مبانی نظری وپیشینه تحقیق ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها

مبانی نظری وپیشینه تحقیق ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها (docx) 43 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 43 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

مبانی نظری وپیشینه تحقیق ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 15 1)اهميت سود در دهه هاي اخير يافته ها و تكنيكهاي ارزيابي براي ارزش گذاري و يا انتخاب سهام عادي براي سرمايه گذاري بر مبناي سود توسعه، سرمايه گذاران اهميت زيادي براي كسب بازدهي و افزايش سرمايه خود قائل مي شوند . و همه ديدگاهها مبتني بر روشهاي علمي تجزيه و تحليل و ارزيابي از قدرت سود آتي سهام استوار مي باشند. در واقع مساله يك سرمايه گذار آن است كه چه سهمي خريداري شود؟ و چه وقت خريداري شود؟ عامل قيمت هنوز بسيار مهم و شايد مهمترين عامل در خريد سهام عادي باشد . در واقع نوسانات اقتصادي، قيمتها با دامنه اي وسيع تغيير مي كنند . به همين جهت يك سرمايه گذار هميشه بايد اين سوال را مدنظر ق رار دهد كه، آيا بدوم توجه به كيفيت و ارزش ذاتي مبتني بر ارزيابي واقعي قدرت پرداخت سود و ساير عواملي كه در خريد اوراق بهادار اثر دارند، قيمت بالايي را پرداخت نمي كنند؟ بسياري از سرمايه گذاران در پيش بيني هاي خود، عواملي از قبيل بازدهي سهام و نسبت قيمت به سو د را در نظر مي گيرند و هنگاميكه بازده سهام كاهش مي يابد و يا نسبت قيمت به سود به طور بي سابقه اي افزايش مي يابد، آنها را زنگ خطري تلقي مي كنند . بدين ترتيب چنين مطرح مي شود كه علت اصلي تغييرات در قيمت سهام، سود دهي مي باشد. اين مساله در مورد يك صنعت خاص نيز مي تواند صادق باشد. در شرايط رونق اقتصادي هنگاميكه سود شركتها به طور عمومي بالا مي رود قيمت سهام اغلب صنايع بالا مي رود . شركتهايي نيز وجود دارند كه، بر خلاف روند عمومي حركت مي كنند . به اين معني ك ه ممكن است سود دهي آنها به مراتب بيشتر از روال عمومي صنايع دي گر باشد . اين تفاوت در روند سود دهي شركتها، روي قيمت سهام نسبت قيمت به درآمد منعكس شود . اگر سود دهي در برخي صنايع نزول كند، مسلما قيمت اين چنين سهامي پايين مي آيد، هر چند كه روند عمومي قيمت سهام سير صعودي داشته باشد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 16 توجه به آينده مي تواند عامل مهم ديگري در انتخاب سهام باشد . و با توجه به اينكه عملكرد گذشته و جاري يك شركت را ميتوان به دقت مورد مطالعه قرار داد، اين تجزيه و تحليل بايد به عنوان پايه اي براي پيش بيني آينده و پيش بيني عوامل مهمي كه در چشم اندازهاي آتي تاثير مي گذارد باشد . اگر چه عواملي از قبيل جنگ سرد و يا تجزيه و تحليل هاي سرمايه گذاران از تورم و يا خوش بيني و بدبيني زياد آنها عوامل موثري در تغيير ارزش سهام مي باشند، و ليكن علت اصلي و يا عامل اساسي تغيير ارزش سهام، سود آتي سهام بوده است . به همين دليل مشكل اصلي در امر محاسبه و پيش بيني روند ارزش سه ام بستگي به پيش بيني مجموعه سود هاي قابل پرداخت آتي داد. بنابر اين مساله تجزيه و تحليل سود در سرمايه گذاري از اولويت خاصي برخوردار است. راي يافتن علل اهميت سود براي تصميم گيري سرمايه گذاران مي بايست به نقشي كه سود در تصميم گيري دارد پي برد . ارزيابي فوائد سود براي سرمايه گذاران انگيزه اصلي براي هماهنگ ترين تلاش تحقيقات در تاريخ حسابداري است . بهبود اخير در تئوري سرمايه، دلايلي براي انتخاب رفتار قيمت اوراق بهادار به عنوان آزموني تجربي از مميز بودن را فراهم نموده است. تاكيد بر فوايد سود از اواخر دهه 1960 ميلادي شروع شده كه سودمندي اطلاعاتي مالي و انتخاب رويه هاي حسابداري مطلوب در دستور كار تحقيقات حسابداري بود .واضح است كه توانايي ما در مورد استنباط مفيد بودن اطلاعات مالي از شواهد بازار سرمايه محدود است. هر چند كه اين مشكلات اقتصاددانان و ساير متخصصان علوم اجتم اعي را از درگير كردن خود در ارزيابي موثر بودن، مربوط بودند و مفيد بودن رويه هاي اجتماعي باز ميدارد، ولي ارزيابي نا مفي د بودن سود كه محصول اوليه مقررات افشاي مالي است، به طور آشكار اهميت قابل توجهي دارد. سوال در مورد مفيد بودن سود به طور واضحي اهميت زيادي ب راي كاربران اطلاعات مالي نظير محققين حسابداري، قانونگذاري و خط مشي گذاران دارد . سود گزارش شده در صورتهاي مالي، يك قلم عمده اطلاعاتي اين صورتها مي باشد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 17 بيور مي گويد : محتواي اطلاعاتي سود مربوط ترين مساله حرفه حسابداري است زيرا نتايج آن مستقيما مطلوبيت فعاليت حسابداري را منعكس مي نمايد. تئوريهاي اقتصادي نقش اصلي سود شركت را كمك به تخصيص منابع در بازار سرمايه مي دانند . اكثر مدلهاي ارزيابي سهام، سود مورد انتظار را به عنوان يك متغير توضيحي در نظر مي گيرند. مربوط بودن اصلي آن به خاطر رابطه محسوس با توانايي پرداخت سود آتي مي باشد. تحليل سود شامل دو قسمت است: 1- ارتباط بين سودها و توانايي آتي پرداخت سود تحت روشهاي مختلف حسابداري چيست؟ 2- ارتباط بين داده هاي قابل مشاهده فعلي و سود آتي ما چيست؟ در رابطه با سوال اول، عواملي مشخص وجود دارد كه ممكن است به طور دائم سطح سود حسابداري را تحت تاثير قرار دهند ولي نه به طريقي كه دلالت بر گوناگوني قدرت پرداخت سود دارد. ماهيت سيستم گزارشگري مالي يكي از اين عوامل اصلي است . تورم باعث افزايش هزينه ها مي شود، ولي برخي هزينه ها مثل استهلاك كه به بهاي تمام شده تاريخي هستند تغيير نخواهد كرد. نتيجه آن، افزايش سود خالص خواهد بود كه از نرخ تورم بيشتر است حتي اگر در شرايط واقعي هيچ چيز تغيير نكرده باشد . لذا يك قسمت از تغيير در سود حسابداري خواهد بود كه ممكن است با يك تغيير در توانايي پرداخت سود همراه نباشد. ميزان مربوط بودن سودهاي جاري به س ود هاي آتي به پايداري سود ها بستگي دارد . چنانچه سرمايه گذاران موفق به تشخيص اجزاي پايدار سودها شوند، آنها احتمالا سود هاي آتي را به خوبي پيش بيني خواهند كرد و چون سود ها مهمترين منبع اطلاعاتي درباره پرداخت سود آتي شركت هستند، آنها با دردست داشتن اين پيش بيني ها ممكن است ميزان دريافت سود نقدي آتي خود را برآورد نمايند . در اين صورت پيش بيني مفيد خواهد بود در غير اين صورت، اگر سودها برآورد دريافت نقدي سرمايه گذاران را تسهيل نكنند، چه فايده اي براي سرمايه گذاران خواهند داشت؟ ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 18 مطالعاتي كه در رابطه پيش بيني سود انجام شده از سه انگيزه تاثير مي پذيرند: -1 تلاش به منظور به كارگيري مدلهاي ارزشيابي اوراق بهادار است . هدف اين كوشش ها جايگزيني سود پيش بيني شده به جاي وجه نقد آتي است . 2- تلاش به منظور شناخت رابطه ميان سودهاي گزارش شده حسابداري و سود هاي آتي است . از اين كو شش ها، هدف، دست يافتن به مدل مناسب تري جهت سود مورد انتظار است . 3- تلاش به منظور آشنايي با دلايل گزينش روشهاي مختلف حسابداري براي گزارشگري است. در اين كوشش ها، هدف، هموار سازي است. بسياري از سرمايه گذاران، پيش بيني سود آتي را به عنوان عامل تعيين كننده در پ يش بيني توزيع سود سهام آينده به كار مي برند و بديهي است كه سود سهام مورد انتظار به نوبه خود نقش تعيين كننده اي در قيمت گذاري ارزش جاري سهام يا كل واحد تجاري دارد . از آنجا كه پيش بيني سود براي سرمايه گذاران و تحليل گران از اهميت برخوردار است، در بيانيه شمار ه يك چنين آمده است: FASB " سرمايه گذاران و اعتبار دهندگان به ارزيابي دور نماي جريان نقدي خالص واحد تجاري علاقه مند اند و عمدتا سود بدست آمده را جهت پيش بيني سودهاي آتي و همچنين بررسي سود آوري مورد استفاده قرار مي دهند." با توجه به موارد فوق يكي از عوامل ا صلي برآورد جريان وجه نقد حاصل از سرمايه گذاري، پيش بيني سود است كه مي تواند جايگزين مناسبي براي جريان وجه نقد آتي باشد . آن دسته از سرمايه گذاران و اعتبار دهندگان موفق ترند كه از قدرت پيش بيني بيشتري برخوردار باشند، زيرا پيش بيني درست سود مي تواند به آنها دستيابي به مقاصد زير كمك كند: -1 كمك به ارزيابي قدرت سودآوري واحد تجاري -2 پيش بيني سود هاي آتي -3 برآورد ريسك سرمايه گذاري در واحد تجاري -4 برآورد ريسك وام دهي به واحد تجاري ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 19 سود نقدي توزيع شده به سهامداران وجود دارد، بهاي جاري واحد تجاري و قيمت هر سهم از سهام عادي آن به سود پيش بيني شده مورد انتظار سهامداران بستگي دارد . و چگونگي اين انتظارات است كه يكي از حالات زير را تحقق مي بخشد. -1 سهامداران فعلي تصميم مي گيرند كه سرمايه خود را بفروشند و يا آنكه آنها را كماكان نگهدارند. -2 سرمايه گذاران بالقوه تصميم بگيرند كه سهام واحد مز بور را خريداري نموده و يا اينكه سرمايه خود را در جاي ديگر سرمايه گذاري نمايند. در بسياري از واحد هاي تجاري، فرض بر آن است كه پيش بيني سود براي برآورد قيمت بازار سهام با اهميت تر از پيش بيني توزيع سود سهام در كوتاه مدت است. سرمايه گذاران تصور ميكنند در بلند مدت، توزيع سود سهام به سود انباشته و عوامل رشد موسسه بستگي دارد. بنابراين پيش بيني سود آتي را عامل تعيين كننده اي براي پيش بيني توزيع سود مي دانند و به اين ترتيب، سود مورد انتظار در قيمت گذاري ارزش جاري سهام يا واحد تجاري نقش تعيين كننده اي را مي يابد. 2) مفاهيم سود يكي از مباحث مهم در حسابداري، كه از ديرباز تاكنون جايگاه ويژه خود را در مباحث تئوريك حفظ كرده سود حسابداري است . از ابتداي تحقيقات تجربي حسابداري كه بر اساس متدلوژي علمي - اثباتي همواره مورد بررسي قرار گرفته (از سال 1968 ميلادي به بعد) اهميت سود حسابداري به صورت هاي مختلف موضوع مورد علاقه صاحب نظران رشته حسابداري بوده است. در دهه 1960 ، در حسابداري عقايد متضادي در رابطه با فرضيه بازار كارآ 1، وجود داشت، زيرا اقتصاددانا ن و تحليل گران مالي، عقيده داشتند كه مديران مي توانند ب استفاده از سود حسابداري، بازار سهام را به صورت سيستماتيك گمراه كنند . در نتيجه به علت نبودن يك مفهوم واحد در اندازه گيري سود، ارقام سود حسابداري بر قيمت سهام تاثير گذارد مي تواند 1Efficient market hypothesis ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 20 شاخص مفيدي براي ارزش سهام باشد . نخستين بار آقايان بال و براون ( 1968 ) به يك تحقيق اثباتي (يافتن رابطه علت و معلولي در مشاهدات) در موارد زير پرداختند: -1 آيا از نظر تجربي رابطه اي بين سود حسابداري و قيمت سهام وجود دارد؟ -2 آيا سود تنها عامل موثر بر قيمت سهام مي باشد؟ -3 آيا اعلان سود داراي محتواي اطلاعاتي بر قيمت سهام است؟ در اين باره فرض كردن كه فرضيه بازار كارا امري توصيفي است و اين تحقيق منشا بررسيهاي تجربي گسترده اي پيرامون ارتباط بين سود حسابداري و قيمت سهام و محتواي اطلاعاتي سود گرديد . نتايج اساسي مطالعه ارتباط بين سود، نرخ بازده غير عادي و حجم فعاليت كه از سوي بال و براون انجام گرفت اين بود كه سود و بازده و بازد ه غير عادي با يكديگر رابطه معناداري دارند و سود اطلاعاتي را به بازار سهام منتقل ميكند . از طرفي سود صرفنظر از محتواي اطلاعاتي آن، عاملي در تعيي ن قيمت سهام باشد، زيرا براساس فرضيه بازار كارا، اطلاعات ممكن است از منابع ديگر كسب شود و تاثير لازم را بر قيمت سها م بگذارد ( اين منابع مي تواند جريانات نقدي شركت باشند ) گرچه از ديدگاه محتواي اطلاعاتي، مفهوم سود بيشتر فعاليت حسابداري را توصيف مي كند. ليكن از لحاظ ملاك اندازه گيري بنيادي ارزش سهام كماكان مورد ترديد است. براساس مفروضات بازار كاراي سرمايه كه تحقيقات تجربي نيز مويد آن است، سود حسابداري داراي محتواي اطلاعاتي است . به هر حال چه به منظور تمايل به نوعي اندازه گيري واحد از سود كه مورد نظر حسابداري، كه تحليل گران مالي به اندازه گيري و انتشار آ ن تاكيد مي ورزند، تقاضاي محاسبه سود 1 در بيانيه شماره يك (FASB) حسابداري همواره مطرح است . مثلا هيات استانداردهاي حسابداري مالي اظهار ميدارد " مركز اصلي توجه گزارشگري مالي آن گونه اطلاعاتي است كه با اندازه گيري سود و اجزاي وابسته آن فراهم شده باشد و عملكرد واحد تجاري را نشان دهد ." 2 نتايج تحقيقات تجربي اهميت اندازه گيري سود و اج زاي وابسته بدان را به خوبي نشان مي دهد، به طوري كه يافته هاي مقدماتي آزمونهاي 1 - Financial Accounting Standard Board 2 -lyn D.pankoff & Rebert L.vivgil- Accounting Research Study١٩٧٠ ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 21 تجربي ويرجيل و پانك اف نشان داد توافق نسبتا نزديكي ميان تحليل گران مالي وجود دارد كه سود هر سهم و فروش معمولا اقلام بسيار مهم اطلاعاتي قابل دسترسي در صورت سود و زيان هستند . هندريكسن بيان مي كند كه به شكل سنتي سود حسابداري انتقاداتي به شرح زير وارد است : 1- مفهوم سود حسابداري تاكنون به وضوح فرموله نشده است 2- براي محاسبه و ارائه سود حسابداري اساس تئوري عميقي وجود ندارد 3- بر اساس اصول و رويه هاي پذيرفته شده حسابداري تنها واحد هاي مخ تلف اقتصادي خوانده مي شود منطبق گردد 4- در مقابل نظريه فوق، جمعي عقيده دارند كه سود بايد بر اساس مقاصد مختلف اندازه گيري و گزارش شود 5- اخيرا جمعي با توجه به اين كه كليه روشهاي موجود در اندازه گيري سود، ناكافي تشخيص داده شده اند پيشنهادهاي متعددي مبني ر اصلاح و جايگزيني روشها ارائه شده است . در ادامه اين بحث بايد به اهداف گزارشگري سود ويژه توجه كرد تا به روشني به اهميت موضوع پي برد . بدين منظور هرچند ممكن است آگاهي از روشهاي مختلف اندازه گيري سود ويژه يك واحد اقتصادي براي اهداف مختلف سودمند باد ليكن تصور مي شود دستيابي به يك مفهوم همه جانبه براي سود ويژه به منظور هدفهاي گزارشگري برون سازماني، مزيت پذيرش عام را داشته باشد . هرچند تجزيه و تحليل دقيق از مفاهيم و اهداف سود ويژه به روشني بيان مي كند كه يك مفهوم واحد شايد به خوبي بتواند منظور خاصي را جوابگو باشد ولي نمي تواند براي كليه اهداف كافي باد .بنابراين در اينجا امكان حداقل دو انتخاب وجود دارد : 1- مفهوم واحدي كه اكثر اهداف را به خوبي در برگيرد . 2- براي هر منظور خاص يك رقم سود ويژه به وضوح مشخص گردد . لازم است در مباحث تئوريك اهداف گزارشگري سود مشخص تر بيان شود . يكي از يكي از اهداف مهم گزارشگري سود استفاده از آن به عنوان راهنماي تصميم گيريهاي آتي است، كه استفاده كنند گا ن به منظور پيش بيني وضعيت آتي فعاليتهاي تجاري يا توزيع سود سهام در آينده از آن استفاده مي كنند . اين تحقيق نيز در صدد بيان چنين ارتباطي است ولي قبل از اينكه به اصل موضوع بپردازيم لازم است نسبت به مفاهيم متفاوت سود در سطوح مختلف اشاره شود . هندريكسن در فص ل هفتم كتاب تئوري حسابداري مفهوم سود را در سه سطح ساختاري، تفسيري و رفتاري به شرح زير بررسي مي كند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 22 2-1 ) مفاهيم ساختاري سود اين مفاهيم به نحوه تركيب اجزا تشكيل دهنده ي سود تاكيد دارند . اجزاي تشكيل دهنده سود حسابداري كه متشكل از بسياري از اقلام مثبت و منفي است از نظر ماهيت به دو گروه قابل تقسيم است : گروه اول شامل اقلامي است كه داراي ماهيت عيني، قابليت تفسير و منعكس كننده رويدادهاي مالي خارجي بوده و به شكل مبادلات حقيقي در شرايط عادي انجام مي گيرد. مانند خريد دارايي و فروش محصول. گروه ديگر از اقلام داراي ماهيت ذهني غير قابل تفسير اند و منعكس كننده رويدادهاي مالي داخلي ناشي از تغيير شكل و تبديل داراييهاي واحد تجاري اند . اين گروه نمايانگر مبادلات حقيقي نيستن د و در مقايسه با رويدادهاي خارجي داراي مشكلاتي در رابطه با اندازه گيري و ثبت حسابداري مي باشند. مفاهيمي چون تحقيق، تطابق، مبناي تعهدي و تخصيص هزينه، در دنياي واقع انعكاس ندارند و مفاهيمي صرفا اعتباري هستند . چنانچه ذكر شده سود حسابداري نتيجه نهايي تركيب بسي اري از اقلام مذكور با اهميت ولي فاقد معني تفسيري باشند . سود ويژ ه نيز فاقد معني تفسير خواهد بود . پيشنهادي كه دراين رابطه براي آگاهي بيشتر استفاده كنند گا ن از صورتهاي مالي مي شود اين است كه آنها بايد از طريق مطلع شدن از چگونگي اندازه گيري سود به مبناي مفاهيم ساختاري آن مطرح است. -1 اندازه گيري سود به روش رويداد مالي (داد و ستد) 1 -2 اندازه گيري سود به روش فعاليتها 2 2-1-1 )اندازه گيري سود به روش رويداد مالي اندازه گيري سود به روش رويداد مالي همان روش معمول حسابداران است . اين روش مثبت تغييرات در ارزش دارايي ها و بدهي هاي ناشي از معاملات است . از داد و ستد در مفهوم وسيع آن، كه شامل داد و 1 -The transaction approach to income Measurement 2 - The activities approach to income Measurement ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 23 ستدهاي درون سازماني و برون سازماني است استفاده مي شود . از نظر گزارشگري مزاياي اين روش به شرح زير است: الف) طبقه بندي اجزاي تشكيل دهنده سود به منظور ارائه اطلاعات مناسب براي مديريت به رو شهاي مختلف مثل محصول فرعي يا گروه مشتري صورت مي گيرد. ب) سود حاصل از منابع خارجي و داخلي مستقلاً گزارش داده مي شود. ج) دارايي ها و بدهي ها در پايان دوره ارائه مي شود و مباني لازم جهت اعمال روشهاي ارزيابي موجودي كالا فراهم مي گردد. د) كارآيي در فعاليت واحد تجاري با ثبت منظم رويدادهاي مالي خارجي افزايش خواهد يافت. ه) با توجه به مقاصد خاص موجود به منظور ايجاد مباني لازم در درك بيشتر اطلاعات اوليه اساسي صورتهاي ارائه شده به طريقي متنوع تهيه مي شوند. 2-1-2 ) اندازه گيري سود به روش فعاليتها اين روش به خلاف روش رويدادهاي مالي كه بر وقوع داد و ستد هايي تاكيد دارد . عمدتا به توصيه فعاليتهاي واحد تجاري متكي است - بر اساس مفروضات اين روش سود به هنگام انجام فعاليتهاي مشخص با وقوع رويدادها و نه صرفا در نتيجه رويدادهاي مالي مورد نظر ايجاد مي شود . براي مثال در خلال فرآيند برنامه ريزي خريد، توليد و فرو و همزمان با وقوع اين عمليات سود فعاليت شناسايي مي شود . مزاياي چنين روش عبارتند از: الف) فراهم آوردن امكان اندازه گيري مفاهيم مختلف سود براي مقاصد گوناگون ب) اندازه گيري بهتر كارآيي مديريت از طريق طبقه بندي اجزاي تشكيل دهنده س ود بر اساس انواع فعاليتها ج) ايجاد شرايط پيش بيني بهتر در علل تفاوت الگوي رفتاري بر مبناي فعاليتهاي گوناگون. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 24 2-2 ) معاني تفسيري سود دو فرض اقتصاد مبني بر مشاهدات جهان خارج و به مثابه نقطه شروع منطقي ترين مفهوم سود وجود دارد كه اغلب حسابداران نيز به آن توجه دارند. اين دو مفهوم عبارتند از: -1 تغيير در سطح رفاه 1 : استانداردهاي حسابداري مالي بر مبناي اين مفهوم در بيانيه شماره 3 بيان ميكند سود جامع عبارت از تغيير در ارزش ويژه واحد تجاري در خلل يك دوره است. در اين مفهوم بر حفظ ثروت عمدتا يا مبناي حفظ سرمايه ثابت تاك يد مي شود. آدام اسميت 2 سرمايه را به سرمايه ثابت و سرمايه در گردش تقسيم نمود . هيكس 3، سود را به مبالغي كه ميتوان آن را طي يك دوره مصرف كرد (سرمايه در گردش) و در پايان دوره از همان وضعيت (رفاه) آغاز دوره برخوردار بود( سرمايه ثابت) تفسير نموده است. اما در مورد معناي رقيق رفاه و اندازه گيري آن توافقي وجود ندارد. -2 بهينه نمود ن سود تحت شرايط خاص ساختار بازار : يعني بياني ديگر از مفهوم حداكثر كردن سود يا اندازه گيري كارآيي و دراين مورد نيز هيات استانداردهاي حسابداري مالي اين مفهوم را به كار مي برد كه آزمون موفقيتها (يا شكست هاي) عمليات يك واحد تجاري در بلند مدت تا اندازه اي به اين امر بستگي دارد كه ميزان وجوه نقد سرمايه گذاري شده بيشتر (كمتر) از وجوه نقد خرج شده است. در اقتصاد، سرمايه ثروتي است كه ميتواند در آينده خدماتي ارائه دهد ولي سود بر انديشه جريان به منظور حفظ يك سرمايه ثابت متكي است. » اضافه نمودي آ البته حفظ مبلغ سرمايه گذاري شده در زمره مسئوليتهاي حسابداري نبوده لكه گزارش كردن اقلامي كه در محدوده كار حسابداري است. بنابراين ،» براي انباشتن يا مصرف، در دسترس بوده و همچني ن تغييرات آ مساله سود واحد تجاري از بازگشت سرمايه متمايز است . حسابدار با موضعگيري براي شناسايي سو و 1 - Change in well being 2 - Adam Smith 3 - Hicks ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 25 تغيير در سرمايه واحد تجاري را كه ممكن است اولا به ميزان ارزش ويژه سهامداران ،» اندازه گيري درست آ در هر لحظه از زمان و ثانيا بر روابط سهامداران مختلف و دارندگان اوراق قرضه و ساير ذينفعان موثر باشد . ب ه عنوان هدف فعاليتهاي خو دنبال مي كند. 2-2-1 ) مفهوم سود در مقابل سرمايه به قول ايرونيگ فيشر 1، اقتصاددان معروف سرمايه عبارت است از ثروت موجود در يك لحظه از زما ن در صورتي كه سود، عبارت است از گزارش خدمات در طول زمان، سرمايه تجمع خدمات آتي است و سود، بهره مندي از اي ن خدمات در يك دوره مشخص است . البته مشكلات اندازه گيري در تفكيك سرمايه و سود وجود دارد. 2-2-2 ) سود به معناي حفظ سرمايه آدام اسميت، در ميان اقتصاددانان نخستين كسي است كه سود را به مثابه مبلغي تعريف ميكند كه ميتواند بدون وارد كردن آسيب به سرمايه ث ابت يا سرمايه در گردش مصرف شود . اين تعريف وقتي تكميل مي گردد كه با اظهارات هيكس بيان گردد . او ميگويد سود مبلغي است ك شخصي ميتواند در طي يك دوره معين خرج كند و در پايان دوره وضعيت او به همان خوبي باشد كه در اول دوره بوده است . بحث درباره مفهوم حفظ ثروت و سرم ايه ثابت، به اندازه گيري سو از طريق ارزش گذاري خالص داراي هاي واحد تجاري با ارزش آنه در آغاز دوره ميانجامد . بزرگترين مشكل اين روش اندازه گيري خالص » در پاي ان دوره و مقايسه آ دارايي ها در ابتدا و پايان دوره است. راههاي معمول ارزيابي در اين مورد عبارتند از: -3 سرمايه گذاري جريان خالص مورد انتظار نقدي آتي - بيان رياضي در اين روش به اين صورت P0=Σ t=1 ( Rt / (1+i) t ) است كه در آن P0 = ارزش فعلي سرمايه گذاري 1- Irving Fisher ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 26 نرخ تنزيل يا بهره = i t خالص پرداخت هاي نقدي مورد انتظار به صاحبان سرمايه در دوره = Rt تعداد سال هاي مورد انتظار = n چون در اين روش هر سه عامل، يعني مبلغ پرداخت هاي مورد انتظار، تعداد سالهاي مورد انتظار و نرخ بهره همگي تخميني هستند بنابراين سود حاصله نيز ذهني خواهد بود. -4 مازاد مجموع قيمتهاي فروش دارايي ها نسبت به مجموع بدهي ه ا – در اين روش سود عبارت است از تفاوت خالص دارايي هاي پايان دوره و خالص دارايي هاي آغاز دوره به اضافه (منهاي ) مبادلات سرمايه اي كه در طي دوره انجام شده است دراين روش توجه به ارزيابي سر قفلي و ساير دارايي هاي نا مشهو د و ايجاد شده و تفكيك آنها ا ز اندازه گيري سود حائز اهميت است و همچنين مشكل وجود بازار دست دوم دائمي بر دارايي هاي واحد تجاري مطرح است. -5 ارزيابي واحد تجاري بر اساس قيمت هاي جاري سهام – ارزيابي واحد تجاري از ديرباز به دو صورت امكان پذير است : الف ) واحد تجاري با توج ه به انتظارات سرمايه گذ اراني كه مايل به سرمايه گذاري در آن واحد باشند، ارزيابي گردد . ب) ارزش واحد تجاري از حاصل ضرب تعداد سهام در قيمت بازار سهام به دست آيد . معايب اين دو روش عبارتند از : روش اول – جدا كردن ميزان سود حاصل از نرخ بازده پيش بيني ده با سود حاصل از تغيير انتظارات در نرخ بازده مورد انتظار مشكل خواهد بود . اگر چه اين ترتيب را دارد كه يقين نرخ بازده به عهده اشخاصي غير از حسابداران قرار داده مي شود . روش دوم – با روش سرمايه گذاري خالص دارايي ها متفاوت است زيرا نرخ بازده فرصت از دس ت رفته و تعديل ريسك در بازار با نرخ تنزيل پي ش بيني شده (تخميني) حسابداران متفاوت است. به علاوه قيمت سهام در بازار بر اساس فروش تعدادي از آنها، و نه همه آنها تعيين مي شود . بنابراين محاسبه ارزش واحد تجاري به صورت حاصل ضرب تعداد سهام در قيمت بازار هر سهم نمي تواند واقعي باشد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 27 -6 ارزيابي واحد تجاري با استف اده از تبدي ل قيمتهاي تاريخي به قيمتهاي جاري - اندازه گيري سود از طريق تبديل قيمتهاي تاريخي به قيمتهاي جاري فاقد طبقه بندي است، و مفهوم شمول كلي دارد و ممكن است قسمتي از آن محصول نگهداري دارايي باشد ولي بخش ديگر مربوط به عمليات عادي موسسه است . در حالي كه اند ازه گيري سود در شرايط واقعي و به حسب قدرت ثابت خريد مورد نظر است. 2-3 ) مفاهيم رفتاري سود عمليات هر واحد تجاري دو تاثير عمده در پي دارند: -1 ايجاد تغيير در سود سهام و 2- تاثير در سرمايه گذاري آتي واحد تجاري اين موضوع يعني فعاليت در راه تحقق همان اهدافي كه واحد تجاري ممكن است داشته باد. يا به حداكثر رساندن سو و با كسب بازده مناسب و عادلانه از سرمايه گذاري . در اين راستا نيز به تبع هم رفتار سهامداران بالفعل و هم رفتار سهامداران بالقوه مطرح مي گردد . بنابراين گزارش سود به عنوان حاصل عمليات گذشته و از سود ديگر به من زله ابزار پيش بيني، عاملي براي تنظيم و پاسخگويي به رفتار استفاده كنند گ ان خواهد بود . مفاهيم رفتاري سود تابع عوامل فرآيند تصميم گيري سرمايه گذاران و اعتبار دهندگا ن، واكنش دارندگان اوراق قرضه و درنهايت عكس العمل مديران و حسابداران در قبال بازخورد اطلاعات دريافتي از گزارش سود مي باشد. بدين لحاظ در بحث مفاهيم رفتاري سو به عنوان وسيله اندازه گيري تئوري هاي رفتاري زير تدوين » كارآيي مديريت، و به منزله عامل پيش بيني آينده مطرح است كه بر مبناي آ شده است: الف) تصميم گيري مديريت: اگر چه صورتهاي مالي براي استفاده كنند گان برون سازماني تهيه مي شود ولي از آنجا كه سرمايه گذار به سو واحد تجار علاقه مند است طبعا مديريت نيز در جهت ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 28 تصميم گيري و كنترل بيشتر به منظور پيش بيني رخدادهاي آينده از جمله سود، از گزارش سود استفاده مي كند. ب) تئوري تخمين: تاكيد تئوري تخمين بر ارائه گزا رش سود است. زيرا بر مبناي اين گزارش سرمايه گذاران مي توانند بازده جريان وجوه نقد آتي و ارزش فعلي واحد تجاري را پيش بيني كنند. ج) راهنماي استفاده كنند گان از صورتهاي مالي: گزارش سو بر قيمت بازار سهام عادي تاثير مستقيم دارد و بهاي اوراق قرضه بازتابي از وضع واحد تجاري است . بنابراين، سود حسابداري هرچند از تفسير كاملا منطقي برخوردار نباشد، استفاده كنند گان از گزارش سو به دلايلي از قبيل: ايجاد قدرت پيش بيني، امكان تشكيل مدلهاي تصميم گيري، بر مبناي مناسبات قانوني و رابطه اي با جريان وجوه تجاري خواهان آن هستند. نظريه ب لكو يي 1 در مورد اندازه گيري سود : از نظر آقاي بكلي اساسا چهار مكتب فكري پيرامون اندازه سود وجود دارد: -1 مكتب كلاسيك ه ا 2: مشخصه اين گروه از مكتب فوق پذيرش واحد اندازه گيري پولي و اصل بهاي تمام شده تاريخي مي باد . منظور كلاسيك ها از سود، سود حسابداري بر مبنا ي بهاي تمام شده تاريخي است. -2 مكتب نئوكلاسيك ها 3: پذيرش واحد اندازه گيري پول تعديل شده بر اساس سطح عمومي قيمتها 4 مهمترين ويژگي اين گروه مي باشد . منظور نئوكلاسيكها از سود، سو حسابداري تعديل شده بر اساس سطح قيمتها است. -3 مكتب راديكال ها 5: استفاده از روشهاي جاري مشخصه اين گروه مي باشد . البته اين مكتب به دو شاخه تقسيم شده است . در شكل اول اين مكتب كه حسابداري بر مبناي ارزشهاي 1- Ahmad Belkoui 2 - Classical school 3 - neo classical school 4- Agaeneral Price –levl –Adjustied historical cost accounting 5 -radical school ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 29 جاري 1 خوانده مي شود، صورتهاي مالي بر اساس ارزشهاي جاري تعديل نشده و بر اساس سطح عمومي قيمتها تهيه مي شود و منظور اين گروه از سود حسابداري، سو د جاري 2 مي باشد. در شكل دوم اين مكتب، صورتهاي مالي بر اساس ارزشهاي جاري تعديل شده و بر اساس سط ح عمومي قيمتها تهيه مي شو و عموما حسابداري بر مبناي ارزش هاي جاري تعديل شده بر اساس سطح عمومي قيمتها خوانده مي شود. منظور اين گروه از سود واحد تجاري، سود تعديل شده مي باشد. با توجه به مباحث اشاره شده، سود يكي از اقلام اساسي و مهم صورتهاي مالي است كه در زمينه هاي مختلف استفاده هاي متعدد دارد، از جمله مبنايي براي ماليات، تعيي ن سياست تقسيم سود، راهنماي سرمايه گذاري ها و تصميم گيريها و معيار كارايي مديريت و همچنين عن صري اساسي جهت پيش بيني سود ها و رويدادهاي اقتصادي اتي مي باشد . در اين تحقيق منظور از سود حسابداري همان سود مورد نظر كلاسيك ها مي باشد كه به عنوان تفاوت بين درآمدهاي تحقق يافته ناشي از معاملات طي دوره و هزينه هاي تاريخي مربوط تعريف مي شود. اين تعريف داراي 5 مشخصه زير مي باشد: -1 سود حسابداري بر اساس معاملات واقعي ثبت و گزارش مي گردد ( درآمدهاي ناشي از فروش دارايي، كالا و يا خدمات منهاي هزينه هاي ضروري رسيدن به فروش هاي فوق) -2 سود حسابداري ر پايه فرض دوره مالي بوده و به عملكرد مالي شركت در يك دوره معين مربوط مي شود. -3 سود حسابداري بر پايه اصل تحقق درآمد مي باشد. -4 سود حسابداري ارتباط مستمري با اصل بهاي تمام شده دارد. 1 - Current value accounting 2 - Current income ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 30 -5 سود حسابداري بر اساس اصل تطابق هزينه ها با درآمدها شناسايي و اندازه گيري مي شود. 3 ) مزاياي سود حسابداري ايجيري، كهلر، تيلتون و مايوتز 1 به دلايل زير از مدافعان سو حسابداري مي باشند: -1 اولين دليل در مزيت سود حسابداري آن است كه بر مبناي درآمدهاي هزينه هاي تاريخي اندازه گيري مي شود . بنابراين از ويژگي قابليت اعتماد برخوردار بوده و به همين دليل در الگوهاي فكري تصميم گيرندگان عامل مهمي به شمار مي آيد . 2- بر پايه واقعيات و بهاي تمام شده تاريخي اسناد و مدارك مثبت بوده و بنابراين قابليت رسيدگي دارد . 3- سود حسابداري با تكيه بر اصل تحقق درآمد به نحو محافظه كارانه اي اندازه گيري مي شود . 4- سو حسابداري براي اهداف كنترل مديريت مفيد مي باشد. ولي با وجود موارد فوق الذك ر انتقاداتي نيز به سود حسابداري در فرم سنتي آن وارد شده است كه در اوايل اين بحث به آنها اشاره شد. 4 ) ساير نظريه ها درمورد اندازه گيري سود ويژه كليه تغيرات اقتصادي در طول عمر واحد تجاري رخ مي دهند، بيانگر ارزش واحد تجاري و موفقيت يا واحد خواند بود . به تبع اين نظريه، اندازه گيري سود در طول عمر واحد تجاري، هرچند اطلاعاتي » شكست آ مرتبط محسوب مي شود ولي چنين اطلاعاتي نه به موق ع فراهم مي آيد و نه علل موفقيت يا شكست واحد تجاري را توصيف مي كند . بنابراين با توجه به هدف قابليت پيش بيني و فراهم كردن ابزار كنترل و مب ناي براي تصميم گيري هاي مستمر يا دوره اي از سود مديريت، سهامداران و اعتبار دهندگا ن ايجاب ميكند كه سود براي دوره هايي كوتاهتر از عمر واحد تجاري اندازه گيري شود. 1 Ijiri , Kohler , tiletion , Mautz ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 31 در رابطه با اندازه گيري منطقي ترين سود ويژه از طريق روشهاي صحيح ارزيابي ساليانه فعاليتهاي واحد تجاري مباحث زيادي مطرح شده است كه در مفهوم اساسي، عملكرد جاري و شمول كلي خلاصه مي گردند. 1. نظريه عملكرد جاري: اين نظريه بر كارآيي واحد تجاري، يعني استفاده موثر از منابع موجود در عمليات و كسب سود از طريق عمليات جاري و عادي تاكيد دارد و بنابر اين در اندازه گيري اين سود فقط رويدادهاي واقع شده طي دوره كه ناشي از عملكرد جاري و مستمر واحد تجاري باشد منظور مي شود .طرفداران اين نظريه معتقدند كه تنها تاثيرات ريالي آن دسته از رويدادها و تغييرات مربوط كه از سوي مديريت قابل كنترل و ناشي از تصميمات دوره جاري باشد بايد در اندازه گيري سود ويژه دوره در نظر گرفته شوند. البته مسلم است كه هيچ دوره اي مستقل از فعاليت و عملكرد دوره هاي قبلي نيست و اين نظريه نيز به مفهوم ناديده انگاشتن تاثيرات ناشي از به كارگيري رويه هاي حسابداري در دوره جاري نخواهد بود . به طور كلي بر اساس اين نظريه اولا تغييرات مربوط به اشتباه در محاسب ه سود ويژه دوره قبل كه ارتباطي به كارآيي مديريت در دوره جاري ندارد، و در دوره قبل شناسايي و ثبت نشده باشد (مانند تاثيرات انباشته ناشي از تغيير رويه حسابداري كه به دوره قبل مربوط مي شود ) ثانيا اقلام غير مترقبه كه وقوع آن در حيطه كنترل مديريت قرار ندارد، نبايد در محاسبه سود ويژه منظور شود. 2. نظريه شمول كلي: اين نظريه به تجارت تاريخي موسسه طي سالهاي متوالي متكي است .اين نظيره شناسايي سود حاصل از معاملات را به طور كامل در طي يك دوره معين مقدور نمي شمارد و قضاوت در مورد سود هر د وره را بيشتر تخميني تلقي ميكند. نظريه شمول كلي سو را مصرف كليه تغييرات ايجاد شده در حقوق صاحبان سهام كه با ثبت عمليات يا تجديد ارزيابي واحد تجاري طي دوره مالي معين شناسايي ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 32 شده (به استثناي توزيع سو سهام و مبادلات سرمايه اي ) مي داند . دلايلي كه طرفداران اين نظريه ارائه مي نمايند عبارتند از : الف ) مجموع سود هاي ويژه ساليانه در طو ل عمر واحد تجاري بايد معادل كل سو ويژه اي باشد كه اين واحد درك دوره تحصيل كرده است. بنابراين چنانچه اقلام غير مترقبه و يا اصلاحات دوره هاي قبل در محاسبه سود ويژه دوره مالي منظور شو تساوي فوق را بر هم مي زند . ب) حذف برخي از اقلام بدهكار يا بستانكار در محاسبه سود ويژه موجب دستكاري و تحريف احتمالي رقم سود ويژه سالانه مي شود و اين خور ارقام سود ويژه سالهاي آتي را نيز تحت تاثير قرار مي دهد . ج) اولا صورت سود و زيان كه شامل كليه ارقام درآمد و هزينه شناسايي شده در طي دوره باشد آسانتر تهيه مي شود و ثانيا براي استفاده كنند گا ن مفهوم تر است و از همه مهمتر اين كه دستخو ش قضاوت هاي فردي مديران و حسابداران قرار نگرفته و از قابليت رسيدگي بيشتري برخوردار مي باشد . د) تفكيك اقلام عادي و جاري عملياتي از اقلام غير مترقبه آسان نيست و تشخيص آنها تابع اهميت عادي يا غير عادي، وقوع مكرر يا عدم وقوع مكرر در نظر خوانندگان صورت سود و زيان خواهد بود. جدول ذيل خلاصه اي از طبقه بندي سود ويژه را بر اساس استفاده كنند گان از آن ارائه مي نمايد. 5) مفهوم ارزش افزوده در اصطلا ح اقتصادي، ارزش افزوده عبارت است از خالص مابه التفاوت قيمت كالا ها و خدمات واگذار شده به واحد تجاري نسبت به قيمت كه از سرمايه گذاري آن حاصل مي گردد . ارزش افزوده شركتهاي بزرگي كه زندگي افراد و جامعه به اهميت اقتصادي آنها بستگي دارد شامل دستمزد ه ا، اجاره به ا، سود، ماليات، سود صاحبان سهام و سود تقسيم نشده شركت مي گردد بنابراين همه كاركنان، صاحبان موسسه، اعتبار دهندگان و دولت، دريافت كنند گان سود موسسه تلقي مي شوند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 33 رديف استفاده كنندگان اقلام تشكيل دهنده سود پايه مفهومي سود ارزش افزوده مابه التفاوت فروش فر آورده هاي واحد تجاري از كالاها و خدماتي كه به كار گرفته است كاركنان، صاحبان سهام موسسه، اعتبار دهندگان، دولت 1 سود ويژه واحد تجاري ارزش افزوده پس از كسر سهم كاركنان سهامداران عادي، دارندگان اوراق قرضه، دولت 2 سود ويژه سرمايه گذاران سود ويژه واحد تجاري پس از كسر ماليات بر درآمد سهامداران عادي، صاحبان بدهي هاي بلند مدت (اعتبار دهندگان) 3 سود ويژه به كليه سهامداران ممتاز و عادي 4 سهامداران (عادي و ممتاز) سود ويژه سرمايه گذاران پس از كسر بهره سود ويژه به سهامداران عادي سود ويژه سهاماران عادي پس از كسر سود سهام ممتاز 5 سهامداران عادي 6) مراحل پيش بيني سود توسط مديران و قيمت گذاري براساس آن مراحل پيش بيني سود از ديدگاه مديران (درون سازماني) يا مسوولين بازار هاي سرمايه كه به تعيين قيمت پايه مي انجامد به شرح ذيل است. مرحله اول: برآورد فروش ابتدا در يك جلسه كه مسؤولان اجرايي و مالي شركت حضور دارند فروش شركت در سال جاري و سال آيند ه برآورد شده و پيش بيني مي گردد. برآورد و پيش بيني فروش به سه طريق زير انجام مي شود: ميزان ____1عدم صحت پيش بيني سود شركتها 34 -1 پيش بيني فروش به طور مستقيم بر مبناي اطلاعات و بودجه شركت كه با توجه به بررسي شرايط توليد و فروش م سائل ديگر همچون وضعيت بدهي شركت، وضعيت توزيع محصول و غيره، تغيير و تعديلاتي را در رابطه با بودجه سال جاري از فروش شركت و پيش بيني سال آينده به عمل مي آيد. -2 در شرايطي كه به دليل نوع محصولات شركت، فروش فصلي است با توجه به فروش فصلي از فرمول ( 1) براي پيش بيني فروش استفاده مي شود. ( ماهه سال بعد ( 84 n فروش = پيش بيني كل فروش براي سال 84 (مثال) كل فروش واقعي سال x ( جاري ( 83 ماهه سال جاري n فروش (83) به اطلاعات گذشته براي پيش بيني آينده تكيه مي گردد . لذا دوره هاي فصلي مشابه سال جاري و سال قبل را در نظر مي گيرند و در كل فروش واقعي سال قبل ضرب ميكنند تا فروش پيش بيني شده سال 84 به دست آيد. -3 اگر فروش محصولات شركت به صورت يكنواخت در طول سال صورت بگيرد، بر مبناي فروش زماني، پيش بيني فروش براي سال مورد نظر با استفاده از فرمول ( 3) انجام مي گيرد. 11/5 = پيش بيني فروش براي سال 84 فروش 6 يا 7 يا ... ماهه x 6 يا سال 84 / 5/5 يا 5 توضيح اينكه دوره كسر شده در فرمول فوق به دليل تعطيلات ايام نوروز مي باشد . همان طور كه ملاحظه مي گردد پيش بيني فروش بر اساس روش هاي علمي و آماري چون روش ميانگين متحرك، روش معدلات نهاي ي يا روش سري هاي زماني انجام نمي گيرد و بيشتر از همان روشهاي ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 35 تجربه كه به آنها اشاره شد استفاده مي گردد و با مذاكرات صورت پذيرفته در مورد پيش بيني هاي سال آينده برآورد به صورت تخمين صورت مي گيرد. مرحله دوم: محاسبه متوسط بازده فرو خالص مورد انتظار. با توجه به صورت هاي مالي اساسي سه سال گذشته حسابرسي شده شركت، نسبت بازده فروش محاسبه و دريافت ميگردد. شيوه محاسبه از طريق فرمول ( 4) است. سود قبل از كسر ماليات =درصد بازده فروش خالص كل فروش خالص بنابراين بازده فروش خالص را براي يكايك سالهاي گذشته بر مبناي صورتها ي مالي حسابرسي شده محاسبه مي نمايند و ميانگين بازده فروش خالص سه سال گذشته شركت نيز محاسبه مي گردد . ميانگين بازده فرو خالص سه سال گذشته شركت نيز محاسبه مي گردد . ميانگين بازده فروش خالص سه سال گذشته شركت، مبناي قطعي براي بازده فرو خالص سال آينده شركت نيست، بلكه با داشت ن اين مبنا (ميانگين بازده فروش خالص سالهاي گذشته ) انجام مي دهند و به يك بازده فروش خالص قابل محاسبه يا بازده فروش خالص مورد انتظار مي رسند . نكته در خور توجه اينكه بازده فروش خالص مورد انتظار براي سال جاري ممكن است با بازده فروش خالص مورد انتظار براي سال آينده متفاوت باشد اين تفاوت ناشي از تاثير عوامل دهگانه اي است كه در بازده فروش خالص مورد انتظار تاثير مي گذارد و در نتيجه مذاكرات و مباحثات صورت پذيرفته بين مسؤولان بورس و نمايندگان اجرايي و مالي شركت، به آن دسترسي پيدا مي نمايند. مرحله سوم: محاسبه عايدي هر سهم. هر سهم ابتدا فروش پيش بيني شده سال جاري يا سال آينده را در (EPS) براي محاسبه عايدي بازده فروش خالص مورد انتظاري كه در مرحله ي دوم به آن رسيده اند ضرب مي كنند نا سود قبل ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 36 از كسر ماليات برآوردي براي سال جاري يا سال آينده حاصل گردد . براي محاسب ه عايدي قبل از كسر ماليات از فرمول ( 5) استفاده مي شود. 5) عايدي قبل از كسر ماليات يا سود مورد انتظار سال مورد نظر = ميانگين بازده فروش خالص ) فروش پيش بيني شده سال مورد نظر × مورد انتظار بعد از محاسبه عايدي قبل از كسر ماليات، عايدي هر سهم حاصل مي گردد كه بر اي بدست آوردن آن از فرمول ( 6) استفاده مي گردد. عايدي قبل از كسر ماليات سال مورد نظر عايدي هر سهم سال مورد نظر تعداد سهام در سال مورد نظر بنابر محاسبه ياد شده، عايدي هر سهم براي سال جاري و سال آيند محاسبه مي گردد كه مبناي اوليه قيمت گذاري بر روي سهام مي باشد. مرحله چهارم: محاسبه كسري ذخاير و بدهي هاي احتمالي به دليل آنكه به طور كلي در حسابداري، ذخاير بر مبناي برآوردها و تخمين هايي مورد محاسبه قرار مي گيرد، بنابر اين احتمال كسري مبالغ ذخيره شده مي رود . ذخاير درج شده در صورتهاي مالي مانند ذخاير استهلاك ذخير ه مزاياي پايان خدمت كاركنان، ذخاير مالياتي و نظاير اينها است . منبع اصلي كشف كسري ذخاير مزبور و بدهي هاي احتمالي مربوط به كسر ذخاير، گزارشهاي حسابرسي مربوط به عملكرد سال مالي قبل ميباشد . در بندهاي مشروط گزارش حسابرسي حسابرس طبق اصول استانداردهاي گزارش نويسي، موارد مربوط به كسر ذخاير يا وجود بدهي هاي احتمالي را مطرح مينمايد . از ا ين رو با جمع بندي مجموع كسري ذخاير، حصه مربوط به كسري ذخاير هر سهم را محاسبه مي نمايند و از فرمول ( 7) براي محاسبه استفاده مي گردد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 37 كسري ذخاير براي هر سهم = مبلغ برآوردي كسري ذخاير ماليات شامل ماليات هاي سنواتي + مبلغ برآوردي كسري ذخاير باز خريد خدمت كاركنان + مبلغ برآوردي كسري ساير ذخاير از فرمول ( 7) حصه مربوط به كسري ذخاير هر سهم محاسبه مي شود . در صورتي كه سهامدار عمده تعهدات و تضمين هاي لازم را براي تامين مالي كسري ذخاير مزبور نن ماي د قاعدتا كسري ذخاير هر سهم از عايدي هر سهم كسر خواهد شد . در صورت قبول تعهدات و تضمين هاي لازم توسط سهامدار عمده شركت براي تامين منابع مالي كسري ذخاير در صورتي كه به اين تعهدات در زماني كه امر قيمت گذاري بر روي سهم انجام مي گيرد، عمل شده باشد، ديگر حصه م ربوط به كسري ذخاير هر سهم از عايدي هر سهم كسر نمي شود اما در صورتي كه تعهد كرده باشد ولي در زماني كه فرآيند قيمت گذاري طي مي شود، سهامدار عمده به تعهدات خود عمل نكرده باشد از عايدي هر سهم كسر خواهد شد و خالص عايدي هر سهم در محاسبه قيمت پايه سهم مورد استفاد ه قرار مي گيرد. البته اين فرآيند مربوط به قبل از خرداد مالي 1374 بود كه بورس قيمت پايه سهم را اعلام مي كرد ولي بعد ا ز آن كه فقط عايدي هر سهم در سال جاري و سال آينده اعلام مي شود حصه مربوط به كسري ذخاير هر سهم در زير اطلاعيه مربوط به عايدي هر سهم اعلام مي گ رد. استفاده كنند گان از اي ن اطلاعيه براي تعيين قيمت پايه سهم، كسري ذخاير مربوط به هر سهم را مورد محاسبه قرار مي دهند و آنچه ملاك است وضعيت كسري ذخاير و قبول و اجراي تعهدا ت سهامدار عمده در شرايط حال در فرآيند قيمت گذاري است. مرحله پنجم: محاسبه قيمت پايه سهم بدون در نظر گرفتن كسري ها و اضافات. ( در اين مرحله صرفا قيمت پايه سهم را بدون در نظ ر گرفتن كسري ه ا و اضافات طبق فرمول ( 8 محاسبه مي نمايند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 38 EPS P = r - g نرخ رشد = g نرخ بازده و = R خصوصيات اين روش به شرح زير است: -1 در فرمول ( 8) عايدي هر سهم بدون در نظر گرفتن كسري ذخاير است كه از تقسيم سود قبل از كسر ماليات بر تعداد سهام خالص مي گردد -2 نرخ بازده بين 25 تا 30 درصد در نوسان مي باشد كه با توجه به تاثير عوامل دهگانه پيش گفته ضريب، بين 25 تا 30 درصد در تغيير مي باشد. -3 نرخ رشد بين صفر تا 5 درصد در نوسا ن است به طوري كه اگر نرخ بازده مساوي 30 درصد و نرخ رشد مساوي 5 درصد باشد عايدي هر سهم تقسيم بر 25 درصد مس شود يعني حداقل قيمتي كه بورس انتظار دارد قيمت سهم به آن ميزان برسد . به بياني دير نرخ 25 درصد قيمتي ارائه ميدهد كه بورس معتقد است قيمت سهام نبايد از آ ن پايين تر برود . در حالتي كه با احتساب كليه شرايط نرخ بازده، 25 درصد ارزيابي شود و نرخ رشد، 5 درصد مورد محاسبه واقع گردد نرخ بازده خالص 20 درصد _______مي شود در چنين شرايطي قيمتي به دست مي آيد كه به عنوان قيمت پايه در بالاترين حد خود قرار دارد و آن قيمتي است كه بورس معتقد است در دوره مورد رسيدگي سهام مربوط بيش از آن قيمت ارزش نخواهد داشت . بورس تهران قبل از مرداد ماه 1374 كه قيمت پايه را اعلام مي نمود قيمت را بر مبناي 25 درصد و 20 درصد محاسبه مي كرد يعني دو نوع قيمت پايه محاسبه ميگرديد. با نرخ 20 درصد بالاتري ن قيمت و با نرخ 25 درصد پايين ترين قيمت مورد انتظار محاسبه مي گرديد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 39 مرحله ششم: مرحله نهايي تعيين قيمت پايه سهام. قيمت پايه محاسبه شده به طريق ذكر شده، ناخالص است و بايد يكسري اصلاحات و تعديلاتي بر روي آن اعمال شود، از اين رو اصلاحات در تعديلات زير در اين رابطه منظور مي گردد: الف- حصه مربوط به كسري ذخاير هر سهم كه قبلا در مرحله چهارم محاسبه شده بود پايه كسر گردد. ب- سود مورد انتظار يك سهم بابت طول مدت ماههاي گذشته از پايان سال قبل تا تاريخ قيمت گذاري، اضافه مي شود. مورد ب، در حقيقت، اضافه كردن عامل تورم و افزايش قيمتها در محاسبه قيمت پايه سهم مي باشد . اطلاعات مربوط به قيمت پايه سهم مربوط به سود مورد انتظاري است كه قبلا محاسبه شده است و تا پايان سال قبل بر آن مبنا محاسبه مي شد . از اين رو از پايان سال قبل ( تا تاريخ قيمت گذاري قطعا اضافاتي در رابط ه با قيمت سهم به وجود مي آيد كه از طريق فرمول ( 9 افزايش هاي مورد پيش بيني بر روي قيمت پيه سهم مربوط به اطلاعات سال قبل به قيمت پايه افزوده مي شود. عايدي مورد انتظار يك سهم = × 9) طول مدت ماههاي گذشته از پايان سال قبل تا كنون ) افزايشي كه در قيمت پايه سهم حاصل مي گردد در حقيقت عاي دي هر سهم مورد انتظار در سال آينده به تناسب زمان از سال قبل تا لحظه اي كه امر فرآيند قيمت گذاري انجام مي شود محقق شده و به تناسب گذشت زمان، عايدي هر سهم اضافه مي گردد كه ميتواند همان افزايش هاي قيمت را از ابتداي سال جديد تا پايان سال پيش تا زماني كه فرآيند قيمت گذاري صورت مي گيرد به انجام برساند. ملاحظه اينكه عايدي هر سهم در قيمت سهام موثر است به تناسب عايدي هر سهم محقق شده به قيمت پايه مربوط به پايان سال قبل براي قيمت پايه در سال جاري اضافه مي نماييم. بنابراين محاسبه نرخ پايه سهام در مجموع طبق فرمول ( 10 ) محاسبه مي شود. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 40 طول مدت ماههاي گذشته ( از پايان سال قبل تا تاريخ قيمت گذاري) × Po = EPS) EPS 12 + r - g حصه مربوط به كسري ذخاير يك سهم 7) روش هاي پيش بيني سود (برون سازماني) از تحقيقات بعمل آمده توسط بال و براون ( 1968 ) و فوستر ( 1978 )، يكي از ابزارهاي مهم تجزيه و تحليل تغييرات غير منتظره سود، استفاده از مدلهايي جهت پيش بيني سود بوده است . در اين مورد تلاش چندين ساله محققان حسابداري به منظور يافتن مدلي مناسب براي پيش بيني سود، منجر به انتخاب و معرفي دو روش باكس - جگنيز و گام تصادفي گشته است، اي دو روش باره ا در تحقيقات پژوهشگران امريكايي و انگليسي مورد استفاده قرار گرفته است، با دخالت دادن عوامل گوناگون همچون نوع صنعت، طول دوره، سود قبل از تقسيم بين سهامداران و بعد از آن و غيره، مقايسه شده است و هر بار نتايج متفاوتي را به دست دادهاند. در اغلب موارد روش گام تصادفي حاصل دو طرز تفكر در توجيه رفتار يك مجموعه از اعداد مي باشند . اولي متكي به سري هاي زماني اس ت و مشاهدا ت را مرتبط با يكديگر دانسته در حاليكه روش دوم بر اساس فرآيند هاي تصادفي و استقلال مشاهدا ت بنيان نهاده شده است يافتن اين موضوع كه رفتار ارقام گذشته سود را با كداميك از فرآيند هاي فوق مي توان توجيه نمود، گام موثري جهت يافتن مدل پيش بيني بهتر براي سود مي باشد. 9) استفاده از سود پيش بيني براي تعيين قيمت سهام. مدل هايي ك براي تعيين بهاي اوراق بهادار در نظر گرفته مي شود معمولا بر اساس جريان وجوه نقد آينده شرك ت طرح ريزي شدهاست . اين موضوع را در مد ل فيشر و يا ارزشگذاري دارايي سرمايه اي قابل رويت است. CAPM ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 41 فرض بر اين است كه پيش بيني سود براي برآورد قيمت سهام با اهميت تراز پيش بيني سود نقدي سهام در كوتاه مدت است. سرمايه گذاران تصور ميكنند در بلند مدت توزيع سود سهام به سود انباشته و عوامل رشد موسسه بستگي دارد بنابراين پيش بيني سود آتي را عامل تعيين كننده اي براي پيش بيني توزيع سود ميداند و به اين ترتيب، سود مورد انتظار در قيمت گذاري سهام يا واحد تجاري نقش موثر و مهمتري داشت بهترين جايگزين براي جريان وجوه نقد آتي است. در مدل هاي كلاسيك مهمترين عامل منفرد در تعيي ن ارزش سهام، شاخص قدرت سود آوري آتي، (مثلا متوسط سود برآورد شده براي افق زماني آتي ) مي باشد. بدين ترتيب، ارزش ذاتي سهم با ضرب شاخص قدرت سودآوري (برآوردي) در عامل تنزيل مناسب (عامل ارزش فعلي) محاسبه مي گردد. يكي از راههاي دستيابي به پيش بيني سود حسابداري، تخمين فرآيندي است كه بتواند رفت ار سود هاي گذشته حسابداري را توصيف نمايد. سرمايه گذاران براي سود حسابداري به عنوان ابزار پيش بيني جايگاه خاصي در نظ ر دارند . بهاي جاري سهام با جريان سود مورد انتظار پيوند خورده اس ت و سرمايه گذاران معمولا بر مبناي انتظاراتشان از سود آتي نسبت به نگهداري يا فروش سهام تصميم مي گيرند. در مطالعاتي كه به وسيله بال و براون ( 1968 ) و فاستر( 1978 ) صورت پذيرفته، تلاش شده است جانشين هايي را در مورد انتظار بازار از سود حسابداري بيابند . در اين تحقيقا ت فرض بر اين بود كه افزايش غير منتظر ه سود، موجب افزايش غير منتظره جريان وجوه نقد شده و به همين دليل قيمت سهام شركت مربوط نيز افزايش مي يابد . بنابراين نتيجه گرفته شده است كه افزايش (يا كاهش ) غير منتظره سود منجر به افزايش (يا كاهش) قيمت سهام مي شود. براي تعي ين جايگزين انتظار بازار از سود، محققان از متدلوژي بال و براون كه بر روي رفتار سري زماني سود هاي گذشته تاكيد دارد . بهره گرفته اند . اين انگيزه منجر به مطالعه رفتار سري زماني سود هاي سه ماهه به وسيله فاستر( 1977 ) و واتس( 1978 ) نيز شده است. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 42 تبيين دلايل گزينش رويه هاي حسابداري توسط مديران 10 ) فرآيند قيمت گذاري سهام در بورس اوراق بهادار تهران تعيين قيمت پايه سهام يكي از نكات حساس و با اهميت براي سرمايه گذاران است . در كشورهاي پيشرفته كه داراي بازار سرمايه نظام يافته هستند، تعيين قيمت پايه سهام توسط بورس هاي اوراق به ادار صورت نمي گيرد، بلكه بانكهاي سرمايه گذاري شركتهاي پذيره نويسي و شركتهاي كار گزاري، قيمت پايه سهم را تعيين و حتي نسبت به تغييرات قيمت نسبت به قيمت پايه اعلام شده احساس مسؤوليت مي كنند و واكنش نشان مي دهند . در ايران به دليل فقدان نظام حقوقي بازار سرمايه و نبودن بانك هاي سرمايه گذاري و شركتهاي پذيره نويسي، انجام اين مهم به عهده سازمان بورس اوراق بهادار گذاشته شده بود .اداره ارزيابي سهام مسؤوليت تعيين قيمت پايه سهام را تقريبا از شروع فعاليت مجدد سازمان بورس در سال 1368 تا مقطع منتهي به خرداد 1374 به عهده داش ته است، بدين صور ت كه بعد از پذيرش شركتها از طرف هيات پذيرش، كميته ارزيابي سهام قيمت پايه سهام را محاسبه ميكرد . از اي ن رو قيمتي كه تا قبل از خرداد 1374 به عنوان قيمت پايه سهام منظور مي شد با اندكي انحراف معادل همان قيمت روز سهام در بورس بود بنابر اين از يك طرف با عنايت به اين امر كه بورس در هيچ يك از كشورهاي جهان ارائه قيمت پايه سهام را به عهده ندارد و همچنين با وجه به تغيير سياست ارزي و تثبيت نرخ دلار در خرداد سال 1374 ، سيل سرمايه هاي هنگفت و سرگرد ان از بازار معاملات ارز به بازار معاملات سهام (بورس ) سرازير شد و همچنين همين امر موجب ش د كه قيمتهاي پايه اي كه اداره ارزيابي سهام، محاسبه و به بازار ابلاغ ميكند (با توجه به تقاضاي روز افزون خريد سهام ) نسبت به قيمت كه بعد ها توسط بازار سرمايه (بورس ) در معاملات صورت مي پذيرفت، اختلاف و انحراف زيادي پيدا كند . از اي ن ر و از خرداد ماه 1374 اداره ارزيابي سام وظيفه ارائه قيمت پايه سهام را كنار اكتفا كرد و بدين ترتيب بورس تهران فقط به كار ارائه (EPS) گذاشت و تنها به اعلام عايدي هر سهم عايدي هر سهم در پايان سال و يا در طول سال بر مبناي گزارشهاي ميان دوره اي به بازار سرمايه مي پردازد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 43 10-1 ) فرآيند تعيين قيمت پايه اسناد و مداركي كه درابتداي شروع فرآيند قيمت گذاري لازم مي باشد، عبارت است از: -1 صورت هاي مالي حسابرسي شده سه سال گذشته شركت -2 بودجه مصوب براي سال مالي آينده شركت -3 صورتهاي مايل ميان دوره اي مانند سود و زيان ميان دوره اي حسابرسي نشده -4 گزارش پذيرش شركت كه توسط بورس تهران تهيه شدهاست -5 ساير اطلاعات مربوط بر اساس اطلاعات فوق با مسؤولان اجرايي و مالي شركت مانند مدير عامل، مدير مالي، روساي حسابداري و برخي از اعضاي هيات مديره و رئيس هيات مديره شركت، جلسه يا جلساتي توسط كميته ارزيابي قي مت سهام برگزار مي شود كه سرانجام به محاسبه عايدي هر سهم و قيمت پايه سهام منجر مي گردد. براي محاسبه قيمت پايه سهام، مبلغ فروش در سال جاري يا آينده با استفاده از اطلاعات فروش در سالهاي گذشته (حداقل سه سال مالي قبل ) كه حسابرسي شده است، برآورد مي شود . در اين رابطه براي بررسي عوامل محيط برون سازماني و عوامل درون سازماني موارد زير با مسؤولان اجرايي و مالي شركت به بحث و مذاكره گذاشته مي شود و تا جاي ممكن موارد مزبور را به اسناد و مدارك متيقن و صحيح استناد مي دهند. اهم نكاتي كه در رابطه با عملكرد شركت از ديدگاه مس ائل برون سازماني و سياست كلي اقتصادي شركت در رابط ه با فعاليتهاي شركت و همچنين مسائل درون سازماني مرتبط با موضوع مورد بحث و مذاكره واقع مي شود، موارد زير است: -1 به طور كلي وضعيت توليد محصولات شركت، از لحاظ تنوع محصولات و توسعه كمي و كيفي آنها، بررسي وضعيت ماش ين آلات و تجهيزات، چگونگي تامين مواد اوليه و جذب نيروي انساني متخصص وقتي به بحث گذاشته مي شود. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 44 -2 مساله تداوم فعاليت شركت در آينده قابل پيش بيني با توجه به سياستهاي اقتصادي و گرايشهاي دولت در خصوص نوع محصولات شركت مورد بحث و مذاكره واقع مي شود و افق روشني در اي ن گفتگو بايد مشخص شود. -3 ميزان شيوه و نحوه تخصيص ارز براي مواد اوليه، ماشين آلات و تجهيزات و لوازم يدكي و قدرت جذب ارز توسط شركت از حيث مسائل نقدينگي و توان جذب ارز تخصيص يافته مورد بحث و گفتگو واقع مي گردد و در اين رابطه از طريق ميزان و شيوه تخصيص ارز، سياستهاي كلي اقتصادي كور درمورد نوع محصولات شركت به بحث گذاشته مي شود و با توجه به اطلاعات جنبي و محيطي موجود، حدود آن را برآورد و پيش بيني مي كنند. -4 معافيت هاي مالياتي شركت در دوران معافيت مالياتي مورد بحث قرار ميگيرد مانند معافي ت هاي مالياتي شركتهايي كه در مناطق محروم كور هستند يا معافيت هاي شركتهايي كه چند سالي است به بهره برداري رسيده اند يا شركتهايي كه به لحاظ نوع فعاليتشان از ماليات معاف هستند مانند شركت هايي كه به استخراج معادن اشتغال دارند. -5 بر مبناي صورتهاي مالي حسابرسي شده در سه سال گذشته و از طريق مح اسبه نسبت بازده فروش ( از طريق فرمول نرخ بازده فروش در طول سه سال گذشته محاسبه مي گردد. ( 1 سود قبل از كسر ماليات =بازده فروش فروش خالص × 100 از ا ين رو سه نرخ بازده فروش براي سه سال گذشته شركت محاسبه شده و بعد از محاسبه ميانگين، بازده فروش شركت در طول سه سال گذشته مورد محاسبه قرار مي گيرد . به عنوان مثال اگر متوسط نرخ بازده فروش 35 درصد گرديد نشان مي دهد كه به ازاي هزار ريال فروشي كه در صورت پذيرفته است به طور متوسط در طول سه سال گذشته شركت 35 ريال بازده ايجاد كرده است ك ه ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 45 اصطلاحا به آن سود قبل از ماليات شركت گفته مي شود . از اين رو با توجه به متوسط بازده فروش خالص شركت در طول سه سال گذشته و با توجه به حدود نقطه سر به سري شركت بر مبناي نتايج گذشته و پيش بيني هاي آينده و جمع بندي ساير عوامل كه از ديدگاه مسائل اقتصادي و مالي وجود دارد بازده فروش خالص مورد انت ظار براي پوش هزينه هاي توليدي و عملياتي شركت و رسيد ن به سود قبل از ماليات در بعد از نقطه سر به سري، براي سال جاري و يا سال آينده مورد پيش بيني واقع مي گردد . اين بازده براي به دست آوردن سود قبل از كسر ماليات از فروش پيش بيني شده مورد استفاده واقع مي گردد . بازده برآورد شده لزوما همان بازده متوسط سه سال گذشته نيست، بلكه با توجه به درك و شناخت مسائل محيطي و اقتصادي موجود، بازده مورد انتظار، برآورده مي گردد. -6 بررسي وضعيت بدهي هاي احتمالي و كسري ذخاير مانند كسري ذخاير مالياتي، استهلاك، باز خري د كاركنان كه تاثيرات اين عوامل را كميته ارزيابي سهام در سود قبل از كسر ماليات منظور مي كند و سود قبل از كسر مالياتي كه طبق برآوردهاي فوق ارزيابي مي شود، با تجزيه و تحليل بندهاي مشروط گزارش حسابرسي و كشف كسري ذخاير، مورد ارزيابي قرار ميگيرد و تاثيرات آن بر روي عايدي هر سهم در ذيل اطلاعيه هاي اعلام عايدي هر سهم به صورت جملات مشخص آورده مي شود. به عنوان مثال اگر شركت براي نخستين بار پذيرفته مي شود در عايدي هر هم و قيمت پايه سهام تاثير كسري ذخاير و بدهيهاي احتمالي منظور مي گردد. -7 بررسي وضعيت صادرات شركت و شناخت پتانسيل هاي صادراتي محصولات شركت به خارج از كشور كه ميزان و درصد صادرات را نسبت به كل فروش محصولات شركت در نظر مي گيرند و قراردادهاي فروش صادراتي با شركتهاي خارجي و حجم و نوع صدور محصولات با توجه به توان ظرفيتي توليد محصولات شركت مورد بحث و مذاكره واقع مي شود كه ا ز اين راه تو ان تخصيص و جذب ارز مورد نياز اين صنعت با توجه به توان صادراتي محصولاتش مشخص مي شود. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 46 -8 سياستهاي قيمت گذاري محصولات شركت در سال گذشته، سال جاري و سال آينده از نظر اينكه محصولات شركت توسط يك مرجع دولتي مانند سازمان حمايت مصرف كنند گا ن و توليد كنند گا ن قيمت گذار ي مي شود كه قيمت فروش تثبيتي دارند و يا اينكه محصولات شركت مشمول طرح تعزيرات حكومتي از لحاظ كنترل قيمتهاي محصولات شركتها مي شود به بحث گذاشته مي شود . تمام اين موارد باعث تاير گذاري در نرخ فروش محصولات مي گردد كه به طور خودكار در عامل سودآوري و عايدي هر سهم اثر مي گذارد. -9 سياستهاي توزيع محصولات شركت به نمايندگي هاي فروش محصولات و چگونگي سهميه بندي ها در سال گذشته سال جاري مالي و پيش بيني براي سال آينده بررسي مي شود . با توج ه به اينكه درصد بازده فروش خالص هر نمايندگي در اقصي نقاط ايران متفاوت است سياستهاي توزيع و سهميه بندي توزيع محصولات شركت به نمايندگي هاي فروش محصولات مي تواند عامل تعيين كننده اي در برآورد هاي مربوط به فروش محصولات و ميزان سودآوري شود. -10 ساير سياستهاي مالي و پولي كشور مثل نرخ بهره وام هاي ارائه شده براي گروههاي صنايع خاص كه با تخفيف همراه است و حجم تسهيلات مالي و اعتباري بانك ها براي اين گونه منابع از طرف دولت و حمايتهايي كه از طرف دولت به اين گونه صنايع مي شود (مانند صنايع سنگين يا خودرو سازي و غيره ) در جلسه اي كه به مسؤولان شركت برگزار مي شود و بررسي شده و تاثيراتش در حجم ريالي فروش و حاشيه سود مورد بررسي و توافق قرار مي گيرد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 47 11 )روش هاي تامين مالي تامين مالي براي اجراي پروژه هاي سود آور در جنب ه رشد شركت، نقش بسيار مهمي ايفا ميكند . توانايي شركت در مشخص ساختن منابع مالي بالقوه (اعلم از داخلي يا خارجي ) براي تهيه سرمايه به منظور سرمايه گذاري ها و تهيه برنامه هاي مالي مناسب از عوامل اصلي رشد و پيشرفت شركت به حساب مي آيد. مدير شركت در راستاي تعيين منابع مالي مناسبت بايد هزينه منابع متعد د تامين مالي را مشخص و آثاري را كه اين منابع مالي بر بازده و ريسك عملياتي شركت دارند، تعيين نمايد . پاسخ به اين سوال كه آيا انتخاب تركيب هاي مختلف بين بدهي و سرمايه دريافت مالي شركت اثري بر ارزش شركت، قيمت سهام، د هر سهم دارد يا خير؟ و اگر بافت سرمايه براي شركت ها مهم است، تركيب منابع مالي در هر شركتي « درآ با توجه به چه مشخصاتي بايد انتخاب شوند . هدف بازار سرمايه عبارت از انتقال وجوه بين پس انداز كنند گا ن از يك طرف و مصرف كنند گان وجوه از طرف ديگر مي باشد. اين دو گروه بايد در شرايط مطمئني يك ديگر را پيدا نموده و معامله خود را انجام دهند. انواع شيوه هاي تامين منابع مالي شركت ها: تامين منابع مالي در طبقه بندي هاي متداول را مي توان سه گروه به شرح زير تقسيم نمود: الف- بدهي هاي كوتاه مدت ب- منابع داخلي شركت ج- منابع خارجي شركت الف) بدهي هاي كوتاه مدت(جاري) اين نوع منابع مالي ظاهرا هزينه اي ندارد كه استفاده از اي ن گونه منابع بسيار به نفع شركت است چرا كه منابع بدون هزينه سبب مي شو ند هزينه سرمايه كاهش يابد و سود سهامداران و ارزش سهام افزايش يابد . اينگونه منابع عبارتند از: 1) بستانكاران 2) پيش دريافت از مشتريان 3) هزينه هاي پرداختي. توضيح: ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 48 ب) منابع داخلي : تحقيقات به عمل آمده در كشورهاي مختلف نشان داده است كه مناب ع داخلي يكي از 70 درصد نياز مالي آنها را مرتفع ميكند. - عمده ترين منابع مالي شركتها است كه نزديك به 60 -1 اندوخته ه ا. اندوخته ها به محدوديت در توزيع سود اندوخته گويند، شركت ها به تبعيت از قانون و ساير الزامات و يا بنابر خط مشي هاي تعيين شده توسط گردانندگا ن شركت اقدام به نگهداري ا ندوخته ها مي نمايند كه برخي از آنها حسب مورد مي تواند در تامين مالي شكرت و فعاليتهاي آتي شركت مورد استفاده قرار گيرد. -2 سود انباشته . سود انباشته از سود هاي باقيمانده در شركت پس از پرداخت سود سهام تشكيل مي شود . تفاوت عمده بين سود انباشته و منابع تامين مالي دي گر اين است كه سود انباشته به مبلغ موجود آن محدود مي باشد و ضمنا مستلزم تحصيل وجوه از اشخاص و موسسات اعتباري خارج از شركت نيست اما تامين مايل از طريق سود انباشته موجب كاهش سود سهام قابل پرداخت به سهامداران فعلي خواهد شد . به عبارت ديگر در دسترس بودن سود انباشته نه تنها به سود هاي تحصيل شده توسط شركت بستگي دارد بلكه با سياست پرداخت سود سهام آن نيز مرتبط است . شركت ها معمولا از كاهش سطح پرداخت به شكل سود سهام خود پرهيز مي كنند . اگر چه تامين از طريق سود انباشته موجب كاهش وجوه قابل پرداخت به شكل سود سهام مي شود، ا ما وجوه در دسترس براي پرداخت سود سهام به سهامداران فعلي را در آينده افزايش خواهد داد . دليل اين افزايش اين است كه چنانچه واحد انتقالي به جاي سود انباشته، از منابع مالي خارج از واحد انتقالي استفاده كند، لازم است نوعي بازده براي اين منابع فراهم نمايد . مثلا چن انچه از اعتبا ر، استقراضي و تسهيلات مالي به اعطا كنند گا ن وام، اعتبار و » استفاده شود لازم است هزينه استقراض يا سود متعلق به آ تسهيلات مزبور پرداخت شو د كه پول در دسترس براي پرداخت آتي سود سهام را كاهش خواهد داد . تامين مالي از محل انتشار سهام عادي مستلزم پردا خت سود به سهامداران جديد ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 49 در آينده خواهد بود و استفاده از سهام ممتاز نيز پرداخت سود سهام ممتاز را در آينده ايجاب مي كند . لازم به يادآوري است كه واحد هاي انتقالي براي تامين مالي سرمايه گذاري هاي خود تنها به سود نگهداري شده از محل سود سال جاري اكتفا نمي كنند . بلكه بسياري از مديران نياز هاي سرمايه گذاري موقت آن در دارائي هاي مالي مي كنند تا هنگام نياز براي تامين مالي پروژه هاي سرمايه اي طرح ريزي شده از آن استفاده نمايند. همانطور كه قبلا گفته شد تحقيقات در كشورهاي مختلف نشان داده است كه منابع مالي داخلي يكي از 70 درصد نياز مالي آنها را مرتفع مي كند . سهولت - عمده ترين منابع مالي شركت ها است كه نزديك به 60 بدست آوردن اين منابع مالي، بر گرايش استفاده از آن افزوده است زيرا تنها كافي است كه موافقت سهامداران در مورد تقسيم نكردن سود جلب شود و سود تقسيم نشده مجددا در شركت سرمايه گذاري شود. منابع خارجي: -1 استقراض از موسسات مالي : در اقتصاد سالم، انتقال صحيح وجوه از پس انداز كنند گا ن به افراد، واحد هاي تجاري و دولت كه نياز مند سرمايه اند صورت مي پذيرد. بسياري از اين انتقادات از طريق موسسات مالي كه رهبران واسطه بين عرضه كنند گا ن و متقاضيان وجوه عمل مي كنند صورت مي پذيرد. به طور كلي موسسات مالي شامل : بانكهاي تجاري، شركتهاي سرمايه گذاري، موسسات پس انداز وام صندوق بازنشستگي، شركتهاي بيمه، اتحاديه هاي اعتباري و غيره مي باشند. -2 انتشار اوراق بهادار : شركتها علاوه بر منابع ياد شده امكان د ستيابي به منبع مالي ديگري از جمله انتشار انواع اوراق بهادار را دارند كه شامل انواع اوراق قرضه دولتي، هرداريها، اوراق و خزانه و ... مي باشد. چنانچه همگان آگاهند، استفاده از وام در ايران در چارچوب عقود بانكي بدون ربا امكانپذير است منتها استفاده از ابزارهاي مالي متنوع مانند اوراق مشاركت يا اوراق قرضه در ايران با پاره اي ابهامهاي شرعي روبرو است كه مسؤولان بانك مركزي امكان انتشار اوراق جديدي به نام اوراق مشاركت يا سرمايه گذاري را فراهم نموده اند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 50 اوراق قرضه يا همان اخذ وام در قبال صدور اوراق بهادار با نرخ سود مش خص يكي از ابزارهاي مهم تامين مالي شركت مي باشد . اين ابزار تامين مالي به شدت تحت تاثير نرخ بهره بازار، نرخ بهره اوراق بهادار مدت زمان سررسيد آن مي باشد . به علاوه تمايل خريداران اين اوراق در ميزان ريسك پذيري و نسبت هاي مالي شركت مي تواند در ميزان استفاده شرك ت از اين منبع مالي تاثير گذار باشد . هزينه تام نماي شركت با اوراق قرضه از ميزان سود پرداختي شركت، وام دهندگان تعيين مي شود . نكته قابل توجه احتساب هزينه بهره به عنوان رقم كاهنده سود و بالطبع صرفه جويي مالياتي شركت است، كه باعث تشويق مديريت با فرض EPS استفاده از اين نوع ابزار تامين مالي مي شود. عدم افزايش با تعداد سهام و ثبات تمايلات يكساني ساير عوامل استفاده از منابع خارج از شركت، جلب متفاوت سرمايه گذاران و توانايي پيش بيني هزينه تامين سرمايه در دوره هاي آتي از جمله مزاياي اين نوع تامين مالي است . از طرف ديگر نياز به داشت ن حد نصاب مشخص از نسبت بدهي جهت اخذ وام، كه با بالا رفتن اين نسبت از طريق صدور اوراق قرضه، وام دهندگان را دچار ترديد مي سازد، به طور مشخصي بر تصميمات مديران در صدور اوراق قرضه تاثير گار است. حتمي بودن هزينه پرداختي بابت اين ابزار تامين مالي، مش كل بازاريابي و فروش آن، هزينه هاي صدور قابليت تبديل برخي از اوراق قرضه به سهام از جمله معايب صدور اوراق قرضه مي باشد. -3 صدور سهام: صدور سهام به عنوان يكي از راههاي رايج تامين مالي شركت مطرح است. دو نوع اصلي سهام مورد استفاده عبارتند از: الف) سهام ممتاز ب) سهام عادي الف) سهام ممتاز : سهام ممتاز در ايران به شكلي كه در دنيا رايج است متداول نيست . منظور از سهام ممتاز در عرف ساير كشورها سهامي است كه داراي سود ثابت و معيني باشد . به اين ترتيب سو سهامداران ممتاز از پيش تعيين شده است و از نظر شبيه اوراق قرضه است تنها پر داخت سو به سهامداران ممتاز تعهد الزام آوري نيست يعني اگ ر شركت سود نداشته باشد مي تواند سودي به سهامداران ممتاز پرداخت نكند . از همين رو است كه عده اي عقيده دارند كه سهام ممتاز مغاير تي با موازين فقهي ندارد و مي تواند به عنوان يكي از ابزارهاي تامين مالي در شرايط وجود به كار گرفته شود. سهام ممتاز از حقوق مالكيت در شركت ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 51 برخوردار نيست . يعني سهامدار ممتاز در سود و داراييها شركت نيست و بر اداره امور شركت كنترل ندارد . و در مجامع نيز حق راي ندارد. به هر حال در عرف كلاسيك سهامدار ممتاز قبل از سهامداران عادي مطالبات شان را دريافت مي كنند . چه از مح ل سود در زمان تداوم فعاليت ها و چه از محل فرو دارايي ها در زمان توقف فعاليته ا. شركتي كه هم سهامدار ممتاز و هم سهامدار عادي داشته باشد نخست بايد سو سهامدار ممتاز را بپردازد و اگر چيزي باقي ماند به سهامداران عادي پرداخت كند. معمولا سهام ممتاز را اوراق بهادار دو رگه مي نامند. زيرا داراي دو ويژگي سهام عادي و اوراق قرضه مي باشد . از ديدگاه مديران مالي سهام ممتاز جانشين مناسبي براي اوراق قرضه است و در هر زمان كه انتشار اوراق قرضه مطلوب نباشد، شركتها دست به انتشار سهام ممتاز مي زنند. استفاده از انتشار سهام ممتاز به عنوان منبع تامين مالي در ايران متداول نمي باشد. هزينه خاص هر برگ از سهام ممتاز به اين طريق محاسبه شود كه شركت سود پرداختي سالانه هر سهم را بر خالص پول دريافتي تقسيم مي كند. هزينه سهام ممتاز = Kp ارزش سهام ممتاز = Io سود ثابت ساليانه سهام ممتاز و = D ب) انتشار عادي سهام . سهام عادي يك نوع دارايي مالي است كه نشان دهنده مالكيت در يك شركت است. شركت ها مي توانند از طريق صدور و فروش سهام عادي به سرمايه گذاراني كه قبلا سهامدار بوده يا با خريد سهام جديد سهامدار شده اند سرمايه مورد نياز خود را تامين كنند . اين نوع سهم به طور كامل از حق مالكيت برخوردار است و كساني كه سهام جديد شركت را مي خرند حق مشاركت در سو را بدست مي آورند، يعني با خريد سهم جديد دليل استفاده بيشتر در ايران، مورد بررسي قرار گرفته است. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 52 11-1 ) روشهاي صدور سهام عادي جديد صدور سهام عادي از محل اندوخته شركت :شركت ممكن است بدون اخذ آورده نقدي يا مطالبات سهامداران سهم را از محل اندوخته هاي خود صادر نموده و به صورت رايگان در اختيار سهامداران قرار دهد . اين نوع صدور سهام در واقع باعث انتقال بخشي از اندوخته به حساب سرمايه دائمي شركت مي شو د. با توجه به افزايش تعداد سهام شركت از اين طريق مي توان مزايا و معايب آنرا به طور نسبي همانند فروش حق تقدم به ارزش اسمي مورد بررسي قرار داد. در شركت هاي سهامي عام متداولترين روش صدور سهام جديد تامين مالي فروش حق تقدم است . حق تقدم عبارتست از اجاره خر يد سهام جديد شركت به سهامداران فعلي به تناسب ميزان سهامي كه در تاريخ اعطاي حق در مالكيت اين سهامداران مي باشد. روش هاي ديگر صدور سهام جديد عبارتند از: - اعطاي سهام جايز، به سهامداران فعلي . يك نوع توزيع منابع بين سهامداران است بدون است كه از آنها پولي گرفته شود. اين نوع توزيع منابع به ارزش روت صاحبان سهامداران نمي افزايد، بلكه تنها تركيب آن را به هم زده به طوري كه در غالب موارد سرمايه و سود انباشته درست به اندازه يكديگر تغيير متقال مي كنند. - فروش سهام به سرمايه گذاران بالقوه. معمولا همزمان با كاهش قيمت سهم اعتراضاتي از سوي كارشناسان در مورد فروش حق تقدم بيان مي شود. آنها معتقدند شركت بدون جلب واقعي سهامداران، سهام قابل فروش شركت در بازار افزايش مي دهد. - اعطاي حق تقدم . قيمت حق تقدم اعطا شده از سوي شركت موجب تقسيم بندي انواع حق تقدم صادر شده است. سه ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 53 ( Size) 12 )اندازه شركت مدارك موجود بيان مي كند كه پ يش بيني براي شركت هاي بزرگ بسيار آسانتر از شركت هاي كوچك است. اين نظر ممكن است از آنجا ريشه گرفته شده باشد كه به نظر مي رسد شركت هاي بزرگ كنترل بيشتري به روي بازار دارد ضمن آنكه شركت هاي بزرگ بسياري از شركت هاي كوچك از آن خود مي كنند . از سوي ديگر شركت هاي بزرگ حساسيت كمتري نسبت به شاخص هاي كلان اقتصادي دارند . همچنين شركت هاي كوچك تمايل كمتري به پايداري سود دارند و در نتيجه براي صحت سود پيش بيني كمتر oppong ( و( 1976 Afiase ( دست به تغييرات مديريتي مي زنند مطالعات گوناگوني همچون ( 1985 تائيد مي كنند كه شركت هاي بزرگ در مقايسه با شركت هاي كوچك نزديكتري با جريان اطلاعات خارجي Hager ) دارند. ضمناً پيش بيني هاي شركت هاي بزرگ تمايل بيشتري براي ص حت و درستي دارند برعكس، تفاضل بين ميزان اطلاعات افشا شده براي عموم و انتظار بازار، رابطه ي ( man & Ruland 2000 ) بيان كرد كه شركت هاي بزرگ كنترل بيشتري بر بازار ) Brown . معكوسي با اندازه ي شركت دارد داشته و تمايل بيشتري به تمايز نسبت به شركت هاي كوچك دارند . در مجموع اين عوامل باعث خواهد شد تا شركت هاي بزرگ سود مورد انتظار خود را كسر كرده و قابليت پيش بيني آن را افزايش دهند در نتيجه از 1992 ) تحقيقاتي در بازار نيوزلند انجام دادند كه طبق يافته ) Firth. صحت و دقت بيشتري برخوردار هستند مي باشد . بدين (AFE) يك عامل مؤثر در مقدار ميانگين خطاي پيش بيني ( Size) هاي آنها اندازه ترتيب رابطه ي معكوسي بين اندازه ي شركت ها و صحت پيش بيني بدست آمد. ( 1977 ) دريافتند كه ( وجود دارد . تحقيقات انجام شده در استراليا ( 1993 ( FE) رابطه مثبتي بين اندازه و خطاي پيش بيني بيانگر تمايل شركت هاي بزرگ به صحت پيش بيني كمتر را نشان داد . متغيرهاي مختلفي در اين Mohamad ( 1992) Firth& Smith فرضيه براي محاسبه اندازه ي شركت استفاده شده است 1994 ) مجموع حقوق ) Make . به كار گرفتند Size 1994 ) مجموع دارايي ها را به عنوان فاكتور ) 1998 ) ميانگين مجموع ) Jelic صاحبان سهام را به عنوان طبقه بندي اندازه شركت ها درنظرگرفتند ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 54 ديد. در اين مطالعه، محقق مجموع بهاي تمام شده Size دارايي ها در سر سال گذشته را مناسب براي انتخاب كرده است Size داراييها را براي فاكتور ( HORIZON) 13 )دورة پيش بيني يك عامل مؤثر كه مي تواند بر ميزان صحت پيش بيني مديريت مؤثر باشد دوره ي پيش بيني است 1997 ) تحقيقاتي را بر روي تأثير دوره ي پيش بيني انجام دادند . تحقيقات به آنها ) Hayos &Ferris نشان مي داد كه دوره هاي پيش بيني طولاني تر فرصتي است براي مديريت تا در اين زمان باقي مانده استفاده بيشتري از منابع موجود (سرمايه شركت) ببرد و در نتيجه سود واقعي شركت را به سود پيش بيني 1993 ) بيان كرد كه دوره هاي پيش بيني طولاني تر باعث تطابق كمتر خواهد شد ) Lee . نزديكتر كند چرا كه پيش بيني درآمدهاي بلند مشكلتر است و احتمال و تصادف، مجال حضور بيشتري خواهند داشت. 1991 ) بيان كردند كه به سختي مي توان رابطه ي معن اداري را بين سود ) Kcasy &Mcguiness پيش بيني شده و دوره ي پيش بيني را انتظار داشت . اين موضوع كه بتوان با مقايسه ي سود پيش بيني شده و سود واقعي يكي از دوره ي كوتاه مدت و يا بلند مدت را ارجعيت دانست نامشخص است. با وجود آنكه تحقيقات پيشين داراي نتايج ضدو نقيض بودن اما اين ايده ي سنتي كه رابطه ي مثبتي را بين مدت پيش بيني و ميزان خطاي پيش بيني درنظر مي گيرد سازگارتر است . در واقع دوره هاي پيش بيني بلند تر با تطابق كمتري همراه خواهند بود. ( AGE) 14 ) عمر شركت تحقيقات گذشته نشان مي دهد كه شركت هاي با سابقه تر از صحت پيش بيني بيشتري برخوردار خواهند بود اين نتيجه از آن جهت است كه پيش بيني سود براي شركت هاي جديد (كاملاً جديد ) بسيار مشكل تر است چرا كه شركت هاي با سابقه از اطلاعات قابل اعتماد سال هاي گذشته منتفع مي گردند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 55 1986 ) اولين كساني بودند كه بناي استفاده از س ابقه شركت (طول عمر) ) Robbins & Berlinger براي بررسي قابليت پيش بيني سود نهادند . آنان گزارش دادند كه شركت هايي با دوره فعاليت كوتاه بطور طبيعي با مشكل بيشتري روبرو خواهند بود و پيش بيني در شركت هاي جديدالتأسيس و بدون سابقه فعاليت 1998 ) آنچه مشخص ا ست اطلاعات تاريخي شركت ها در جريان پيش ) Jelic . بسيارمشكل ساز مي گردد 1994 ) چنين نظر داد كه حتي اگر يك شركت جديد به اطلاعات ) MAKE . بيني تأئيد عمده ايي دارد شركت مشابه يا صنايع مشابه تكيه كند همچنان پيش بيني او از سطح اعتبار پاييني برخوردار است . در ضمن معتقدان د كه شركت هاي با سابقه ريسك كمتري را متحمل مي شوند و ( Chen ( برخي محققان (( 2001 با تجربه اي كه در اين سال ها كسب كرده اند بهتر مي تواند درآمد خود را پيش بيني كند . Financide Leverage 15 )اهرم مالي پيش بيني سود خالص شركتهايي كه دارايي اه رم هاي بدهي بالايي هستند به مراتب مشكل تر خواهد بود بر همين اساس محقق اين متغير را به عنوان يك عامل موثر بر صحت پيش بيني سود در نظر گرفته است اگر نوسانات در سود و تغييرات در اهرم ها ر ا به عنوان يك معيار سنجش ريسك شركت ها بپذيريم 2001 ) گزارش داد كه ) Chen . اهرم مالي را به عنوان يك فا كتور موثر در محاسبات دخيل خواهيم كرد seifer & پيش بيني سود شركت هايي با سطح اهرم مالي بالا بسيار دشوارتر خواهد بود . بر همين اساس 1992 ) خطاي بالاي پيش بيني را براي شركت هايي با اهرم بدهي بالا گزارش كرد. ) eddy ( ECON) 16 )شرايط اقتصادي يك نكته حياتي براي هر اقتصادي نحوه تخصيص بهينه منابع براي استفاده از فرصت هاي سرمايه شاخصي است كه معمولاً براي سنجش شرايط اقتصادي بكار مي برند ( GDP) گذاري است . توليد ناخالص اين شاخص هرساله محاسبه اعلام مي گردد . اما بي ترديد شرايط اقتصادي در نحو ه پيش بيني مديران و ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 56 1994 ) بيان كرد كه شرايط اقتصادي بر ميزان صحت ) Pedwell ميزان صحت آن تأثيرگذار خواهد بود 1996 ) نيز گزارش داد كه نوسانات بسيار در شرايط اقتصادي، پيش ) Chen . پيش بيني مؤثر خواهد بود بيني را دشوار كرده و به طبع، ميزان خطا را افزايش مي دهد . خطاي پيش بيني كاهش مي يابد با اين تفاوت شاخص كل بورس را به عنوان بيان كننده شرايط اقتصادي درنظر مي گيرد. ، GDP كه به جاي Industry Class ( class) 17 ) گروه صنعت نوع صنعت نيز ممكن است رابطه ايي با ميزان صحت پيش بيني داشته باشد. چرا كه هر صنعت پيچيدگي و رقابت خاص خود را دارد يا ممكن به دلايل ويز ه ايي پيش بيني در برخي صنايع بسيار سهل يا بسيار دشوار باشد . تحقيقات گذشته نيز نشان داده كه تفا وتهايي در ميزان صحت پيش بيني صنايع گوناگون 1972 ) اين موضوع را ) Webb & Dev همچنين ( Ferris ( 1997) ، Baskar ( وجود دارد.(( 1984 1989 ) دريافت كه نوع صنعت مي تواند عامل موثري باشد به ) Make . در انگلستان مورد آزمون قرار دادند هرحال دلايل اندكي وجود دارد كه شرح دهد چرا انتظار از صحت پيش بيني با تفاوت در نوع صنعت تغيير 2001 ) رابطه منفي بين صنعتي بودن(به ) chen . مي كند. ضمن آنكه نتايج متضادي بدست آمده است نسبت خدماتي بودن) و صحت پيش بيني گزارش كرد كه در تضاد با فرض عمومي رابطه مثبت بود. ( AUDIT) 18 )گزارش حسابرسي به نظر مي رسد شركت هايي با شفاف سازي و اطلاع رساني عمومي سطح بالا به جهت افشاء اطلاعات دقت و صحت پيش بيني EPS مفيد و به موقع خود را ملزم به رعايت اصول و مقررات بنمايند دربرآورد بيشتري را دنبال مي كنند به همين جهت فرضيه هشتم به شكل ذيل بيان مي گردد .در اين فاكتور، عدد يك براي اظهارنظر مطلوب و عددصفر براي انواع ديگر اظهارنظر ،درنظر گرفته شده است. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 57 فصل دوم بخش دوم پيشينه تحقيق ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 58 1) مقدمه تحقيقات بسياري در رابطه با عوامل موثر بر سود در ساير كشورها ،بخصوص كشورهاي درحال توسعه كه بيشتر بر عوامل مو ر بر پيش بيني EPS آسياي شرقي انجام شده است . در ايران نيز تحقيقات مرتبط با متمركز شده اند ، انجام گرقته است . ليكن برخي پژوهشگران نيز ميزان صحت پيش بينيرا مورد مطالعه قرار كه در “accuracy of management earning in IPO” داده اند . درادامه ابتدا مقاله پژوهشي سال 2004 به جاپ رسيده و مبناي كار محقق را تشكيل ميدهد ارائه ميگردد پس از آن به ساير تحقيقاتي كه در اين زمينه در كشور هاي مختلف انجام شده اشاره ايي خواهد شد و در پايان به تحقيقات مشابهي كه در داخل كشور صورت گرفته پرداخته خواهد شد. 2 ) تحقيقات خارجي مسئله تطابق سود پيش بيني شده براي شركتهاي پذيرفته شده در بورس و شركتهاي در شرف پذيرش در Darrough . موضوعي است كه تحقيق بسياري از متفكران اين رشته رابه خود اختصاص داد ( IPO) بورس Darrough& STOUGHTOA ( 1993) NeW MAN ( 1993) تحقيقاتي بودند كه در چند كشور انجام گرفته است. كمبود مدارك در بازارهاي اروپا ضرورت انجام اين تحقيقات در بازارهاي جهاني را ايجاد كرد. اين تحقيقات بدان جهت كه شركتهاي آمريكايي در شرف پذيرش بورس اندك هستند و ملزم به افشائ سود پيش بيني شده نيستند، مي بايست در كشور هاي ديگري همچون نيوزلند – هونگ ك نگ - مالزي و كانادا و ( 1991) MC Guimess & Keasey ( 1977) Ferris & Hayes ( 1972) Web &Dev . انگلستان صورت پذيرد صحت سود پيش بيني شده شركتهاي پذيرفته در بورس انگلستان را مورد آزمون قرار دادند . و در مجموع دريافتند كه معمولاً مديران اين شركتها برآوردي كمتر از واحد از سود آينده داشته اند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 59 1998 ) ثابت كرد كه سود پيش ) Firth 1995 ) براي كشورهاي مالزي ) firth ( 1989) Clrakason (1998 ) Jelic بيني شده مي تواند نشانه بسيار مهم از ارزشمندي شركت باشد. افشاهاي عمومي سود معين شده مي تواند عدم تقارن اطلاعاتي سرما يه گذاران و مديريت كاهش داده و در نتيجه باعث كاهش هزينه سازمان مي گردد . بنابراين به جهت آنكه پيش بيني سود مفيد باشد بايست صحيح 1997 ) نشان داد كه فروختن سهام با سود معين پيش بيني شده يا خريد سهام يا سود ) Porta . و دقيق باشد پيش بيني پائين ايجاد خواهد كرد. 1993 ) بيان كرد كه سود پيش بيني شده به عنوان جريان نقدي يك انتظار از كسب سود آتي ) Aggarwal 1983 ) مشخص كرد كه سود پيش بيني شده باعث گمراهي سرمايه گذاران به ) Verreechia . ايجاد خواهد كرد دليل افشاي اطلاعات خصوصي از جانب مديريت مي باشد . بر اساس اين نظريه، تلا ش براي كاهش اين عدم تقارن اطلاعاتي بين سرمايه گذاران و مديريت شركت مي تواند از جانب سرمايه گذاران مي تواند به عنوان يك نشانه مثبت از سرمايه گذاران و سهامداران براي تصميمات خود از معيارها و شاخصه هاي گوناگوني استفاده مي كند . با گسترش روزافزون بازارهاي سرماي ه در جهان اهميت اين مقوله در كشور ما نيز 1998 ) ثابت كرد كه سودپيش بيني شده مي تواند نشانه بسيار ) Firth . رفته رفته جاي خود را باز مي كند مهمي از ارزشمندي شركت باشد .چرا كه اين گزارشات عمومي مي تواند عدم تقارن اطلاعاتي بين سرمايه گذاران و مديران را كاهش داده و در نتيجه باعث كاهش هزينه هاي سازمان گردد. 2-1 ) دقت سود پيش بيني شده در شركتهاي تازه پذيرفته شده در بورس كشور يونان Accuracy of management earning forecast in IPO prospectuses Dimitrios Gounopoulos(٢٠٠٣) دراين تحقيق سعي شده است كه دقت پيش بيني شركت ه ايي كه براي اولين سهامشان در بورس اوراق بهادار عرضه عمومي مي گردد . با توجه به تئوريهاي علمي ارزيابي گردد . اين تحقيق در ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 60 كشور يونان انجام شده است و سعي در شناسايي تأثير عوامل مختلف بر صحت پيش بيني سود داشته است. - محقق در اين پژوهش به بررسي تاثير عوامل 1- اندازه شركت 2- دوره پيش بيني 3 عمرشركت 4- اهرم مالي شركت 5- سهامداران عمده شركت 6- درصد سهامداران داخلي 7- طبقه صنعت 8- هزينه هاي ورود به بورس 9-شرايط كلان اقتصادي ، بر دقت سود پيش بيني شده پرداخته است. در پايان كل فرضيه هاي را دريك مدل آماري مشترك مورد آزمون قرار مي دهد. AFE=α+β1*SIZ+β2*HORI+β3*AGE+β4*LEV +β5*UND+β6*IND+β7*ECON+β8*AUDIT+ε نتايج آزمونها نشان داد كه از لحاظ آماري رابطه منفي اندازه شركت ها با خطاي پيش بيني با درصد اطمينان 90 % تأييد مي گردد به بيان ديگر مديران شركت هاي بزرگتر توانايي بالاتري در برآورد سود دوره آتي از خود نشان داده اند. نتايج بررسي هاي دوره پيش بيني بيان كرد كه دوره زماني بيشتر باعث خطاي پيش بيني كمتر شده. در واقع مديران فرصت بيشتري براي استفاده از منابع موجود داشته اند تا به سود پيش بيني شده دست يابند . سطح اعتبار تضمين كنندگان رابطه منفي با خطاي پيش بيني نشان داد ليكن از لحاظ آماري نمي توانست معنادار باشد . اين فرضيه كه شركت هاي غير صنعتي خطاي بيشتري در پيش بيني دارند مورد تأييد قرار نگرفت، در نهايت اين تحقيقات رابطه مثبتي را بين سطح اهرم مالي، ساختار سهامداران (درصد سهامداران داخلي) و شرايط كلان با خطاي پيش بيني نشان نداد. (GDP اقتصادي (نوسانات تحقيق حاضر ،برگرفته از تحقيق فوق ميباشد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 61 j. capstaff, K paudyal & Rees-1998 (2-2 .1 اين نظر وجود دارد كه پيش بيني سود تحليل گران مالي اكثرا به خطا مي رود . تحقيقات سال 1998 نشان 1995 ) بسيار خوش بينانه و افراطي است . و - داد كه در مجموع پيش بيني هاي بازار انگلستان (سالهاي 1992 به سختي مي توان گفت كه تحليل گران مالي از ماهيت اين پيش بيني ها و تاثير آنها ناآگاه باشند. توضيح قانع كننده اي كه اكثرا ارائه مي شود چنين است كه پيش بيني هاي خوش بينا نه سبب تحريك بازار شده كه در نتيجه باعث افزايش حق العمل واسطه هاي مالي شده و همين ايشان هستند كه حقوق تحليل گران مالي را پرداخت مي كنند. پيشنهاد مي كرد كه افق پيش بيني ها تنها به پيش بيني هايي با تبعيض و افراط (capstaff) تحقيقات كمتر محدود مي شود . اين تحقي قات معتقد به عدم اختلاف بين پيش بيني تحليل گران و واسطه گران مالي نيست .مدل آماري تحقيق بدين صورا ارائه شد. VFE = A +B * HOR + C * MV + D * YEAP + E * IND سال YEAR ، ارزش بازار MV ، افق پيش بيني HOR ، قدر مطلق خطاهاي پيش بيني VFE در اينجا نوع صنعت ( از ميان يازده گروه صنعتي) مي باشد. IND ( پيش بيني ( نه سال مورد آزمون قرار گرفته نتايج: پيش بيني توسط تحليل گران مورد آزمون قرار گرفت اشتباهات EPS دراين تحقيق كه نمونه بزرگي از مشاهده شده در آنها در حد استاندارد مربوط به هر صنعت بود . اين نتايج نشان داد كه تفاوت و جد اگانه اي در پيش بيني ها بين شركت واسطه گر مالي و تحليل گران آنها وجود دارد . در نهايت اختلاف معناداري بين توانايي پيش بيني شركت هاي واسطه گر و تحليل گران به دست آمد. Lydia Hsu, David Hay, Sidney weil. June 2000 (2-3 اين تحقيق تطابق پيش بيني هاي سود د ر شركت هاي نيوزلندي را در دوره 1997 الي 1999 مورد برري اين مطالات نشان داد كه پيش بيني ها در دوره ذكر شده به طور ميانگين از تطابق بالايي نسبت به آنچه افشا ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 62 شده بود، برخوردار بودند همچنين اين مطالعه نمايان كرد كه پيش بيني شركت هاي بزرگ از انطباق بيشتري قرار IPO برخوردار است . در اين بررسي كه اولين فرضيه خود را عدم تطابق پيش بيني سود افشا شده توسط داده بود ارتباط بين اهرم مالي و سابقه شركت با ميزان دقت پيش بيني تاييد نشد . 1972 ) پيش بيني سود 212 شركت در شرف پذيرش را در طي سال هاي ) Dev & Web ( 2-4 1968 مورد آزمون قرار داد يافته هاي ايشان نشان مي داد كه به طور ميانگين پيش بيني ها 12 -1969 درصد كمتر از واقعي ت است به عبارت ديگر مديران پيش بيني هاي بدبينانه و محتاطانه را ترجيح مي دهند . 64 درصد اين پيش بيني ها با اختلاف 10 درصد (مثبت يا منفي ) انجام شده بود . آنها همچن ين در اين بررسي متوجه شدند كه دوره پيش بيني ارتباط مثبت معنا داري با خطاي پيش بيني دارد .بدين معني كه پيش بيني هاي بلند مدت با خطاهاي بيشتري همراه خواهند بود . گروه صنعت، سال پيش بيني و نوع سهام نيز ارتباط مهم و معناداري با خطاهاي پيش بيني داشتند در حاليكه ب ين نوع گزارش پيش بيني و خطاي پيش بيني رابطه اي يافت نشد. 1970 - 1977 ) خطاي پيش بيني 279 شركت را در سال هاي 1972 ) Hayes & Ferris (2-5 را كه در اميد نامه خود گزارش كرده بودند مورد بررسي قرار دادند . در اين تحقيق دوره پيش بيني تنها Hayes . متغيري بود كه ارتباط معنادار و منفي با خطاي پيش بيني نشان داد، اما اين ارتباط تداوم نداشت 1977 ) گزارش كردند كه دوره هاي پيش بيني بلند مدت به مديران فرصت مي دهد تا با صرفه ) & Ferris جويي هزينه ها و انجام اقدامات مناسب، پيش بيني هاي خود را هر چه بيشتر به واقعيت نزديك كنند. 1987 ) گزارش داد كه براي نمونه انتخابي كه شامل 51 شركت در طول سال هاي ) Tan ( 2-6 1972-1974 بود به طور ميانگين 24 درصد برآوردها بالاتراز واقعيت صورت گرفته است. - 1989 ) سود و سود تقسيمي پيش بيني شده در شركت هايي كه در سال 1986 ) Godwin . ( 2-7 1982 در بورس اوراق به ادار استراليا مورد پذيرش قرار گرفته اند را مورد آزمون قرار داد و دريافت كه به طور ميانگين تا حدود 21,4 درصد سودها بيشتر پيش بيني شده است . خطاي مطلق پيش بيني با دامنه اي از 1 ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 63 درصد و 52,8 درصد و ميانه 37 درصد مشاهده شد به نحوي كه اگر پنج شركت پر انحرا ف ارا ا ز نمونه حذف كنيم خطاي مطلق پيش بيني، ميانگين برابر 74 درصد پيدا خواهد كرد. دوره پيش بيني ارتباط مثبت و معناداري را با خطاهاي پيش بيني داشت در مورد گروه صنعت نيز اين وضعيت صدق مي كند. 1989 ) پيش بيني شركتها را در هر دو تابلو اصلي و فرعي سازمان بورس، ) Taylor & Blair (2-8 مورد تحقيق قرار داد نمونه هاي تابلوي اصلي شامل 49 شركت از اول جولاي 1984 تا پايان همان ماه در سال 1986 و نمونه تابلوي فرعي جاري 114 شركت از ماه مارس 1984 تا 30 جولاي 1986 بودند. اين تحقيق نشان داد كه در تابلوي اصلي و فرعي به ترتيب تنها 22 تا 14 درصد از پيش بيني ها با اختلاف 10 درصد، با واقعي ت تطابق دارد . همچنين دريافتن د كه 37,1 درصد از شركت هاي تابلوي اصلي پيش بيني هايي با اختلاف 0 درصد گزارش داده اند. 1983- را در سال هاي بين 1987 IPO 1989-1990 ) پيش بيني شركت هاي ) Mark (2-9 بررسي كرد . اين تحقيق نشان داد بيش از 40 درصد پيش بيني ها با انحرافي نزديك به 10 درصد انجام مي پذيرد. ميانگين اختلاف بين پيش بيني ، و واقعيت چيزي كمتر از مثبت/منفي 70 درصد براي 141 شركت بود. اين محقق همچنين عواملي چون دوره پيش بيني، اندازه شركت، گره صنعت و سال پيش بيني را در مدل آماري خود دخيل كرد . وي دريافت دوره پيش بيني ارتباط مهمي با تطابق پيش بيني دارد چنانچه هر چه دوره پيش بيني بيشتر گردد تطابق آن كمتر گردد. نيوز لندي بين سال هاي IPO 1992 ) پژوهش خود را در مورد 89 ) Smith & Firth (2-10 1983 تا 1986 انجام داد . خطاي مطلق پيش بيني بسيار بزرگ بود و ميانگين خطاي پيش بيني منفي . به ور ميانگين سو واقعي 92 درصد كمر از پيش بيني بود . ارتباط مثبت و معني داري بين اندازه شركت و خطاي پيش بيني را تاييد كرد چنانچه شركت ها كوچكتر تمايل بيشتري براي تطابق پيش بيني ها از خود نشان دادند ليكن ديگر فاكتور هاي مورد توجه محقق (دوره پيش بيني، عمر شركت، اهرم مالي، سطح اعتبار حسابرسان) ارتباطي با خطاي پيش بيني از خود نمايان نكردند. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 64 1993 ) مطالعه پيشين را مجددا انجام دادند با اين تفاوت كه اين بار ) Lee, Yee & Taylor (2-11 1976 - تمركز خود را بر روي شركت هاي تابلوي اصلي نهادند. نمونه آنها حاوي 98 شركت از سال 1989 بود . دامنه خطاي پيش بيني از 4083 - درصد تا 83025 + درصد و ميانگين خطاي مطلق پيش بيني 11,37 درصد محاسبه شد. تنها 45 درصد از شركت هاي تابلوي اصلي پيش بيني با اختلاف كمتر از 10 درصد گزارش داده بودند . ضمن آنكه بين فعاليت هاي گذشته، مدت فعاليت و اندازه شركت با خطاي پيش بيني هيچگونه ارتباط معناداري به دست نيامد. كانادايي را براي سال هاي IPO 1994 ) تطابق پيش بيني 112 شركت ) Pedwell (2-12 1983-1987 موضوع تحقيق خود قرار داد . يافته ها نشان داد كه ميانگين خطاي مط لق پيش بيني حدود 88 درصد است كه بيانگر خوش بيني مديران در پيش بيني ها و گزارش بيشتر از واقع آنها است . از سوي ديگر، اطلاعات اين پژوهش رابطه مثبت دوره پيش بيني ب ا خطاي آن و رابطه منفي پيشينه تجارت را آشكار كرد و نيز رابطه معنادار بين اضهار نظر حسابرسان و خطا ي پيش بيني به دست آمد اما بين ديگر عوامل (اندازه شركت، اعتبار تضمين كنندگان، و ريسك شركت) رابطه با خطاي پيش بيني مشاهده نشد. مالزيايي را در IPO 65 شركت (1994) Mohammad, Nasir, Kuing & Arrif (2-13 1975 مورد بررسي قرار دادند . ايشان دريافت ند كه ميانگين خطاي مطلق اين نمونه برابر - سال هاي بين 1988 برابر 90 + درصد مي باشد. علامت+ (Signed forecast error) 28 درصد خطي پيش بيني نشان دار نشان دهنده بد بيني تهيه كنند گا ن پيش بيني ها مي باشند و در اين تحقيق هيچ رابطه اي بين دوره پيش بيني، عمر شركت، اندازه شركت، اعتبار حسابرسي و صرف سهام منتشر شده با خطاي پيش بيني يافت نشد. سنگاپور را IPO 1995 ) تطابق پيش بيني 114 ) Firth, Kwak, Tan, Liow & Yeo (2-14 1980 آزمون كردند. نتايج نشان دهنده ميانگين خطاي مطلق 10 درصد و ميانگين خطاي - براي دوره 1992 پيش بيني نشان دار 20 + درصد بود ض من آنكه رابطه مهم و مثبتي بين دوره پيش بيني و خطاي پيش بيني ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 65 به دست آ م د ليكن تاريخچه فعاليت، اندازه شركت، اهرم مالي، اعتبار حسابرسي، هيچگونه رابطه اي را بيان نكردند 1996 ) سود پيش بيني شده و افشا شده در گزارشات 110 شركت در طول دوره ) Chen (2-15 1990 تا 1992 را مورد پژوهش خود قرار داد. اين پژوهشگر دريافت كه 60 درصد خطاهاي پيش بيني با نوسان مثبت /منفي 8 درصد محاسبه شده ميانگين خطاي مطلق پيش بيني 18 درصد مي باشد ضمن آنكه رابطه معناداري بين تغييرات سود گذشته، تغييرات شرايط اقتصادي كلان، سال انتشار سهام با تطابق پي ش بيني سود را به دست آورد. 1990 مورد بررسي قرار داد. نتايج - 1997 ) نيز 161 شركت هنگ كنگي را در طول دوره 1994 ) Jaggi (2-16 ها در هنگ كنگ تطابق پيش از واقعيت دارند به زبان ديگر مديران شركت هنگ كنگي IPO نشان داد كه پيش بيني بسيار بيشتر از ساير كشورها محافظه كار هستند. ميانگين خطاي مطلق 13 درصد و ميانگين خطاي نشان دار 7+ درصد است كه نشان دهنده آن است كه شركت ها پيش بين هاي كمتر از واقع داشته اند. در اين مطالعه بين تاريخچه فعاليت و خطاي پيش بيني رابطه معكوس به دست آوردند در حاليكه براي پنج فاكتور ديگر تحقيق شامل دوره پيش بيني، اندازه شركت، اهرم مالي، حسابرس و صنعت، هيچگونه رابطه معناداري مشاهده نشد. 1998 ) تطابق سو پيش بيني شده و افشا شه در اميد نامه 124 شركت مالزيايي را ) Jelic (2-17 براي ژانويه 1984 تا سپتامبر 1995 مورد بررسي قرار داد خطاي مطلق اين نمونه 55 درصد بود در همين بورس اوراق بهادار مالزي در سال هاي IPO حال اين تحقيق مشخص كرد كه پيش بيني شركت ها 1975 برخوردارند همچنين رابطه مهم و - 1984-1995 از قابليت اعتماد كمتري نسبت به سال هاي 1988 معناداري براي تاريخچه فعاليت شركت، گروه صنعت و تغيرات در سود گذشته با خطاي پيش بيني دارند. . ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 66 3 ) تحقيقات داخلي: 3-1 )دقت پيش بيني سود شركتها-دكتر خالقي مقدم- 1377 دراين تحقيق سعي شده است كه دقت پيش بيني سود هر سهم شركتهايي كه براي اولين بار سهامشان در بورس اوراق بهادار عرضه عمومي مي گردد، با توجه به تئوريهاي علمي مورد ارزيابي قرار گيرد و ميزان مطابقت پيش بيني ها با سود واقعي اين شركتها مشخص گردد . ضابطهء اصلي كه براي سنجش ميزان مطابقت سود پيش بيني شده با سود واقعي با مباني تئوريك مورد استفاده قرار مي گيرد اين است كه در صورت دقيق بودن پي ش بيني سود قاعدتا بايد تغييرات قيمت سهام محدو د باشد. اهداف ديگري كه مورد نظر اين تحقيق است عبارتند از : بالا بردن سطح اطمينان عموم نسبت به قيمت هاي واقعي سهام در بورس اوراق بهادار، و تخصيص بهينه منابع اقتصادي ، نتايج اين تحقيق همچنين مي تواند به عنوان ابزاري و كاربرد معياري جهت سنجش ميزان دقت پي شبيني سود شركتهايي كه براي اولين مرتبه سهامشان از طريق بورس اوراق بهادار عرضهء عمومي م ي گردد مورد استفاده قرار گيرد. بالاخره نتايج اين تحقيق مي تواند راه گشايي براي تحقيقات بعدي باشد. در اين تحقيق رابطه بين ميزان دقت پيش بيني سود ب ا تغييرات قيمت سهم ،اندازه شركت ،عمر شركت و درجه اهرم مالي مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج آزمون فرضيه اول بين ميزان دقت پيش بيني سود هرسهم و تغييرات قيمت سهام رابطه معكوس وجود دارد. نتايج آزمون فرضيه دوم بين ميزان دقت پيش بيني سود هر سهم و اندازه شركت رابطه مستقيم وجود دارد. نتايج آزمون فرضيه سوم بين ميزان دقت پيش بيني سود هرسهم و عمر شركت رابطه مستقيم وجود دارد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 67 نتايج آزمون فرضيه چهارم بين ميزان دقت پيش بيني سود هرسهم و درجه اهرم مالي شركت رابطه معكوس وجود دارد. 3-2 )محتوي اطلاعاتي پيش بيني سود شركتها-محمد آزاد- 1383 انجمنهاي حرفه اي حسابداري در برخي از كشورها در جستجوي يافتن مباني رضايت بخش براي تهيه و ارائه پيش بيني هاي مالي شامل پيش بيني نتايج عمليات آتي مي باشند . اما مشكل اساسي همواره اين بوده كه چنين اطلاعاتي چگونه تهيه و در دسترس استفاده كنندگان قرارگيرد، به نحوي كه گمراه كننده نباشد . سال 1972 ، در تحقيق جامعي كه توسط انجمن حسابداران خبره كانادا انجام شد، اسكينر هدف اصلي حسابداري را "انتقال استفاده كنندگان" بيان مي دارد. در همين زمان اين انجمن در گزارشي از چشم انداز حسابداري در سال 2000 ، "مسووليت پذيري" حرفه در سطح جامعه در زمينه اندازه گيري و انتقال اطلاعات مربوط، جهت تخصيص و بكارگيري مطلوب منابع، را مي پذيرد. با توجه به نتايج تحقيقات انجام شده در زمينه رابطه سودهاي غيرمورد انتظار با نرخ بازده غير نرمال و محتواي اطلاعاتي سود حسابداري، تصور براين است كه سودها برا بر با مجموع جريانهاي نقد جاري و آتي مي باشند. در واقع، نرخ بازده غيرنرمال براي يك دوره، تابعي از جريانهاي نقدي غير مورد انتظار آن دوره و تغييرات در جريانهاي نقدي مورد انتظار دوره هاي آتي، در آن دوره دوره مي باشد. براساس سئوالاتي كه در مورد رابطه بازده سه ام و پيش بين سود در ذهن محقق ايجاد شده فرضي ه هاي زيرمطرح مي گردد: فرضيه اول: بازده سهام و اعلام پيش بيني سود رابطه معناداري دارد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 68 فرضيه دوم : سود پيش بيني شده و سود واقعي رابطه معناداري وجود دارد. آزمون هاي انجام شده در اين تحقيق ضمن رعايت محدوديت هاي اعلام شده فرضيه هاي فوق را تائيد مي كند. 3-3 ) بررسي اثر تغييرات در سطح عمومي قيمت ها بر پيش بيني سود آتي- مستوفي، عليرضا - 1384 هدف اين تحقيق تعيين اين موضوع است كه آيا تعديل صورت حساب سود و زيان توسط شاخص عمومي قيمتها مي تواند اطلاعات مفيدتري جهت پيش بيني سود آينده ارائه دهد يا خير؟ با توجه به نتايج بدست آمده مي توان گفت كه اطلاعاتي كه صورت حساب سود و زيان تعديل شده جهت پيش بيني سودهاي آينده ارائه م ي دهد ناچيز بوده و بطور كلي نم ي تواند مبناي مناسبي در اين زمينه باشد و لذا ارائه اطلاعات آن از لحاظ "مربوط بودن" مورد ترديد است بررسي تحليلي تاثير اجزا نقدي و تعهدي سود عملياتي در پيش بيني سودهاي آتي شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران 3-4 )بررسي تحليلي تاثير اجزاي نقدي و تعهدي سو د عملياتيدر پيش بيني سود آتي شركتهاي پذيرفته شده در بورس - برزگر - 1378 در متون تجزيه و تحليل صورت هاي مالي بر اهميت اطلاعات سودهاي جاري و تحليل اجزاء آن براي برآورد قابليت سودآوري آتي موسسه تاكيد خاص م يشود. تحقيق حاضر به بررسي ماهيت اطلاعات اجزاء تعهدي و نقدي سودهاي عملياتي م يپردازد كه در بي ش بيني قدرت سودآوري و ارزيابي كيفيت و اعتبار سود از اهميت زيادي برخوردار است . كيفيت سود بستگي به اهميت جزئ نقدي آن نسبت به جزء تعهدي دارد. متغيرهاي اصلي تحقيق عبارت از، سود عملياتي، جزء نقدي و ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 69 جزء تعهدي است . سود عملياتي معادل سود حاصل از عمليات مستمر، جزء نقدي معادل جريانهاي نقدي حاصل از عمليات و جزء تعهدي بربر تفاوت سود عملياتي و جزء نقدي مي باشد . متغيرهاي يعني مجموع دارائ يهاي بكار گرفته شده ( Firm size) فوق الذكر از طريق شاخص اندازه شركت استاندارد شد هاند. براي انجام تحقيق تعداد 45 شركت از شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق 1377 چهار - براي سالهاي 1372 (Cross-Sectional) بهادار انتخاب شده و از طريق رگرسيون مقطعي و آزمون خوبي (t فرضيه بررسي شد .براي، آزمون فرضيات آزمون معن ي دار بودن ضريب (آزمون صورت گرفته است . فرضيه اول : (R وتوان پيش بيني از طريق ضريب تعيين ( 2 ( F برازشمدل (آزمون "با استفاده از جزء تعهدي سودهاي عملياتي جاري مي توان به طور معني داري، سودهاي عملياتي آتي را پيش بيني نمود ." فرضيه دوم : "با استفاده از جزء نقدي سودهاي عملياتي جاري مي توان به طور معني داري، سودهاي عملياتي آتي را پي شبيني نمود." فرضيه سوم: "با استفاده از سودهاي عملياتي جاري مي توان به طور معني داري، سودهاي عملياتي آتي را پيش بيني نمود ." فرضيه چهارم : "توانائي سودهاي عملكرد متنسب به جزء نقدي از توانائي سودهاي متنسب به جزء تعهدي در پي ش بيني سودهاي عم لياتي آتي بيشتر است ." نتايج تحقيق نشان مي دهد كه جزء نقدي و جزء تعهدي سود عملياتي هر يك به تنهائي براي پيش بيني سودهاي عملياتي آتي مفيد نيستند . اما، اجزاء فوق الذكر، تواما براي پيش بيني سودهاي عملياتي آتي مفيد بوده و از محتواي افزاينده اطلاعاتي نسبت به تك تك اجزاء برخوردار هستند. همچنين نتايج بيانگر اين مطالب است كه اجزاء تعهدي و نقدي سود عملياتي بطور توام، از محتواي افزاينده اطلاعايت نسبت به سودهاي عملياتي برخوردار نيستند و ضمنا، تاثير اجزاء تعهدي و نقدي سودهاي عملكرد در پيش بيني سودهاي آتي يكسان بوده و هيچيك بر ديگري برتري خاصي ندارد. ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 70 سال تحقيق دوره تحقيق نتايج بورس اوراق بهادار رديف محقق دوره زماني بيشتر باعث خطاي پيش بيني كمتر شده وسطح اعتبار تضمين كنندگان رابطه منفي با خطاي پيش بيني نشان داد ليكن از لحاظ آماري نمي توانست معنادار باشد. اين فرضيه كه شركت هاي غير صنعتي خطاي بيشتري در پيش بيني دارند مورد تأييد قرار نگرفت، در نهايت اين تحقيقات رابطه مثبتي را بين سطح اهرم مالي، ساختار سهامداران (درصد سهامداران داخلي) و با (GDP شرايط كلان اقتصادي (نوسانات خطاي پيش بيني نشان نداد. ١٩٩۴- ٢٠٠١ يونان ٢٠٠٣ Dimitrio s Gounop oulos ١ اختلاف معناداري بين توانايي پيش بيني شركت هاي واسطه گر و تحليل گران به دست آمد. ١٩٩٢- ١٩٩۵ انگلستان ١٩٩٨ j. capstaff, K paudyal & Rees- ٢ كه پيش بيني شركت هاي بزرگ از انطباق بيشتري برخوردار است. ١٩٩٧- ١٩٩٩ نيوزلند ٢٠٠٠ Lydia Hsu, David Hay, Sidney weil ٣ تنهادوره (افق)پيش بيني ارتباط مثبت ومعناداري با خطاي پيش بيني دارد بدين معنا كه با افزايش دوره خطاي پيش بيني افزايش مي يافت ١٩۶٨- ١٩۶٩ انگلستان ١٩٧٢ web & dev ۴ تنها دوره (افق)پيش بيني ارتباط منفي ومعناداري با خطاي پيش بيني دارد بدين معنا كه با افزايش دوره خطاي پيش بيني كاهش مي يافت ١٩٧٠- ١٩٧٢ انگلستان ١٩٧٧ Hayes & Ferris ۵ به طور ميانگين 24 درصد برآوردها بالاتراز واقعيت صورت گرفته است ١٩٧٢- ١٩٧۴ سنگاپور ١٩٨٧ Tan ۶ ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 71 سال تحقيق دوره تحقيق نتايج بورس اوراق بهادار رديف محقق تنهادوره پيش بيني ارتباط مثبت و معناداري را با خطاهاي پيش بيني داشت در مورد گروه صنعت نيز اين وضعيت صدق مي كند ١٩٨٢- ١٩٨۶ استراليا ١٩٨٩ Godwin ٧ تنها 22 تا 14 درصد از پيش بيني ها با اختلاف 10 درصد، با واقعيت تطابق دارد ١٩٨۴- ١٩٨۶ استراليا ١٩٨٩ Taylor & Blair ٨ تنها دوره پيش بيني ارتباط مهمي با تطابق پيش بيني داشت چنانچه هر چه دوره پيش بيني بيشتر گردد تطابق آن كمتر گردد. ١٩٨٣- ١٩٨٧ نيوزلند ١٩٩٠ Mark ٩ ارتباط مثبت و معني داري بين اندازه شركت و خطاي پيش بيني را تاييد كرد چنانچه شركت ها كوچكتر تمايل بيشتري براي تطابق پيش بيني ها از خود نشان دادند ليكن ديگر فاكتور هاي مورد توجه محقق (دوره پيش بيني، عمر شركت، اهرم مالي، اعتبار حسابرسان) ارتباطي با خطاي پيش بيني از خود نمايان نكردند ١٩٨٣- ١٩٨٧ نيوزلند ١٩٩٢ Smith & Firth ١٠ بين فعاليت هاي گذشته، مدت فعاليت و اندازه شركت با خطاي پيش بيني هيچگونه ارتباط معناداري به دست نيامد. ١٩٧۶- ١٩٨٩ استراليا ١٩٩٣ Lee, Yee & Taylor ١١ رابطه مثبت دوره پيش بيني با خطاي آن و رابطه منفي پيشينه تجارت را آشكار كرد و نيز رابطه معنادار بين اظهار نظر حسابرسان و خطاي پيش بيني به دست آمد اما بين ديگر عوامل (اندازه شركت، اعتبار تضمين كنندگان، و ريسك شركت) رابطه با خطاي پيش بيني مشاهده نشد. ١٩٨٣- ١٩٨٧ كانادا ١٩٩۴ Pedwel ١٢__ منابع و ماخذ ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 122 • شباهنگ ، رضا – تئوري حسابداري – جلد 1 و 2 ، انتشارات مركز تحقيقات تخصصي حسابداري وحسابرسي، سازمان حسايرسي، 1382 • رياحي بلكويي، احمد – تئوريهاي حسابداري – ترجمه پارسائيان،عليدفتر پژوهشهاي فرهنگي، چاي اول 1381 • خالقي مقدم ، حميد – دقت پيش بيني سود شركتها- رساله دكتري- دانشگاه تهران 1377 • جهانخاني ، علي –عبداله زاده، فرهاني – نقدي بر چگونگي قيمت گذاري دربورس اوراق بهادار تهران- تحقيقات مالي شماره 1 سال اول 1372 • اي اس ليتلتن-ساختار تئوري حسابداري- ترجمه تيموري ، حبيب اله، انتشارات مركز تحقيقات تخصصي حسابداري وحسابرسي، 1380 • الواني ، سيد مهدي – نقوي، سيد ميرعلي- مدل امتياز متوازن- فصلنامه مطالعات مديريت ، شماره 37 و 38 • آذر،عادل- مومني،منصور –آمار وكاربرد آن در مديريت- انتشارات سمت ، جلد اول و دوم • آزاد ،محمد –محتواي اطلاعات پيش بيني سود شركتها- پايان نامه كارشناسي ارشد 1383 ،مشاور فرخ برزيده و خالقي مقدم • كردستاني ، غلامرضا – توانايي سود براي پيش بيني جريان نقد و سودآتي- پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت مدرس، 1374 • اعرابي ،سيد محمد- طراحي ساختار سازماني ، انتشارات دفتر پژوهشهاي فرهنگي ف 1376 • عالي ور،عزيز – صورتهاي مالي اساسي - انتشارات مركز تحقيقات تخصصي حسابداري وحسابرسي، 1374 • Hendriksen ,E ldon S. and Micheal F. Van Breada .Accounting Theory .۵th Ed . Richard D.Irwin Inc. BURR I١١٫١٩٩٢ • Brown,P. A.Clark,J.How , and K.Lim (٢٠٠٠) "the accuracy of management dividend forecasts in Australia" Pacific-Basin Finance Journal ٨(٣-۴) • Dimitrios Gounopoulos , December ٢٠٠٣ " Accuracy of management earning forecast in IPO prospectuses" (School of Management – University of Surrey) • Brown,P. A.Clark,J.How , and K.Lim (٢٠٠٠) "the accuracy of management dividend forecasts in Australia" Pacific-Basin Finance Journal ٨(٣-۴) • Blair, M. and S. Taylor (١٩٨٩), "Forecasting: The profit speak," Charter Accountant, ۶, ۵٠-۵۴. • Chen, A, S. Cora, T. Millie, Wong D., and Chan R. (١٩٩۶), "Possible factors of the accuracy of prospectus earnings forecasts in Honk Kong," The international Journal of Accounting, ٣١, ٣٨١-٩٨. • Chen, G., M. Firth, and G. Krishnan (٢٠٠١), "Earnings forecast errors in IPO prospectuses and their associations with initial stock returns," Journal of Multinational Financial Management, ١١ (٢), ٢٢۵-۴٠. • Dev, S. and M. Webb (١٩٧٢), "The accuracy of company Profit Forecasts," Journal of Business Finance, ۴, ٢۶-٣٩. • Ferris, K. and D. Hayes (١٩٧٧), "Some evidence on the determinants of profit forecast accuracy in the United Kingdom," The international Journal of Accounting education and research, ٢٧-٣۶. • Firth, M. (١٩٩٧), "An analysis of the stock market performance of new issues in New Zealand," Pacific-Basin Finance Journal, ۵ (١), ۶٣-٨۵. • Firth, M., B. Kwok, Liau-Tan C., and G. Yeo (١٩٩۵), "Accuracy of profit forecasts in IPO prospectus," Accounting and Business Review, ٢, ۵۵-٨٣. • Firth, M.Liau-Tan and C. Liau-Tan (١٩٩٧), "Signalling models and the valuation of new issues: An examination of IPOs in Singapore," Pacific-Basin Finance Journal, ۵ (۵), ۵١١-٢۶. • Firth, S. and A. Smith (١٩٩٢), "The accuracy of profits forecasts in initial public ميزان عدم صحت پيش بيني سود شركتها 123 offerings prospectuses," Accounting and Business Research, ٢٢, ٢٣٩-۴٧. • Hsu, L., D. Hay, and S. Weil (١٩٩٩), "Forecast Accuracy and bias in IPO prospectuses; recent New Zealand evidence," Working paper, Lincoln University. • Jaggi, B. (١٩٩٧), "Accuracy of forecast information disclosed in the IPO prospectuses of Hong Kong companies," The International Journal of Accounting, ٣٢ (٣), ٣٠١-١٩. • Jelic, R., B. Saadouni, and R. Briston (١٩٩٨), "The accuracy of earnings Forecast in IPO Prospectuses on the Kuala Lumpur Stock Exchange ١٩٨۴-١٩٩۵." • Lee, I., N. Taylor, C. Yee, and M. Yee (١٩٩٣), "Prospectus forecast earning ; evidence and explanations Australia," Accounting Review, ٣, ٢١-٣٢. • Mak, Y. (١٩٨٩), "The determinants of accuracy of management earning forecast: A new Zealand study," The International Journal of Accounting, ٢۴, ٢۶٧-٨٠. • Mohamad, S., A. Nassir, T. Kuing, and M. Ariff (١٩٩۴), "The accuracy of Profit forecasts of Malaysian IPOs," Capital Market Review, ٢, ۴۶-۶٩. • Pedwell, K., H. Warsame, and D. Neu (١٩٩۴), "The accuracy of Canadian and New Zealand's earnings forecasts: a comparison of voluntary vs compulsory disclosures," Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, ٣ (٢), ٢٢١-٣۶. • Tan, T. (١٩٨٧), "Some evidence on the reliability of profits and dividends forecasts in prospectus," Singapore Accountant