبي برست آيد و بنابراين هزينه هاي ثابت بدهي پرداخت شود ومانده به ثروت صاحبان شركت اضافه شود. اما استفاده از اين نوع وجوه احتمال خطر هم دارد واين مسئله به توازي خطر وبازده برميگردد. يعني بازده بيشتر احتمال خطر بالاتر به همراه دارد وبراي كاهش اين احتمال بايد به بازده كمتري قانع بود.پس در مورد اهرم مالي هدف آن است كه تعادل مطلوبي بين خطر و بازده مورد انتظار برقرار شودتا به اين وسيله ثروت شركت حداكثر شود(طغیانی ، 1387 ، 3 ). 1-2-12-2درجه اهرم مالي: درجه اهرم مالي مقياسي است كه نشان ميدهد شركت تا چه حد از وام استفاده ميكند.گفتيم كه اهرم مالي فرايندي است براي استفاده از بدهي جهت افزايش نرخ بازده روي سرمايه ي صاحبان شركت.درجه ي اهرم مالي درصد تغييردر عايدي قابل تقسيم بين صاحبان سهام عادي است كه از تغيير مشخصي درعايدي قبل از بهره و ماليات حاصل شود و به شرح زير محاسبه ميشود:(طغیانی ،1387، همان )     درجه اهرم مالي= درصد تغيير در عايدي هر سهم درصد تغيير در عايدي  قبل از بهره و ماليات 3-12-2ارتباط بين اهرم مالي و عملياتي: هر مدير تا حد زيادي برفرايند توليد خودكنترل دارد.وممكن است بتواندبا استفاده از ماشين آلات خودكار وتكنولوژي پيچيده توليدكند كه در اين مورد هزينه هاي ثابت سنگين ودر عين حال هزينه هاي متغير نازل نتيجه ميشود اما اين امكان را هم دارد كه با ماشين آلات ساده تر وسطح تكنولوژي پايين تر توليد كند كه حاصل آن هزينه هاي ثابت نازل وهزينه هاي متغير بيشتر است.اگر شركتي از درجه اهرم عملياتي بالاتر استفاده كند ديرتر به نقطه سربهسر مي رسد يعني در سطح فروش بالا مي تواند هزينه هاي سنگين ثابت خود را بپوشاند واز اين رو تغييرات در سطح فروش اثر بزرگتري بر سود شركت دارد اثري چون تاثير اهرم بر وزنه تاثيري چند برابر  توجه داشته باشيد كه اهرم مالي نيز درست همين تاثير را بر سود دارد: هرچه عامل اهرمي بزرگتر باشد چجم فروش در نقطه سربه سر بالاتر است وتغيير در حجم فروش تاثيري فزون تر بر سطح سود مؤسسه دارد(طغیانی ،1387، همان ). 4-12-2 تلفيق اهرم عملياتي با اهرم مالي: اهرم تلفيقي معيار اهرم كل حاصل از هزينه هاي ثابت عملياتي و مالي است اهرم عملياتي باعث ميشود كه تغييردر حجم فروش  تاثيري شديدتربرعايدي قبل از بهره و ماليات داشته باشد و اگر اهرم مالي  در پي اهرم عملياتي به كار گرفته شود تغيير درعايدي  قبل از بهره وماليات تاثير شديدتر بر عايدي هر سهم خواهد داشت  . از اين رو اگر شركتي به ميزان قابل ملاحظه اي از هر دو اهرم استفاده كند حتي تغييرات ناچيز در سطح فروش باعث نوسان هاي گستردهاي در عايدي هرسهم خواهد داشت (طغیانی ، 1387، همان ).   5-12-2اهرم مركب (كل) با استفاده از اهرم مركب (كل) مي توان اثر اهرم مالي وعملياتي را تواما" بر ريسك شركت مورد بررسي قرار داد. اهرم مركب توان استفاده بالقوه از كل هزينه هاي ثابت (مالي و عملياتي)را در رابطه با اثر تغييرات فروش شركت بر سود هر سهم آن نشان ميدهد.به عبارت ديگر  اهرم مركب اثر كل هزينه هاي ثابت  را بر ساختار مالي وعملياتي شركت نشان ميدهد (طغیانی ، 1387، 4).  1-5-12-2اندازه گيري درجه اهرم مركب: درجه اهرم مركب يك معيار كمي براي اندازه گيري اهرم مركب شركت است .طريق محاسبه اين درجه اهرم بسيار شبيه درجه اهرم مالي وعملياتي است.معادله زير فرمول محاسبه درجه اهرم مركب را نشان ميدهد:(طغیانی ، 1387 ، همان )              درجه اهرم مركب=      در صد تغيير در سود هرسهم  در صد تغيير فروش    6-12-2رابطه بين اهرم عملياتي و مالي و مركب(كل): اهرم مركب نشان دهنده تاثير تركيبي اهرم مالي وعملياتي شركت است.هرچه ميزان اهرم مالي و عملياتي شركتي بيشتر باشد  اهرم كلي(مركب) شركت نيز بيشتر خواهد بود.رابطه بين اهرم عملياتي واهرم مالي بصورت حاصلضرب است و نه حاصل جمع و ميتوان آن را بصورت زير نوشت: ) طغیانی، 1378، همان ) درجه اهرم عملياتي ضربدر درجه اهرم مالي مساوي است با درجه اهرم مركب. 13-2تاریخچه تحقیقات ومطالعات انجام شده 1-13-2 پیشینه داخلی تحقیق ملایی درتحقیقی تحت عنوان«رابطه بین سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستماتیک دربورس اوراق بهادار تهران » به بررسی رابطه بین سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستماتیک پرداخته ومیزان وتوانایی این دومتغیر رادرپیش بینی ریسک سیستماتیک باهم مقایسه کرده است وبه این نتیجه رسیده است که متغیرهای حسابداری ازجمله سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستمایک رابطه مثبت داردو همچنین توانایی سودحسابداری نسبت به جریان وجوه نقد عملیاتی درپیش بینی ریسک سیستماتیک قوی تر می باشد( ملایی ، 1386، 109) . احمدپورونمازی درتحقیقی باعنوان ( تاثیراهرم عملیاتی , مالی واندازه شرکت روی ریسک سیستماتیک ) میزان تاثیر اهرم عملیاتی , مالی واندازه شرکت راروی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران موردبررسی قراردادند . نتایج تحقیق حاکی از آن بود که اهرم مالی برریسک سیستماتیک تاثیر مستقیم دارد ، یعنی بامیزان افزایش بدهی شرکتها ، ریسک سیستماتیک نیزافزایش می یابد ولی اهرم عملیاتی برمقدارریسک سیستماتیک اثرندارد . ازطرف دیگر ، اندازه شرکت برریسک سیستماتیک دارای تاثیرمعکوس است یعنی هرچه میزان دارایی های شرکت افزایش یابد , ریسک سیستماتیک شرکت کاهش می یابد (احمدپور،نمازی ،1377، 75). قالیباف اصل درتحقیقی باعنوان «بررسی تاثیرساختارسرمایه برروی ریسک سیستماتیک » رابطه بین اهرم مالی وریسک سیستماتیک رامورد بررسی قرارداد. نتایج حاصل ازاین تحقیق بیانگرآن بود که اهرم مالی برریسک سیستماتیک تاثیرمستقیم داردیعنی بامیزان افزایش اهرم مالی (بدهی) ، ریسک سیستماتیک شرکت نیز دربازار افزایش می یابد (قالیباف اصل ،1373). فخاری ویوسف نژاد درمقاله ای تحت عنوان «بررسی رابطه ریسک نظام مند ورشد سودشرکتها دربورس اوراق بهادار تهران » رابطه بین سود خالص وسود عملیاتی راباریسک سیستماتیک مورد بررسی قرارداده ، وی دراین مقاله 87شرکت راانتخاب نموده وبادرنظر گرفتن اندازه شرکت ونوع صنعت به عنوان متغیرهای تعدیل کننده به این نتیجه رسیده است که بین ریسک سیستماتیک وسود عملیاتی وخالص رابطه مستقیم وجوددارد(فخاری ،یوسف نژاد،1385، 89) . باقرزاده درتحليلي تحت عنوان «عوامل موثربربازده سهام دربورس اوراق بهادارتهران » به بررسي عوامل تاثيرگذار بربازده سهام شركتها پرداخت ، دراين تحقيق بررسي شد كه آيابه غير از ريسك سيستماتيك كه درمدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي به عنوان تنها عامل تاثيرگذار بربازده سهام معرفي شده است ، عوامل ديگري نيزوجودداردكه بربازده سهام شركتها تاثيرگذارباشد . نتايج حاصل ازاين بررسي بيانگر آن بودكه اگرچه بين ريسك سيستماتيك وبازده سهام دربورس اوراق بهادار تهران رابطه خطي مثبت وجوددارد، اما اين رابطه ازلحاظ آماري ضعيف است . ازطرف ديگر، ازبين متغيرهاي موردمطالعه درتحقيق، سه متغير اندازه شركت ، نسبت ارزش دفتري به قيمت بازار سهام ونسبت سود به قيمت ، داراي بيشترين نقش درتعيين بازده سهام هستند . بااين وجودنتايج اين تحقيق نشان دادكه برخلاف انتظار ، رابطه هرسه متغيريادشده (اندازه شركت ، نسبت ارزش دفتري به قيمت بازار سهام ونسبت سود به قيمت )بابازده سهام دربورس اوراق بهادار تهران ، متضادباارابطه مستندشده درادبيات مالي است (باقرزاده ،1384، 25) . انواری رستمی وهمكاران درتحقيق «بررسي ميان ارزش افزوده اقتصادي » سودقبل ازبهره وماليات ، جريان نقدي فعاليتهاي عملياتي باارزش بازار سهام شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار تهارن ، به بررسي همبستگي ميان ارزش افزوده اقتصادي باارزش بازار سهام شركتها ومقايسه آن باميزان همبستگي دوشاخص ديگر مهم حسابداري يعني سود قبل ازبهره ومالياتوجريان نقدي عملياتي باارزش بازار سهام شركتها پرداختند. نتايج حاصل ازاين تحقيق نشان داد كه سود قبل ازبهره وماليات داراي بيشترين همبستگي وجريان نقدي عملياتي داراي كمترين همبستگي باارزش بازار سهام نسبت به جريان نقدي عملياتي است . ولي بااين حال هرسه متغير مستقل داراي رابطه معني دارباارزش بازار سهام شركتها بوده وداراي محتواي اطلاعاتي هستند(انواری رستمی ،1383، 3). بهرامفروشمس عالم درپژوهشي باعنوان « بررسي تاثيرمتغيرهاي حسابداري بربازده غيرعادي آتي سهام شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران » به بررسي تاثير اطلاعات حسابداري بربازده غيرعادي سهام پرداختند . نتايج حاصل ازاين تحقيق بيانگر آن بود كه اطلاعات مربوط به درجه اهرم مالي ، اقلام تعهدي ، نرخ بازده سرمايه گذاري ، رشد دارايي ثابت ، تغييردروجوه نقدعملياتي ، ارزش بازارشركت ، نسبت بدهي به حقوق صاحبان سهام ، هزينه استقراض وتوزيع سود نقدي بربازده غيرعادي آتي سهام تاثيرگذار است (بهرامفر، شمس عالم ، 1383، 24). ظريف فر وناظمي درمطالعه اي تحت عنوان« بررسي نقش سودحسابداري وجريان هاي نقدي درسنجش عملكرد شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران » نقش سودحسابداري وجريان وجوه نقد رادرهنگام سنجش عملكرد شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران موردبررسي قراردادند .دراين تحقيق به منظور بررسي ومقايسه سودحسابداري وجريان وجوه نقد ، ازبازده سهام به عنوان معيار انجام مقايسه استفاده گرديد . نتايج حاصل ازآزمون متغيرها حاكي ازآن بود كه سودحسابداري نسبت به جريان وجوه نقد( اعم از خالص جريان وجوه نقد وياجريان وجوه نقد عملياتي ) داراي رابطه قوي تري بابازده سهام است ودرنتيجه داراي توانايي بيشتري درسنجش وارزيابي عملكرد شركت است . همچنين نتايج اين تحقيق نشان داد كه اندازه شركت ها داراي تاثيرمعني دار برروي روابط سودوجريان وجوه نقد بابازده سهام است يعني باافزايش اندازه شركتها ، توان سود نسبت به جريان وجوه نقددرتوضيح بازده سهام كاهش مي يابد ولي نوع صنعت ، تاثيرچنداني برروي متغيرهاي نقدي وتعهدي ندارد(ظریف فر،ناظمی ،1383، 94). نمازي وخواجوي درمقاله خودسودمندي متغيرهاي حسابداري درپيش بيني ريسك سيستماتيك شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران رامورد بررسي قرارداده اند كه نتايج حاصل ازآن بيانگر اين بوده است كه بين متغييرهاي حسابداري وريسك رابطه وجودداردواين متغيرها درپيش بيني ريسك سيستماتيك سودمندمي باشند . مهمترين كاربردنتايج اين تحقيق درارزيابي شركتهاي خارج ازبورس وشركتهاي جديدالورود به بورس اوراق بهاداراست . برپايه نتايج حاصل مي توان براي تعيين نرخ بازده موردانتظار (نرخ‌تنزيل ) ازالگوي بدست آمده استفاده كرد . به اين ترتيب كه ابتداشاخص ريسك سيستماتيك شركت مورد نظر براساس ضرايب مدل ومقدار متغيرمربوط به شركت مشخص شدوشاخص ريسك سيستماتيك به دست آيد ، پس ازآن مقدارشاخص ريسك سيستماتيك همراه سايرمتغيرهاي موردنياز درالگوي قيمت گذاري دارايي سرمايه اي قرارداده شود ونرخ بازده موردانتظار به دست آيد ،تامبنايي براي ارزشيابي قيمت سهام شركت قرارگيرد(نمازی ، خواجوی ، 1383 ، 94). احمدپور وغلامي جمكراني درمقاله اي ، رابطه اطلاعات حسابداري وريسك بازاررادرشركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران بررسي كرده است ونتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه تعدادي ازمتغييرهاي مستقل شامل نسبت بدهي به حقوق صاحبان سهام ، نسبت دارايي جاري به بدهي جاري وجمع دارايي ها كه شاخص هايي براي ارزيابي ريسك شركتها هستند ، بي ارتباط باريسك بازار شركتها بوده اند . به بيان ديگر اطلاعات تاريخي حسابداري به طور كامل درقيمت وريسك اوراق بهادار انعكاس نيافته است بنابراين مي توان به نتايج تحقيقات قبلي كه درآن كارايي بازار درسطح ضعيف نفي شده ،صحه گذاشت (احمدپور، غلامی ، 1384،19) خواجوي دررساله دکتری خود ، «طراحی مدل تجربی ریسک نظام مندشرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از متغيرهاي حسابداري » رامورد مطالعه قرار داد . وي متغيرهاي حسابداري نسبت آني ، نسبت بدهي ، نسبت سود خالص به فروش، اهرم عملياتي ، اهرم مالي ، نسبت جاري ، رشد دارايي جاري ، رشد دارايي ثابت ،اندازه شركت ، بازده دارايي ها، رشد سود خالص ، بازده حقوق صاحبان سهام ، رشد فروش ،شاخص هموار سازي سود ، ضريب تغيير پذيري سود ، نسبت پوشش هزينه ها ي مالي و نسبت توزيع سود را با استفاده ازاطلاعات 40شركت درطي دوره زماني 80-1370 راموردبررسي قرار داد و نتايج تحقيق نشان داد كه بين رشد دارايي جاري ، رشد دارايي ثابت ،رشد سود خالص ، نسبت پوشش هزينه هاي مالي ، نسبت توزيع سود با ريسك نظام مندارتباطي وجود ندارد و بين نسبت آني ، نسبت سود خالص به فروش ، نسبت جاري ، اندازه شركت، بازده دارايي ها، بازده حقوق صاحبان سهام، رشد فروش ، شاخص هموار سازي سود با ريسك نظام مند ارتباط معكوس وجود داشته و بين نسبت بدهي، اهرم عملياتي، اهرم مالي، ضريب تغيير پذيري سود با ريسك نظام مند رابطه مثبتي وجود دارد (خواجوی ، 1383). همچنین غلامعلی قربانی درپایان نامه خود به بررسی رابطه درجه اهرم مالی با ریسک سیستماتیک پرداخته است که درنهایت به این نتیجه رسیده است که باافزایش اهرم مالی ریسک سیستماتیک نیز افزایش می یابد ورابطه مستقیم بین آنها وجود دارد(قربانی ، 1378، 2). نوروش وهمكاران درپژوهش « بررسي رابطه جريان هاي نقدي عملياتي ، سودعملياتي وارزش افزوده اقتصادي باثروت ايجادشده براي سهامداران » به بررسي رابطه جريان وجوه نقدعملياتي ، سود عملياتي وارزش افزوده اقتصادي باثروت ايجادشده براي سهامداران پرداختند . يافته هاي حاصل ازاين تحقيق بيانگر آن بودكه ارزش افزوده اقتصادي نسبت به جريان نقدي عملياتي وسود عملياتي ، شاخص بهتري براي پيش بيني ثروت انجام شده براي سهامداران محسوب مي شود وشاخص هاي سودعملياتي وجريان نقدي عملياتي ناكافي بوده ودربرابر چالشهاي روبه افزايش بازارهاي سرمايه ومالكان پاسخگونيستند (نوروش ، 1383، 122). نوروش ومشايخي درتحقيق « محتواي افزاينده اطلاعاتي ارزش افزوده اقتصادي وارزش افزوده نقدي درمقابل سود حسابداري ووجوه نقد حاصل ازعمليات » به بررسي محتواي افزاينده اطلاعاتي ارزش افزوده ( شامل ارزش افزوده اقتصادي وارزش افزوده نقدي ) درمقابل سود حسابداري ووجه نقد حاصل ازعمليات پرداختند . بدين منظور ارتباط بازده سهام وتغييرات داده هاي مربوط به ارزش افزوده اقتصادي ، ارزش افزوده نقدي ، سودحسابداري ووجه نقد حاصل ازعمليات براي شركتهاي توليدي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران رامورد آزمون قراردادند. نتايج حاصل ازآزمون فرضيه ها نشان مي دهد كه هنوزسودحسابداري به عنوان مهمترين متغيرحسابداري درتصميم هاي مالي وسرمايه گذاري مورد توجه تصميم گيرندگان دربازار اوراق تهران بوده ودراغلب موارد داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به ساير متغيرهاست . ارزش افزوده اقتصادي وارزش افزوده نقدي نيزتوانسته اند به طور بالقوه واردمدلهاي تصميم گيري دراين بازار شوند وبعضا ازخود، محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به سايرمتغيرهاي موردمطالعه نشان دهند . ولي وجه نقد حاصل ازعمليات نه تنها ارتباط معني داري بابازده سهام ندارد بلكه داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به ساير متغيرهاي موردمطالعه نيست (نوروش ، مشایخی ، 1383). 2-13-2 پيشينه خارجي تحقيق بسیاری ازتحقیقات حسابداری مبتنی بربازار سرمایه ، مفیدبودن اطلاعات حسابداری درتعیین ریسک اوراق بهادار رابیان نموده اند . همچنین تحقیقات متعددی همبستگی بین متغیرهای حسابداری (اهرم مالی ، عملیاتی و....) وریسک سیستماتیک اوراق بهادار رامورد بررسی قرارداده اند. روبرت وچی چنگ چیو درمقاله مبني بر رابطه بين ريسک سيستماتيک ومتغيرهاي حسابداري برمبناي نتايج تحليلي اظهارمي کند که عامل تعيين کننده ريسک سيستماتيک شامل سود حسابداري ، رشد فروش ، ارزش دفتري ، سودسهام،درجه اهرم عملیاتی (DOL) ، درجه اهرم مالی (DFL) ، بازده بازاروریسک بی خطر مي باشد که به نتایجی دست پیداکرده که یکی ازآنها بیانگر این مطلب است که برای یک واحداقتصادی بامثبت بودن درآمدهای سال قبل ونرخ فروش سال جاری ، اگرتاثیرمرکب ارزش دفتری جاری ، سودسهام ودرآمدهای آن روی قیمت سهام مثبت باشد ، سپس DTL که از DFL و DOL نتیجه می شود یک تاثیر مثبت روی ریسک سیستماتیک دارد(چی چنگ چیو، روبرت ، 2007، 517). بومن درمقاله ای «ارتباط تئوریک بین ریسک نظام مند ومتغیرهای مالی (حسابداری ) »را مورد بررسي قرار داد . متغیرهاي مالي(حسابداري )مورد استفاده بومن، اهرم شركت، بتاي حسابداري، تغييرات سود ، رشد، اندازه شركت و سياست ها ي تقسيم سود بوده است . وي در تحقيق خود نشان داد كه بين ريسك نظام مند با اهرم شركت و بتاي حسابداري، به صورت تئوريك ارتباط وجود دارد و متغيرهاي تغييرات سود، رشد، اندازه شركت و تقسيم سود نمی تواند با ريسك نظام مندارتباط داشته باشند. او متغير رشد را به دوصورت تعريف كرد: اول، رشد به معناي سرمايه گذاري در پروژه هايي كه بازده مورد انتظار آن بيشتر ازبازده جاري شركت است. دوم، رشد بعنوان فرصت هايي براي سرمايه گذاري درپروژه هايي كه منجر به بازده اضافي مي شود . و با استفاده از اين تعاريف ، عدم ارتباط بين متغير رشد و ريسك نظام مند را بيان نمود( بومن ، 1979، 618). عبدالقاني درتحقيقي تحت عنوان «افشاي ريسك بازاربامعيارهاي ريسك حسابداري » به بررسي ارتباط بين ريسك سيستماتيك ومعيارهاي ريسك حسابداري پرداخت .اين معيارها شامل نسبت اهرمي ، اندازه ي دارايي ،نسبت جاري ،تغيير پذيري سود ،رشد سود ،سودسهام پرداختي وبتاي سود بودند .نتايج حاصل از بررسي حاكي از آن بود كه چهار معيار اندازه داراييها،نسبت جاري رشد سود ونسبت سود سهام پرداختي دارايي ارتباط با اهميتي با ريسك سيستماتيك هستند درحالي كه ارتباط بين متغير هاي ديگر باريسك سيستماتيك از لحاظ آماري معني دار نبودند(عبدالقانی ،2005، 868) . بريمبل در تحقيقي ، نقش اطلاعات حسابداري را در برآورد ريسك نظاممند مورد بررسي قرارداد . متغيرهاي حسابداري مورد بررسي در تحقيق وي شامل بتاي حسابداري ، تغييرات سود ، رشد ، اندازه ، نسبت پرداخت سود ، نسبت جاري ، اهرم مالي، نسبت پوشش بهره و اهرم عملياتي بوده است كه از اطلاعات 123 شركت در طي دوره زمانی 1991- 2000 استفاده نمود . نتايج بدست آمده تحقيق مؤيد آن بود كه متغيرهاي حسابداري فوق بيش از 57 درصد تغييرات ريسك نظاممند را تبيين مي كنند(بریمبل ،2003، 526). هاو وهمكاران در تحقيقي تحت عنوان محتواي اطلاعاتي اقلام تعهدي وجريان هاي نقدي در يك بازارشفاف به بررسي محتواي اطلاعاتي جريان هاي نقدي عملياتي ،سودواقلام تعهدي در بازارسرمايه چين پرداختند .نتايج تحقيق حاكي از محتواي اطلاعاتي بيشتر سود نسبت به جريان هاي عملياتي است.همچنين دراين مطالعه ،محتواي افزاينده اطلاعاتي اقلام تعهدي غيراختياري به تاييد رسيد (هاو ،2001، 393) سابرامانيم درتحقيقي تحت عنوان «ارزش اطلاعاتي اقلام تعهدي ،ميزان محتواي اطلاعاتي جريان هاي نقدي وتعهدي رامورد بررسي قرارداد .دراين تحقيق نتايج نشان داد كه جريان هاي نقدي وتعهدي نسبت به يكديگر داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي هستند .در ضمن نتايج تحقيق حاكي از آن بود كه دربازارسرمايه آمريكا نيز اقلام تعهدي در مقابل جريان وجوه نقد عملياتي داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است (سابرامانیم ، 1996، 251). دچودرتحقيقي باعنوان سود حسابداري وجريان وجوه نقد به عنوان معيارهايي ازعملكرد نقش اقلام تعهدي حسابداري ،به بررسي نقش سود حسابداري وجريان وجوه نقد درسنجش عملكرد شركت پرداخت .نتايج اين تحقيق نشان داد كه هرچه نوسانات كمتري در تامين وجوه نقد مورد نياز براي انجام فعاليت هاي عملياتي ،سرمايه گذاري وتامين مالي وجود داشته باشد ،جريان وجوه نقد داراي شرايط بهتري براي سنجش عملكرد است (دچو،1994، 4). همچنين ،وي معتقد بود دردوره هاي زماني كوتاه (حداقل سه ماه يايك سال )سود شركت ها رابطه بيشتري با بازده سهام شركت ها نسبت به جريان وجوه نقد دارد وبنابراين ،معيارهاي برتري درارزيابي عملكرد شركت است همچنين ،وي بابررسي اقلام ارقام تعهدي به اين نتيجه رسيد . كه هرچه ميزان ارقام تعهدي شركتي بالاتر باشد.توان سود نسبت به جريان وجوه نقد براي تشريح بازده سهام شركت ها افزايش ميابد . عاشق در تحقيق محتواي افزاينده اطلاعاتي سود،سرمايه در گردش عملياتي وجريان نقدي به بررسي محتواي افزاينده اطلاعاتي سود حسابداري سرمايه درگردش عملياتي وجريان وجوه نقد پرداخت.وي در اين تحقيق نشان داده كه اطلاعات مربوط به سود حسابداري نسبت به سرمايه در كردش عملياتي وجريان وجوه نقد داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است. همچنين در اين آزمون محتواي افزاينده اطلاعاتي سرمايه در گردش عملياتي برسود حسابداري و جريان وجوه نقد نيز تاييد شد از طرف ديگر ،در ارتباط بامحتواي افزاينده اطلاعاتي جريان وجوه نقد عملياتي نسبت به ساير عوامل نتايج نشان داده در حالي كه شركت هاي در حال مطالعه تغييرات كمي در جريان وجوه نقد عملياتي داشته اند ،محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به سايرين وجود دارد ودر حالتي كه شركتهاي مورد مطالعه تغييرات زيادي در جريان وجوه نقد عملياتي داشته اند .در نمونه مذكور محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به سايرين وجود ندارد(عاشق ،1994) . اسمايل و كيم در تحقيقي تحت عنوان «ارتباط متغيير هاي جريان هاي نقدي با ريسك سيستماتيك »به بررسي محتواي اطلاعاتي سود حسابداري وجريان وجوه نقد پرداختند . دراين تحقيق در ابتدا رابطه بين ريسك سيستماتيك بابتاي سود حسابداري وجريان وجوه وجريان هاي نقدي بررسي شد .براي محاسبه ريسك سيستماتيك از مدل مشهور بازار استفاده گرديد وبراي محاسبه ي بتاي حسابداري ازرگرسيون سري زماني استفاده شد كه متغير وابسته آن بازده سود يا جريان وجوه نقد ياجريان وجوه ومتغير مستقل آن بازده حسابداري بازار بود .نتايج بررسي اين ارتباط بيان مي كند كه : 1-بين ريسك سيستماتيك وبتاهاي حسابداري (بتاي سود حسابداري ،بتاي جريان وجوه وبتاي جريان نقدي ) در سطح پرتفو نسبت به سطح سهام انفرادي رابطه معني دار تري وجود دارد . 2-بين ريسك سيستماتيك وهر سه بتاي حسابداري رابطه معني داري وجود دارد منتهي بين بتاي جريان هاي نقدي وريسك سيستماتيك بيشترين همبستگي وبين بتاي سود حسابداري وريسك سيستماتيك كمترين همبستگي وجوددارد . 3-همبستگي بين بتاي سود وجريان وجوه بيشتر ازهمبستگي بين بتاي سود وجريان هاي نقدي وهمچنين بين بتاي جريان وجوه وجريان هاي نقدي است . در قسمت دوم تحقيق مذكوره اين موضوع بررسي شده است كه كدام يك است اين معيار هاي حسابداري در فرآيند پيش بيني ريسك سيستماتيك نسبت به ساير اين معيارها داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است .يافته هاي اين تحقيق نشان مي دهد كه جريان هاي نقدي وجريان وجوه نسبت به سود حسابداري داراي محتواي افزايده اطلاعاتي هستند وسود با وجود اين كه داراي ارتباط معناداري باريسك سيستماتيك است .وملي داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به جريان هاي نقد وجريان وجوه نيست .همچنين ،نتايج نشان مي دهد كه جريان هاي نقدي نسبت به جريان وجوه داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است .يعني اطلاعاتي كه در جريان وجوه به ما مخابره ميشود ،در جريان هاي نقدي نيز وجود دارد ولي اطلاعاتي از طريق جريان هاي نقدي به ما ارائه مي شود كه در جريان وجوه وجود ندارد (اسمایل ،کیم ، 1989) . برنارد و استابردر تحقيق موقعيت وميزان محتواي اطلاعاتي جريان هاينقدي وتعهدي به بررسي محتواي اطلاعاتي جريان هاي نقدي و تعهدي پرداختند . همچنين ،در اين مطالعه محتواي اطلاعاتي عناصرجزئي سود( به خصوص جريان نقدي حاصل از عمليات واقلام تعهدي جاري)نيز مورد بررسي قرار گرفت وارتباط آنها بابازده سهام تعيين شد .ولي در آخرآنان نتوانستند شواهد چنداني در ارتباط باتاييد محتواي افزاينده اطلاعاتي در جريان هاي نقدي وتعهدي نسبت به يكديگر بيابند (برنارد، استابر،1989، 626). باون ، بورگ استالرودالي در تحقيق محتواي افزاينده اطلاعاتي اقلام تعهدي در مقابل جريان هاي نقدي ،به بررسي محتواي افزاينده اطلاعاتي ارقام تعهدي و نقدي پرداختند .دراين مطالعه براساس دو ديدگاه شواهدي درارتباط با محتواي افزاينده اطلاعاتي جريان هاي نقدي وتعهدي ارائه شده است .براين اساس وطبق ديدگاه اول ،از آنجايي كه هم اكنون محيط گزارشكري مالي وروش تعهدي تكيه دارد ،ابتدارابطه بين بازده اوراق بهادر وسود بررسي شده وسپس ،محتواي افزاينده اطلاعاتي جريان هاي نقدي تعيين شده است .نتايج اين بررسي نشان داد كه اطلاعات جريان هاي نقدي نسبت به اطلاعات سود ،داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است ،به اين معنا كه پس از ارائه اطلاعات مربوط به سود ،جريان هاي نقدي اطلاعات جديدي رابه ما مخابره ميكند .نتايج ،همچنين ،نشان مي دهد كه جريان هاي نقدي نسبت به سود وسرمايه در گردش حاصل از عمليات داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است ليكن سرمايه در گردش حاصل از عمليات نسبت به سود داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي نيست . از طرف ديگر ،طبق ديدگاه دوم ،مدل هاي ارزشيابي شركت ها در اقتصاد مالي برروي جريان هاي نقدي تكيه دارد وبراساس ،دراين مطالعه بررسي شده كه آيا اطلاعات تعهدي چيز جديدي به اطلاعات مربوط به جريان هاي نقدي مي افزايد يا خير،نتايج پس از كنترل رابطه بين بازده اوراق بهادر وجريان هاي نقدي داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است .همچنين ،نشان مي دهد كه اطلاعات مربوط به جريان هاي تعهدي (سود وسرمايه در گردش حاصل از عمليات )به طور جداگانه و همچنين در مجموع نسبت به جريان هاي نقدي داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي است.بنابراين ،دركل ،نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه جريان هاي نقدي وتعهدي هردونسبت به هم داراي محتواي افزاينده اطلاعاتي هستند(باون ، بورگ استالر، دالی ،1987، 618) . ری برن درتحقیق «ارتباط جریان نقدی عملیاتی واقلام تعهدی بابازده اوراق بهادار» ارتباط جریان نقدی عملیاتی واقلام تعهدی رابابازده اوراق بهادار موردبررسی قرارداد. نتایج نشان می دهد که جریان نقدی عملیاتی واقلام تعهدی ، هردودرمجموع ، بابازده اوراق بهادار مرتبط هستند . ازطرف دیگر ، نتایج ،این مطلب رانیزبیان می کند که درطول یک دوره 40ساله تنها جریان نقدی وتغییرات درسرمایه درگردش (اقلام تعهدی جاری ) دارای محتوای اطلاعاتی معنی دار هستند . وسایر اقلام تعهدی غیرجاری ( میانگین ضرایب استهلاک وتغییرات درمالیات های انتقالی ) دارای محتوای اطلاعاتی قابل توجهی نیستند . درمجموع ، نتایج این مطالعه بیان می دارد که جریان نقدی عملیاتی ، اقلام تعهدی درمجموع واقلام تعهدی جاری درارزش گذاری اوراق بهادار موثر هستند واقلام تعهدی غیرجاری دارای نقش بسزایی درارزش گذاری اوراق بهادار نیستند (ری برن ،1986، 4). بیور، کتلرواسکولز درتحقیقی باعنوان « ارتباط بین معیارریسک تعیین شده توسط بازار با معیارهای ریسک تعیین شده توسط حسابداری » به بررسی ارتباط بین ریسک سیستماتیک بامعیارهای ریسک درحسابداری طی دودوره زمانی پرداختند . این معیارها شامل میانگین سودپرداختی ، میانگین رشددارایی ، میانگین نسبت اهرمی ، میانگین اندازه دارایی ، میانگین نقدینگی ، تغییرپذیری درسودوبتای سود بودکه معیارهای میانگین سودپرداختی ، تغییرپذیری درسودوبتای سود براساس اطلاعات مربوط به سودحسابداری تهیه می شوند .نتایج حاصل ازاین بررسی بیانگر این است که همه معیارهای ریسک که ازطریق اطلاعات مربوط به سود تهیه می شوند ، چه درسطح اوراق بهادار منفرد وچه درسطح مجموعه ای ازاوراق بهادار (پرتفو) درهردودوره زمانی دارای ارتباط قوی باریسک سیستماتیک هستند ، درحالی که معیاررشد دارایی دردوره زمانی دوم ومیانگین نقدینگی واندازه دارایی دردوره زمانی اول درسطح اوراق بهادار منفرددارای ارتباط قوی باریسک سیستماتیک نیستند . درسطح پرتفو نیزمعیارهای رشد دارایی ومیانگین نقدینگی دردوره زمانی دوم ومعیار اندازه دارایی دردوره زمانی اول دارای ارتباط معناداری باریسک سیستماتیک نبودند(بیور،کتلر،اسکولز، 1970، 655). بال وبراون باانجام تحقیقی باعنوان «تحقیق تجربی ازارقام حسابداری » بررسی نمودند که آیا سودحسابداری باقیمت سهام ارتباط داردوآیاسودحسابداری فقط منعکس کننده عواملی است که قبلا درسهام منعکس شده وبااعلام سود اطلاعاتی رابه بازار سهام مخابره می کند وبه عبارتی دارای محتوای اطلاعاتی است یاخیر. بال وبراون دراین تحقیق رابطه بین سودغیرمنتظره ومیانگین نرخ بازده غیرعادی رابررسی نمودند وبیان نمودند که چنانچه بین سود غیرمنتظره ونرخ بازده غیرعادی رابطه وجود داشته باشد ، بین سودسهام وقیمت سهام هم رابطه وجوددارد. بر اساس بررسی های انجام شده ، نتایج نشان می دهد ، که بین نرخ بازده غیرعادی وسودغیرمنتظره رابطه مثبت وجوددارد وسود حسابداری دارای باراطلاعاتی بوده وهنگام اعلام سود ، بربازده وقیمت سهام تاثیرگذاراست (بال ،براون ، 1968، 27) . بیور درمقاله ای تحت عنوان محتوای اطلاعاتی اقلام سودسالانه ، به بررسی محتوای اطلاعاتی سودحسابداری پرداخت . بیورازنخستین کسانی بودکه تغییرات دربازده رابه عنوان یک معیار نشان دهنده محتوای اطلاعاتی سودمعرفی نمود . وی معتقدبود چنانچه سود دارای باراطلاعاتی باشد دراین صورت درزمان اعلام سود ، انتظارات وبرآورد سرمایه گذاران درمورد جریان های نقدی آتی شرکت تغیرخواهدکرد ودرنتیجه قیمت سهام نیزتغیرمی کند . براین اساس ، بیوربه منظور بررسی محتوای اطلاعاتی سود ، قیمتهای اوراق بهاداررادرزمان اعلام سود وقبل وبعد ازآن موردبررسی قراردادتامشخص شود که آیا درزمان اعلام سود ، قیمتهای اوراق بهادار نسبت به روزهای دیگر بیشتر تغیرخواهدکرد یاخیر . نتایج این بررسی نشان دادکه قیمتهای اوراق بهادار درزمان اعلام سود نسبت به سایرروزها بیشتر تغیرمی کند وبه عبارتی سودحسابداری دارای محتوای اطلاعاتی است وباعث تغیردرانتظارات سرمایه گذاران دربرآورد جریان های نقدی آتی می شود (بیور، 1968، 68) . فهرست منابع فارسی آذر، ع . ، مؤمنی ، م . ، 1385، آماروکاربرد آن درمدیریت ، تهران ، انتشارات سمت ،جلددوم احمدپور گاسگری ، ا . ، نمازی ، م . ، 1377،تاثیراهرم عملیاتی ، مالی واندازه شرکت روی ریسک سیستماتیک ، مدرس ، دوره دوم ، شماره 6 ،ص ص 101- 74 . احمدپور، ا. ، غلامی جمکرانی ، ر. ، 1384 ، بررسی رابطه اطلاعات حسابداری وریسک بازار ، مجله علوم اجتماعی وانسانی دانشگاه شیراز ، دوره بیست ودوم ، شماره دوم اسلامی بیدگلی ، غ .، هیبتی ، ف . ، 1375 ، مدیریت پرتفوی بااستفاده ازمدل شاخص ، تحقیقات مالی ، دانشکده علوم اداری ومدیریت بازرگانی دانشگاه تهران ، ص ص 25-6 افشاری ، ا. ، 1379، مدیریت مالی درتئوری وعمل ، جلد1و2 ، تهران ، انتشارات سروش . انواری رستمی ، ع . ، تهرانی ، ر . ، سراجی ، ح . ، 1383 ،بررسی ارتباط میان ارزش افزوده اقتصادی ، سودقبل ازبهره ومالیات ، جریان نقدی عملیاتی فعالیتهای عملیاتی باارزش بازار سهام شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 37 ، ص ص 21-3 . بازرگانی لاری ، ع . ، 1385، رگرسیون خطی کاربردی ، انتشارات دانشگاه شیراز، ص ص 151-152 . باقرزاده ، س . ، 1384، عوامل مؤثربربازده سهام دربورس اوراق بهادار تهران ، تحقیقات مالی ، شماره 19 ، ص ص 64-25 . بهرامفر، ن . ، شمس عالم ، ح . ، 1383 ، بررسی تاثیر متغیرهای حسابداری بربازده غیرعادی آتی سهام شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 37 ، ص ص 50-23 . ثقفی ، ع . ، 1371 ، مبانی نظری استانداردهای حسابداری برای واحدهای انتفاعی ، بررسی های حسابداری ، شماره 1 ، ص ص 29-8 . حافظ نیا ، م . ، 1382 ، مقدمه ای برروش تحقیق درعلوم انسانی ، تهران ، انتشارات سمت . خاکی ، غ . ، 1378 ، روش تحقیق بارویکردی به پایان نامه نویسی ، تهران ، انتشارات وزارت علوم . خواجوی ، ش ، 1383 ، طراحی مدل تجربی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار با استفاده ازمتغیرهای حسابداری ، رساله دکتری ، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران ریاحی بلکوئی ، ا . ، 1381 ، تئوری های حسابداری ، ترجمه علی پارسائیان ، تهران ، دفترپژوهش های فرهنگی . طغیانی ، م . ، 1387، نسبت های اهرمی حسابداری و فعالیت های اقتصادی ،تحقیقات مالی ظریف فر ، ا . ، ناظمی ، ا . ، 1383 ، بررسی نقش سود حسابداری وجریان های نقدی درسنجش عملکرد شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 37 ، ص ص 119- 93 . عالی ور ، ع . ، 1381 ، صورتهای مالی اساسی ، تهران ، سازمان حسابرسی ، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری وحسابرسی . عرب مازاریزدی ، م . ، 1374 ، محتوای افزاینده جریان های نقدی وتعهدی ، پایان نامه دکترا، دانشگاه تهران . فخاری ، ح . ، یوسف نژاد ، ص . ، 1385 ، بررسی رابطه ریسک نظام مند ورشدسود شرکتها دربورس اوراق بهادار تهران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 45 ، ص ص 109-89 . قالیباف اصل ، ح . ، 1373 ، بررسی تاثیر ساختارسرمایه برروی ریسک سیستماتیک ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، تهران ، دانشکده علوم اداری ومدیریت بازرگانی دانشگاه تهران . قربانی ، غ . ، 1378، بررسی رابطه بین ریسک کل وریسک سیستماتیک سهام عادی .اهرم مالی شرکتهای پذیرفته دربورس اوراق بهادار تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده علوم اداری شهیدبهشتی تهران . کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ، 1384، استانداردهای حسابداری ، تهران ، سازمان حسابرسی . ملایی ، م . ، 1386 ، رابطه بین سودحسابداری وجریان وجوه نقد عملیاتی باریسک سیستماتیک دربورس اوراق بهادار تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه اصفهان . نادری ، ع . ، سیف نراقی ، م . ، 1373 ، روش های تحقیق وچگونگی ارزشیابی آن درعلوم انسانی باتاکید برعلوم رفتاری ، تهران ، انتشارات بدر. نمازی ، م . ، خواجوی ، ش . ، 1383 ، سودمندی متغیرهای حسابداری درپیش بینی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 38، ص ص 119-93 . نوروش ، ا . ، مشایخی ، ب . ، 1383، محتوای افزاینده اطلاعاتی ارزش افزوده اقتصادی وارزش افزوده نقدی درمقابل سودحسابداری ووجوه نقدحاصل ازعملیات ، تحقیقات مالی ، شماره 17 . نوروش ، ا . ، وفادار، ع . ، 1378، بررسی سودمندی اطلاعات حسابداری درارزیابی ریسک بازار ، حسابدار ، شماره 135 ، ص ص 28- 16 . نوروش ، ا ، صالحی ، فایق ، کرمی ، غ ، 1383، بررسی رابطه جریان های نقدی عملیاتی ، سودعملیاتی وارزش افزوده اقتصادی باثروت ایجادشده برای سهامداران ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 37 ، ص ص 146- 121 فهرست منابع خارجی Abdelghany , KH . ,2005, Disclosure of market risk or accounting measures of risk , The managerial auditing , vol .25 , No . 8 , pp. 867-875 . Ashiq , A., 1994, The incremental information content of earning , working capital from operation and cash flow , accounting reaserch , Vol.32 , No.1. Ball, R.J., Brown , p. , 1968, An Emperical Evaluation of Accounting Income Numbers , Journal of accounting reaserch , pp . 103-26. Beaver , W.H.,1968, The information content of annual earning announcement , Accounting research , Vol.6,pp.67-92. Beaver , W.H., 1998, Financial reporting , an accounting revolution , prentice hall , 3rd ed . 34-Bernard,L.V., and Stober, T.L.,l989,The nature and amount of information in cash flows and accruals, Accounting Review, VolA, pp.625-651. 35- Bowen ,R.M, Burgstahler, D.,and Daley, L.A.,1986,Evidence on the relationship between earning and various measures of cash flow, The Accounting Review, pp.713-725. 36- Bowen ,R.M, Burgstahler, D.,and Daley, L.A.,1987,The incremental information content of accrual versus cash flow, The Accounting Review, pp. 617-630. 37- Bowman,R.G.,1979,The theoretical relationship between systematic risk and financial (accounting) variable, Journal of Finance, pp. 617-630. 38- Brimble ,A., 2003 , The revelance of accounting information for valuation stocks , Journal of finance , Vol.30,pp.525-531. 39- Buckmaster,D., Copeland ,R.M., and Dascher ,P.E.,l977,The relative predictive ability of three accounting income models,Accounting and Business Research, pp.177-86. 40- Chei-chang chiou,Robert, k .u.,2007,on the relation of systematic risk and accounting variables,department of accounting,university of Taiwan 42- Committee to prepare a statement of basic accounting theory,l966,A statement of basic accounting theory,AAA. 43- Dechow,P.,1994,Accounting earnings and cash tlows as measure firm perfonnance:the role of accounting accruals, Journal of Accounting and Economics, Vol.17, pp.3-42. 44-.Financial Accounting Standards Board,1978,Objectives of financial reporting by business enterprises,Statement of Financial Accounting Conceptes NO.1. 45- Financial Accounting Standards Board,l980,Qualitative characteristics of accounting information, Statement of Financial Accounting Conceptes NO.2. 46- Financial Accounting Standards Board,l980,An analysis of issues related to reporting funds flows, liquidity and flexibility, FASB Discussion Memorandum. 47- Gonedes,NJ.,l972,Efficient capital markets and external accounting,The Accounting Review. 48- Haw,IN.Mu., Daqing ,QI., Woody ,Wu., 2001,The nature of information in accruals and cash flows in an emerging capital market:The case of China, The International Journal of Accounting,Yo1.36, pp,391-406. 49- Hendriksen,E.S., Vanbreda ,M.F., l992,Accounting Theory, Printed in the Bnited State of America,Liberary of congress in publication data. 50- Ismail ,B., and Kim, M., 1989,On the association of cash flow variables with market risk: further evidence,The Accounting Review, pp. 125-136. 51- Jensen,M.c.,l972,Studies in the theory of capital market, New York: Praeger Publisher. 52- Lee,T.,1981, Cash flow accounting and Corporate financial reporting,The Accounting Research, pp. 63-69. 53- Raybum,J.,l986,The association of operating cash flow and accruals with security returns, The Accounting Research, pp. 112-133. 54- Sterling,R.R.,l972, Decision-oriented financial accounting,Accounting and Business Research,pp.198-208. 55- Subramanyam,K.R.,l996,The price of discretionary accruals, Journal of Accounting and Economics,VoI.22, pp.249-281.