پیشینه و مبانی نظری مهارتهای مقابله ای

پیشینه و مبانی نظری مهارتهای مقابله ای (docx) 30 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 30 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

مهارتهای مقابله ای : مهارت های مقابله ای، فنونی هستند که افراد در مواجهه با رویدادهای تنش زا به کار می گیرند. توانایی کنترل و تسلط بر موقعیت می تواند در افزایش توانمندی مهارت های مقابله ای موثر باشد و اثرات مخرب تنیدگی بر سلامت جسمانی و روانی جلوگیری کند. گاهی فرد می تواند افکاری را که درباره رویداد تنش زا دارد، تحت کنترل داشته باشد. که به آن کنترل شناختی گفته می شود. در مواردی کسب اطلاعات بیشتر درباره موقعیت تنش زا می تواند کمک کننده باشد. البته گذشته از این مهارت ها افراد می توانند در راستای پیشگیری از پیامدهای جسمانی و روانی تنیدگی، آموزش مهارت های مقابله ای را یاد بگیرند. آموزش مهارت های مقابله ای شامل آموزش مجموعه ای از روش های شناختی و رفتاری متعددی است که در جریان آن با هدف کمک به فرد آموزش داده می شوند تا بدین ترتیب فرد بتواند در بسیاری از موقعیت ها سازش لازم و سلامت روان را به دست آورد (دیماتئو 1991/ ترجمه موسوی). - لازاروس (2000) مهارت های مقابله ای را به شرح زیر خلاصه می کند: 1- کاهش آسیب ناشی از شرایط محیطی 2- تحمل کردن حوادث یا واقعیت های منفی و یا تطبیق دادن خود با آن 3- حفظ تصویر ذهنی مثبت 4- حفظ تعادل احساسی و عاطفی 5- حفظ روابط رضایت بخش با دیگران پاسخ های مقابله ای می توانند سه نتیجه به بار آورند: 1- حفظ شرایط احساسی حال حاضر 2- ادامه دادن فعالیت های روزمره که تحت تاثیر محرک تنش زا با وقفه روبرو شد است 3- احساس توانمندی روانی - مقابله یا مدارای موثر برای رویارویی با علت محرک های تنش زا از چهار جزء اولیه تشکیل می شود: 1- راهبردهای موثر مقابله و مدارا 2- پردازش اطلاعات 3- اصلاح رفتار 4- رسیدن به راه حل های صلح آمیز و آرامش بخش (تسکین دهنده های فوری) دیدگاههای نظری درباره مهارتهای مقابله ای : درباره مقابله دیدگاه های نظری متفاوتی مطرح شده است که می توان از آنها موارد زیر را مورد مطالعه قرار داد: - دیدگاه فرایدنبرگ و لویئس (به نقل از لازاروس 1993): فرایدنبرگ و لویئس با تعریف مقابله به عنوان مجموعه ای از اعمال شناختی و عاطفی که در پاسخ به مسایل ویژه ای به کار برده می شود سه سبک مقابله ای را مطرح کرده اند که (1984) بر اساس نظریه لازاروس عبارتند از: - سبک های بارور - مراجعه به دیگران و – سبک های نابارور (ناکارآمد) این 3 نوع سبک از هیجده (18) نوع راهبرد تشکیل شده اند. الف: سبک بارور: اجزا سبک بارور هشت راهبرد مقابله ای است. 1- حمایت اجتماعی: گرایش در میان گذاشتن مشکل با دیگران و جلب حمایت آنان به عنوان یکی از راههای کنترل کردن می باشد. 2- تمرکز بر حل مشکل: یک راهبرد مساله مدار می باشد که طی آن به طور منظم به بررسی مساله پرداخته می شود و با در نظر گرفتن دیدگاه های گوناگون با مشکل برخورد می شود. 3- سخت کوشی و موفقیت: این راهبرد توصیف کننده تعهد، بلند پروازی و تلاش زیاد می باشد. 4- تفریحات فیزیکی: منظور انجام فعالیت های ورزشی و داشتن آمادگی جسمانی برای برخورد مناسب با مشکل می باشد. 5- راههای آرام بخش: این راهبرد بیشتر به جهت آرام ساختن و (Relaxeition) است تا پرداختن به فعالیت های تفریحی و بدنی 6- حفظ تعادل خاطر: این راهبرد بیانگر ایجاد یا حفظ آرامش اطمینان به خود توانایی فرد برای مقابله با مشکل 7- تقویت رابطه با دوستان: حاکی از یک ارتباط صمیمی خاص می باشد. 8- تمرکز بر جنبه های مثبت (مثبت اندیشی): یعنی داشتن نگاهی مثبت و توجه به ویژگی های مثبت یک رویداد. (تا تمرکز بر بد اندیشی و ایجاد انرژی منفی) - ب: سبک نابارور: مترادف سبک مقابله ای ناکار آمد (غیر مفید/ بی اثر)می باشند و از هشت راهبرد زیر تشکیل شده است: 1- نگرانی: بیانگر اهمیت دادن به آینده و به طور کلی خوشبختی در آینده به طور خاص می باشد. 2- حفظ تعلق خاطر: اهمیت دادن به ارتباط با دیگران به ویژه به آن چه که دیگران به آن فکر می کنند می باشد. 3- تفکر آرزومندانه: امیدواری به گرفتن یک نتیجه مثبت 4- کنار نیامدن (اجتناب دوری کردن): این راهبرد نشان دهنده دور شدن از مشکل و تسلیم شدن در برابر آن است. 5- کاهش تنش: فرد از راه تخلیه هیجانی و کاهش تنش سعی می کند احساس بهتری داشته باشد . 6- کناره گیری (خودداری): دوری کردن و کناره گیریفرد از جمع و دیگران و مخفی نگه داشتن مساله در خود و عدم ابراز آن به کسی 7- سرزنش خود: فرد خود را مسئول بروز نگرانی و مشکل می داند. - ج: سبک مراجعه به دیگران: بیانگر مراجعه فرد به اشخاص دیگر جهت مساعدت و یاری خواستن از آن هاست و شامل چهار راهبرد است دیگران شامل همسالان، متخصصان، والدین و نیروهای معنوی / الهی می باشند.(عرفانی.1387) 1- راهبرد جستجوی حمایت اجتماعی: گرایشی است برای در میان گذاشتن مشکل شخصی با دیگر افراد و جلب حمایت آنان جهت کمک به وی 2- حمایت معنوی: نشان دهنده اعتقاد به خدا، دعا و نیایش کردن، توکل، امدادهای الهی و کمک گرفتن با این نیروی مذهبی است. کمک حرفه ای: در این راهبرد فرد از اشخاص حرفه ای و متخصص آن حیطه خاص کمک می گیرد. (مثل کمک از وکیل برای جلب رضایت / کمک از دبیر ریاضی برای تقویت درسی) اقدام اجتماعی: عملی است که فرد طی آن دیگران را است مشکل خویش مطلع می کند. دیدگاه لازاروس ،فولکمن (1984) :به اعتقاد لازاروس ، فولکمن راهبردهای مقابله ای که به صورت آگاهانه صورت می گیرند؛ سه کار عمده برای افراد دارند: الف: فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز در رابطه وی با محیط ب: پردازش نمودن اطلاعات ج: حفظ استقلال و آزادی عمل در به کارگیری مهارت ها بر طبق این دیدگاه تصور و برآورد افراد از رویدادها، از خود رویدادها اهمیت بیشتری دارند. (نه رویداد محیطی و نه پاسخی که فرد خواهد داد) هیچ یک نمی توانند استرس را تعیین نمایند، بلکه ادراک فرد از موقعیت است که استرس و شدت (مقدار سختی) آن را تعیین می کند. این ادراک شامل (آسیب ها، تدابیر، تهدیدها و حالات بالقوه) و توانایی ادراک شده فرد برای مقابله با آنهاست. 3- نوع ارزیابی توسط فرد هنگام سنجش یک واقعه (رویداد) صورت می گیرد (لازاروس ، فولکمن): - الف): اولیه: یعنی فرد رویداد معینی را فشار زا بداند (تلقی کند) یا خیر. - ب): ارزیابی ثانویه: این ارزیابی شامل بررسی تمهیدات مقابله ای در دسترس می باشد که طی آن به سه سوال پاسخ داده می شود: اول این که چه راه هایی در برابر فرد گشوده است؟ دوم این که چقدر احتمال دارد که بتوان راهبردهای لازم را برای کاهش استرس به طور موفقیت آمیزی به کار گرفت؟ و سوم این که آیا این رویکرد مورد استفاده موثر است و در کاهش پیامدهای تنشی موثر هست یا خیر؟ - ج): ارزیابی مجدد: در این نوع ارزیابی فرد به وفور سعی می کند ارزیابی های خود از موفقیت تغییر داده و اصلاح کند و به محض آن که اطلاعات جدیدتری دریافت کند، ارزیابی دیگری را به عمل می آورد، با این حال ارزیابی مجدد موثر نیست بلکه گاهی اثرات، کاهنده و زیانبار دارند. دیدگاه آنتونوفسکی: از نظر آنتونوفسکی (1987) مقابله داری سه جزء عمده و مرتبط با هم است و مقابله کار ساز مستلزم استفاده از این سه عامل است 1- خرد پذیری: ارزیابی دقیق و عینی از موقعیت پیش آمده با عامل روانی تنش زا می باشد. 2- انعطاف پذیری: دسترسی داشتن به مجموعه ای از راهبردها جهت فایق آمدن بر مشکل 3- دوراندیشی: توانایی پیش بینی پیامد راهبردهای گوناگون است. او در پژوهش های خود پی برد که حس انسجام یک منبع عمومی مقاومت است زیرا این جهان بینی می تواند به نحوی از تاثیرات رویدادها جلوگیری نماید (موانعی که فرد بسیار وخیم و شدید تلقی می کند.) به اعتقاد آنتونوفسکی (1987) حس انسجام از سه سازه اصلی برخوردار است: 1- حرکت پذیری: توانایی معنی دادن به زندگی 2- کنترل پذیری: کنترل موقعیت های فشار زا 3- معنادار بودن: ارزشمند شمردن درگیری با مشکلات - برای اولین بار در سال 1982 م بلینگر و موس پاسخ های مقابله ای را بر اساس روش مقابله دسته بندی کردند. موس و بلینگر به دو روش مقابله (فعال / اجتنابی) اشاره کرده اند که هر یک شامل پاسخ های رفتاری و شناختی است که بدین ترتیب 4 نوع مقابله را تشکیل می دهند: 1- مقابله شناختی فعال: توجه فرد به جنبه های مثبت یک مساله 2- مقابله رفتاری فعال: کمک خواستن از دیگری 3- مقابله شناختی اجتنابی: فرد به طور موقت فکر کردن به مشکل را کنار می گذارد و یا معنای موقعیت را تغییر می دهد. 4- مقابله رفتاری اجتنابی: به صورت انجام فعالیت هایی (مانند ورزش) جهت فرار کردن از معضل پیش رو. با در نظر گرفتن روش های اجتنابی و فعال در ترکیب ویژه ای از مساله مداری و هیجان مداری هشت پاسخ مقابله ای به وجود می آید. اجتنابیفعالروش های متمرکز برشناختی رفتاریشناختی رفتاریمسالهشناختی رفتاریشناختی رفتاریهیجان پس به طور کلی بلینگر و موس(2007) ارزیابی و مقابله را در سه زمینه مختلف یعنی: مقابله متمرکز بر ارزیابی، متمرکز بر مساله و متمرکز بر هیجان سازمان بندی کرده اند. 1-1- مقابله متمرکز بر ارزیابی: شامل اقداماتی است که در جهت درک موقعیت، تحلیل منطقی و شناخت آن صورت می گیرد. 2-1- مقابله متمرکز بر مساله: این نوع مقابله سعی در تغییر و یا حذف مشکل دارد، بنابراین با پیامدهای عینی و محسوس یک مشکل، ارتباط دارد تا خود موقعیت (مشکل). 3-1- مقابله متمرکز بر هیجان: پاسخ هایی را شامل می شود که حذف آن ها (رفلکس ها) کنترل هیجان های برانگیخته شده توسط عامل مشکل یا تنش زا می باشد. - دیدگاه موس و اسکافر (1997): موس و اسکافر به چهار نوع راهبرد مقابله اشاره کرده اند: 1- مقابله رویارویی رفتاری: جستجوی راهنمایی و هدایت، انجام عمل به طور صحیح برای بررسی مستقیم یک موقعیت است نتیجه آن. 2- رویارویی شناختی: تحلیل منطقی، ارزیابی مجدد، پذیرش واقعیت محیطی و بازسازی آن برای یافتن راههای مساعد و مفید 3- مقابله رفتاری اجتنابی: جستجوی شقاق های پاداشی، تخلیه هیجانی (کاتارسیس) و انجام رفتارهای کاهش دهنده استرس مثل رفتارهای سوق دهنده به سوی خوردن غذا یا ترکیبات آرامش بخش 4- مقابله اجتنابی شناختی: واکنشی هدفدار در افکار و کم کردن شدت یک بحران یا نتایج آن، پذیرش موقعیت البته با این فرض که قابل تغییر نیست. - دیدگاه آلتمایر و ورندال: در دیدگاه ورندال و آلتمایر(2007) دو تمایز عمده در فرایند مقابله مطرح می باشد که عبارتند از: 1- مقابله مساله مدار و هیجان مدار که به ویژگی های فردی مانند خودکار آمدی مربوط است مقابله مساله مدار بر عامل فشار آور متمرکز است در حالی که مقابله هیجان محور به شخص امکان می دهد پیامدهای هیجانی متعاقب مشکل را کنترل کند. 2- تمایز بین منابع مقابله و پاسخ های مقابله، منابع مقابله آن چه که در دسترس فرد است اما پاسخ های مقابله، اعمالی هستند که به طور عملی در شرایط خاص به کار گرفته می شوند. - دیدگاه لانگ و اسکات: اسکات و لانگ(2006) شیوه های مقابله را به دو نوع (درگیر شدن، و درگیر نشدن) تقسیم می کنند. 1- مقابله درگیر شدن: تلاش های فعالی را می طلبد که هم برای کنترل پدیده های مشکل مدار و هم هیجان مدار به کار می رود چون این نوع مقابله تحت تاثیر موقعیت است، ثبات کمتری دارد. 2- مقابله درگیر نشدن: این نوع مقابله، شامل راهبرد هیجان مدار است، زیرا کمتر متاثر از عوامل موقعیتی است مانند: تفکر آرزومندانه، این نوع مقابله ثبات متوسطی دارد. - دیدگاه کارور و شیرز: (1989) مقابله را به چهار دسته کلی تقسیم می کنند و هر نوع از چندین زیر محور تشکیل شده است: 1- مقابله فعال: تلاش جهت غلبه بر مشکلات و در مسیر حل مشکلات (به طور صرف) به کار گرفته می شود. 2- مقابله برنامه ریزی: به منظور اتخاذ روشهای مشخص و منظم انجام کارها، مراحل حل مسئله و انتخاب بهترین راه حل، تلاش و تفکر دقیقی صورت می گیرد. 3- جلوگیری از مقابله عجولانه با مشکل: انجام هر اقدامی تا شرایط مساعد و زمان مناسب به تعویق انداخته می شود. 4- جلوگیری از فعالیت های مزاحم: توجه شخص به مسئله اصلی است و فعالیت ها و افکار نا مربوط کنار گذاشته می شوند. 5- جستجوی حمایت اجتماعی ابزاری: درخواست راهنمایی از دیگران در مورد مشکل و پرس و جو از کسانی که تجارب مشابه با فرد داشته اند. ب) مقابله هیجان مدار: برای متعادل ساختن عواطف، هیجانات، کنترل واکنش های هیجانی صورت می گیرد و شامل موارد زیر است: 1- روی آوردن به مذهب 2- جستجوی حمایت عاطفی و اجتماعی 3- تفسیر مجدد مثبت: کنترل هیجانات ناخوشایند 4- پذیرش: پذیرش و قبول واقعیت ها 5- انکار: هر شکل یا رویداد پیش آمده مورد انکار قرار می گیرد. ج- مقابله ناکارآمد و کمتر موثر: مجموعه ای از شیوههای مقابله ای می باشد که به عنوان روشهای ناکارآمد برای تغییر شرایط یا بهبود عواطف و هیجانات شدید موقعیتی در نظر گرفته می شوند شامل چند طریق جهت مقابله هستند: 1- انحراف فکر از مساله به فعالیت های دیگر: نبود درگیری ذهنی 2- نبود درگیری رفتاری: عدم تلاش برای انجام امور و رسیدگی جهت دستیابی به اهداف 3- تمرکز بر جوانب عاطفی و ابراز (بیان) آن ها: آشفتگی عاطفی و احساس تحلیل انرژی روانی زیاد د) پاسخ مقابله غیرموثر: شامل موارد زیر است: 1- تکانش وری: به صورت از دست دادن صبر و شکیبایی، تصمیم گیری عجولانه (سریع) و عمل کردن حتی به رغم داشتن اطلاعات کافی و درست. 2- تفکر خرافی: شامل پاسخ هایی مانند این تصور که صحبت کردن در مورد موقعیت، از وقوع آن جلوگیری می کنند. 3- تفکر آرزومندانه: تفکراتی مثل امید داشتن به وقوع معجزه، آرزوی تغییر شرایط 4- تفکر های منفی: توجه و تمرکز بر نقاط ضعف و علل های منفی برای حوادث منسوب کردن استفاده از دارو، دخانیات، الکل و مواد مخدر جهت منحرف کردن ذهن از مساله 31-2- ارزیابی سبک های مقابله ای: واکنش ما آدمیان به رویدادها و مسایل واقع شده در طول عمر تحت تاثیر نحوه ارزیابی هر کس از آن رویداد و روش و نوع مقابله ای می باشد که در چنین موقعیت های بستگی دارد. بنابراین می توان چنین گفت: هر پدیده که بتواند نحوه ارزیابی افراد و دیدگاه ذهنی شان را تحت تاثیر خود قرار دهد و یک سری روش های خاص مقابله را در اختیارشان قرار دهد، باعث تغییر در نحوه ادراک اشخاص از میزان شدت و تنش زا بودن این وقایع و نیز نوع و نحوه واکنش به حوادث و رویدادهای ناخوشایند می گردند.(اصلانی ،1388) این واقعیت ها و بحران های به ظاهر شدید یا ندرتاً لاینحل و نحوه چگونگی مقابله با آن و رابطه خاص مشکلات با سلامت روانی تامل و کنکاش در این حیطه را بیشتر نمایان می سازد. به نظر موس و بلینگر(2007) تفاوت نوع واکنش مقابله ای به موقعیت های پیش آمده متکی است. مقابله مساله مدار در موقعیت هایی که می توان کارهای سازنده انجام داد به کار می رود و مقابله هیجان مدار معمولاً پس از رویدادهایی به کار برده می شوند که نمی توان تغییرشان داد. با این وجود در بیشتر موارد برای مقابله موثر و طولانی مدت، هر دو رویکرد مساله مدار و هیجان مدار ضروری است هر چند برخورد با جنبه عاطفی یک مشکل ممکن است خیلی مهم باشد اما کوشش های هیجان مدار با واقعیت مشکل (اصل مساله) برخورد نکرده و راه حل دراز مدتی برای آن فراهم نمی سازند(.بومینگ.جینگان.2009) 32-2-تفاوت های فردی در سبک مقابله ای: دو دیدگاه کلی در مورد این که تفاوت های فردی چگونه (به چه صورتی) شیوه مقابله به کار رفته را تحت تاثیر قرار می دهد وجود دارد: الف) دیدگاهی که معتقد است هر شخصی سبک های مقابله ای ثابتی (مخصوص خود) دارد و هنگام رویارویی با حوادث (مشکلات) روش مقابله جدیدی را به کار نمی برند بلکه آن نوع مقابله هایی که در طول زمان در وجود شان ثابت شده و شکل گرفته خواهند گرفت. ب) دیدگاهی است که مقابله را یک فرآیند پویا در نظر می گیرد که در تعامل با موقعیت ها تغییر می یابد دیدگاهی که سبک های مقابله ای دانسته و فرد را با یک روش پاسخ دهی ثابت در نظر می گیرد و منکر اینست که فرد بتواند به صورت انعطاف پذیر و آزادانه پاسخ دهد. اما با در نظر گرفتن مقابله به صورت فرآیندی تعاملی و پویا، در شرایط مختلف مواردی مثل شرایط به وجود آورنده استرس، خصوصیات شخصیتی، اجتماعی و روان شناختی اشخاص از اهمیت قابل ملاحظه ی برخوردار می شود. (لازاروس و فولکمن 1985). بنابراین منابع تفاوت های فردی (خلق / جنسیت، ویژگی های شخصیتی و منابع روان شناختی اش باید در نظر گرفته شوند. بعضی افراد به خاطر داشتن شرایط و خصوصیات خاص شخصیتی شان، راحت تر و بهتر با موانع زندگی خود مقابله می کنند و خصلت های خاص فردی شان بر انتخاب سبک های مقابله به کار گرفته از جانب آن ها تاثیر می گذارد. دیماتئو 1991و مری و کوباسا 1982 معتقدند که این ویژگی های خاص شخصیتی مقاوم بودن است این ویژگی ها سه عضو در هم تنیده دارند: 1- تعهد: داشتن اعتقاد به آن چه انجام می دهد و اهمیت و ارزش مند دانستن خود. 2- کنترل: اعتقاد به این که می تواند بر وقایع زندگی اش تاثیر بگذارد. 3- چالش انگیزی: این باور که دگرگونی و تغییر در جریان زندگی عادی است باید آن را یک فرصت جهت پیشرفت و ترقی به حساب آورد تا یک تهدید برای امنیت و آسایش خاطر. - یک ویژگی موثر و بنیادی دیگر خودکار آمدی است که بر سبک مقابله اثر دارد. افرادی که خودکار آمدی بالایی دارند در مقابله با وقایع فعال تر و موثرتر هستند. در حالی که افراد دارای خودکار آمدی پایین اند، کمتر فعال هستند و بیشتر تمایل به اجتناب از موقعیت مشکل ساز دارند. - متغیر خوش بینی نیز از ویژگی های شخصیتی است که از نظر (کارور و شی یر 1989) به عنوان پیش بینی کننده مهم در تلاش های مقابله ای است و این افراد (خوش بین) بیشتر از مقابله مساله محور (مساله مدار) استفاده می نمایند. پیشینه پژوهش 33-2-پژوهشهای داخلی : 1) در بررسی مقابله های دینی در افرادمعتادو عادی (سالم) که توسط هاجر پهلوانی و بهروز دولت شاهی در سال1387 صورت گرفت ،نتایج نشان می دهد افراد معتاد در مقایسه با افراد غیر معتاد به طور معنی داری کمتر از روش های مقابله دینی استفاده می کنند. بین متغیر سن این افراد و میزان تحصیلات آن ها با نوع راهبرد مقابله به کار برده توسط این اشخاص وجود رابطه تایید شد. هر چه افراد مسن تر بودند بیشتر از مقابله کارآمد و مذهبی (دینی) استفاده می کردند درعین حال نحوه مقابله کاربردی در افراد بی سواد و افراد با تحصیلات دیپلم و بالاتر متفاوت بود. در نتیجه داشتن باورهای دینی در برخورد با موقعیت های تنش زا در زندگی باعث تخفیف تاثیرات فشار زای ایجاد شده گردیده و شخص را از مصرف کردن مواد یا پناه بردن به انجام الگوهای نامناسب رفتاری باز می دارد. البته نه تنها گرایش دینی داشتن عاملی دفاعی در برابر گرایش به سمت مواد داشتن است بلکه به نظر می رسد وقتی فرد مصرف مواد را کنار می گذارد در وی گرایش های بیشتری نسبت به مسایل دینی ایجاد می شود. 2) در پژوهشی با عنوان مقایسه سلامت روان و حمایت اجتماعی بین سالمندان ساکن منزل شخصی و سالمندان ساکن خانه سالمندی که توسط رویامشاک در سال 1386 صورت گرفته است مشخص شد افراد ساکن در خانه سالمندی از نظر سطح سلامت عمومی شان و نیز متغیرهای آن (اضطراب، افسردگی عملکردهای اجتماعی و وضعیت نشانه های جسمانی) به نسبت افراد ساکن خانه شخصی نمرات بسیار پایین تری کسب نموده و شرایط مساعدی نداشتند. افراد ساکن خانه سالمندان میزان حمایت اجتماعی کمتری از محیط پیرامونی شان دریافت می کردند. 3) در برسی رابطه میان رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی با سلامت روان در دانشجویان که توسط عابدیان در سال 1385 صورت گرفت، یافته ها نشان می دهند که متغیرهای رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی به طور معناداری سطح سلامت روانی را پیش بینی می کنند وضعیت تاهل با سطح بهداشت عمومی مرتبط است افرادی که متاهل هستند سطح بهداشت روانی بالاتری را نشان می دهند. هم چنین احساس حمایت اجتماعی در آن ها بالاتر بود. هر چه افراد از زندگی رضایت بالاتری داشته باشند. سلامت عمومی بالاتری دارند؛ و افرادی که حمایت اجتماعی شان بالاتر بود در مولفه سلامت عمومی وضعیت مناسب تری داشتند. 4) در پژوهشی که توسط سید سجاد ایرانی در سال 1387 با عنوان بررسی مقایسه ای ویژگی ها و اختلال های شخصیت و نیز راهبردهای مقابله ای در معتادان خود معرف و گروه به هنجار جامعه پرداخت به این نتایج دست یافت که افراد معتاد از راهبردهای مقابله ای غیر سازنده (ناکارآمد) مانند درماندگی، و پرهیز (اجتناب) بیشتر از افراد بهنجار استفاده می کنند و در شاخص های آسیب پذیری شخصیت بیش از افراد سالم، دچار آشفتگی و اختلال می باشند ویژگی های شخصیتی هم چون (تکان شوری، پرخاشگری و هیجان طلبی) بر رفتار اعتیادی، در شروع گسترش و تداوم وابستگی به مواد نقش دارند (بال.2004)1 5- در تحقیقی که توسط امراله ابراهیمی در سال 1387 با عنوان بررسی رابطه شیوه های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با میزان افسردگی در جانبازان (قطع نخاعی) نتایج نشان داد که افراد افسرده جانباز بیشتر از شیوه های غیرموثر و الگوهای مقابله ای جانبازهای کمتر افسرده بیشتر متمرکز بر مساله و برخی روش های سودمند و کارآمد متمرکز بر هیجان (عاطفه محور) بود. برجسته ترین روشهای مقابله ای شان (روی آوردن به مذهب، مقابله فعال، برنامه ریزی، جستجوی حمایت های اجتماعی برداشت یا تفسیر مثبت، خویشتن داری بود. جانبازان بیشتر افسرده از (مقابله متمرکز بر عاطفه، ابراز نمودن ناراحتی، تفکر آرزومندانه انکار استفاده از مواد دارویی و غیرقانونی، دخانیات و جستجوی حمایت عاطفی )بود. یافته دیگر این که جانبازانی که کمتر افسرده بودند از سطح سلامت روانی بالایی برخودار بودند، میزان حمایت اجتماعی بیشتری از (والدین، دوستان، همسر) را گزارش نموده اند. این یافته بر اهمیت حمایت اجتماعی در پیشگیری از بروز آشفتگی روانی تاکید دارد. در افراد افسرده شدید میزان کشمکش های بین فردی بالاتر و میزان حمایت اجتماعی کمتری گزارش شد. همچنین بررسیها نشان داده اند افرادی که دارای حمایت اجتماعی بالا و کشمکش های میان فردی کمتری هستند در رویارویی با رخدادهای فشارزای زندگی بیشتر ایستادگی می کنند.بطور موثرتری مقابله می نمایند و نشانه های کمتری از آشفتگی روانی را از خود نشان می دهند. 6) در مطالعه عصاریان درباره بررسی نیم رخ روانی افراد معتاد در سال 1384 صورت گرفت یافته ها نشان داد که بیشترین ویژگی روان شناختی در میان افراد وابسته به تریاک و هروئین شامل: اضطراب با 43/0 ، افسردگی با 34/0 بودند بعد از این ویژگی ها، صفات شخصیتی ضد اجتماعی با 32/0 اسکیزوئید با 30/0 و ضعف رو این با 27/0نسبت به سایر خصوصیات نرخ بیشتری داشتند. رابطه معنی داری هم بین نوع ماده مصرفی و سطح تحصیلات این افراد به چشم می خورد (افراد دارای تحصیلات پایین و اکثراً مجرد، سن شروع تجربه مواد بالای 20 سال و داشتن سابقه خانوادگی منفی) بیشترین ویژگی تعداد افرادی هستند که گرایش به مصرف مواد در آن ها شایع تر بود. 7) در تحقیقی که توسط علی پور(1387) درباره بررسی ارتباط حمایت اجتماعی با ایمنی بدنی در افراد سالم صورت گرفت نشان داد که افراد دارای حمایت اجتماعی بالاتر، وضعیت ایمنی بدنی شان بالاتر و شرایط مناسب تری دارد و برخلاف این نتیجه افراد منزوی و دارای سطح حمایت اجتماعی پایین از سلامت جسمی و ایمنی بدنی مناسبی برخوردار نبودند. 8) در پژوهشی توسط فاطمه رئیسی، سمیه رشیدی(1387) درباره مقایسه شیوه های فرزند پروری و سلامت روان در بین افراد معتاد و غیر معتاد انجام شد نشان داد افراد معتاد بر حسب وضعیت روانی در مقیاس های سایکوتیک، ترس مرضی پرخاشگری، اضطراب افسردگی و حساسیت بین فردی به طور معنا داری علایم بالاتری نسبت به افراد عادی نشان می داند. ولی از لحاظ دارا بودن علایم وسواس فکری. عملی، افکار پارانوشیا و شکایت های جسمانی بین افراد معتاد با افراد عادی تفاوت معناداری وجود نداشت. 9) در بررسی سطح سلامت روان افراد معتاد به مواد روان گردان که توسط کاظم احمدیان(1384) در دانشگاه ارسنجانصورت گرفت ،یافته ها حاکی است متوسط نمرات سلامت روان در افراد معتاد به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از افراد عادی جامعه است و میزان شیوع اختلال های روانی هم در آن ها بالاتر بود. متوسط نمرات در مقیاس افسردگی بالاتر از نمونه عادی بود، یعنی افراد معتاد (خلق منفی تر، احساس بی ارزش بودنم، ناامیدی و افکار خودکشی) بیشتری گزارش نمودند میزان اضطراب و مشکلات خواب در افراد مصرف کننده تریاک و یا چند ماه مصرفی به صورت پایاتر از افراد دیگر بالاتر بود. 10) در پژوهشی که به بررسی ارتباط بین سلامت روان و حمایت اجتماعی در کارمندان بهداشت و درمان صنعت نفت بوشهر توسط حاجبی و فریدنیا در پژوهشکده زیست پزشکی خلیج فارس در سال 1388 صورت گرفت نشان داد وضعیت سلامت روان با نمره های کسب شده از میزان حمایت اجتماعی رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. جنسیت و گروه سنی، تحصیلات دانشگاهی وضعیت تاهل و تعداد اعضای خانواده با سلامت روان و حمایت اجتماعی؛ دارای همبستگی معناداری هستند. افرادی که به صورت ساعتی کار می کردند در مقایسه با افراد رسمی یا پیمانی از شرایط سلامت روانی و سطح حمایت اجتماعی پایین تری برخوردار بودند. افرادی که سطح حمایت اجتماعی شان بالاتر است از نظر شاخص های سلامت روان (افسردگی، اضطراب ناکنش وری اجتماعی و بد کار کردی اجتماعی، وضعیت جسمانی) وضعیت جسمانی بهتری دارند افرادی که بومی منطقه جنوب بودند هم میزان حمایت اجتماعی شان و هم سطح سلامت عمومی بالاتری کسب کردند. 11) در بررسی عوامل موثر در گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر به وسیله بهزاد رسول زاده در سال 1383 صورت گرفت نشان داد که: 1- متغیرهای افسردگی به عنوان اولین متغیر 2- طلاق والدین 3- معاشرت با افراد ناباب 4- کشیدن سیگار 5- در نهایت شکست تحصیلی؛ بیشترین تاثیر را در گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر دارند. با آموزش مهارت های زندگی و آموزش های فرهنگی، بین فردی و فردی از گسترش این معضل کاست. 12) در تحقیق علی اکبر ثمری، لعلی فاز و علی عسگری در سال1386 با عنوان بررسی منابع حمایتی و روش ای مقابله ای با عوامل استرس زا (در دانشجویان) به این یافته ها دست یافتند که رابطه معناداری بین میزان ادراک فرد از شرایط استرس زا و نیز رابطه معناداری بین مقابله هیجان مدار با ادراک استرس موجود وجود دارد. افرادی که شرایط سخت و فشارزا تری را ادراک کرده اند، بیشتر سعی در کنترل و یا برخورد هیجانی و عاطفی با رویداد داشتند و ادراک افراد از میزان حمایت اجتماعی در دسترس با نحوه برخورد شان با موقعیت پیش رو مرتبط بود. یعنی آنهایی که به داشتن میزان بالاتری از حمایت اجتماعی معتقد بودند کمتر تحت تاثیر پیامدهای هیجانی موقعیت بودند و در برخورد با مشکلات سازگاری بهتری از خود نشان می دادند. ایستگارد ویلیامسون و ساندلر بیان می کنند که افزایش حمایت اجتماعی از سوی والدین و همسالان اثر رویدادهای منفی زندگی را در بین جوانان کاهش می دهد و منجر به سازگاری و بالا رفتن سطح سلامت روانی خواهد شد. 13) در پژوهشی توسط زهره احمدآبادی در سال 1387 به نقش حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله در سلامت روانی پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان داد افرادی که مورد آزار و خشونت قرار گرفته بودند از میزان حمایت اجتماعی ضعیف تری برخوردار بوده اند و اکثر آن ها به دلیل عدم استقلال مالی و وابستگی به همسر خود بیشتر مورد خشونت بوده اند اما از هر دو راهبرد مقابله در مواجه با مشکلات خیلی بیشتر از انسان های عادی استفاده کرده اند. به دلیل قرار گرفتن در شرایط فشار آور مداوم و طولانی مدت، به دلیل ایجاد تنش و اضطراب بالا، شاید، افراد در به کارگیری راهبردهای فعال یا شکست مواجه شده اند و یا مثلاً چون از حمایت های اجتماعی مد نظرشان نتیجه ای عایدشان نمی شود به سمت مقابله ای اجتنابی کشیده می شوند بین راهبردهای فعل پذیر (عاطفه محور) و سلامت روانی رابطه معنادار و منفی وجود دارد راهبرد مقابله فعال با حمایت اجتماعی بالا رابطه مثبت و با راهبردهای فعل پذیر رابطه منفی و معنی داری دارند. به علاوه سلامت روان و حمایت اجتماعی با هم رابطه مثبت و همبستگی معناداری دارند. 14) خود کارآمدی ادراک شده و راهبردهای مقابله ای در شرایط تنش زا توسط ابراهیم مسعودنیا در سال 1386 مورد تحقیق قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که افرادی که از خود کارآمدی بالایی برخوردارند از راهبردهای مقابله مساله محور بیشتر استفاده می کنند و برعکس آنهایی که از راهبردهای مقابله اجتنابی و یا هیجان مدار بهره می گیرند از سطح خود کارآمدی پائین تری به نسبت بقیه افراد برخودار هستند. 15) براساس تحقیقات غرابی در سال 1384 با عنوان راهبردهای مقابله ای نوجوانان تهرانی در وضعیت های مختلف هویتی بین روش های مقابله ای افراد و هویت آن ها ارتباط وجود دارد. افراد دارای هویت پیشرفته تر و تعهد، از مهارت های مقابله ای موثرتری استفاده می کنند و در شرایط پر خطر، بهتر عملی خواهند نمود. (یکی از ابعاد هویت، روابط بین فردی است افراد دارای هویت موفق در موقعیت های مختلف از مهارت های مقابله ای موثر و مفید استفاده می کنند استفاده از این مهارت ها به عنوان یک مکانیزم محافظتی عمل کرده و باعث پیشگیری از مصرف مواد می شود. 16) در تحقیق هژیر(1387) با عنوان بررسی رابطه اختلال های شخصیت ضد اجتماعی و مرزی با اعتیاد به انواع مواد بیان می کند در بررسی سبک های مقابله ای در گروهی از معتادان به کوکائین با متوسط رنج سنی 32 سال افرادی که در گذشته استرس های بسیاری را تحمل کرده اند. احتمال بیشتری دارد که به اعتیاد روی آورند. این افراد مصرف کوکائین را به عنوان شیوه ای برای مقابله با این سختی ها به کار می برند. 34-2- پژوهش های خارجی : 1- نتایج پژوهش هاینونن (2000) در مورد تاثیر دارو درمانی بر ترک موفق معتادان به الکل در شهر لندن نشان می دهد که با افزایش دوره مصرف صحیح دارو درمانی در مراکز درمان اعتیاد به الکل موفقیت در ترک انها افزایش محسوسی داشته است.(هاینونن ٬ 2000 به نقل از شییر وهمکاران ٬ 1999). 2-ناپ1٬ شییر و ویلیامسون ٬2(2006 ) در تحقیقی که به بررسیمیزان تاثیر کمپهای ترک اعتیاد در ایالت فلوریدای امریکا (در کمپهای تابستانی سال 2005 و 2006) پرداخته اند، متوجه گردیدندکه آموزش روشهای ترک اعتیاد در افراد معتاد توانسته است بر مهارتهای زندگی انها به ویژه در زمینه کنترل وسوسه و ابراز وجود تاثیر بسزایی داشته باشد. (آلیسون3٬گوچارد4٬ فانگ وگیلیان5٬ 2003). همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد که آموزش مهارتهای زندگی برای معتادان توانسته است کیفیت زندگی و سبک زندگی انها را بهبود بخشد. 3- ماتیوز و همکارانش(2000) در یک تحقیق میدانی که با هدف بررسی رابطه بین روشهای ترک اعتیاد به قرصهای روان گردان در دانش اموزان دختر دبیرستانی در شهر ونکوور کانادا انجام داده است به این نتیجه رسیده است که بین روش دارو درمانی و میزان موفقیت در ترک قرصهای روان گردان در بین آنها رابطه معنادار گزارش نموده است. علاوه بر این نتایج تحقیق ماتیوز و همکارانش نشان می دهد که هرچه میزان آگاهی از روش ترک اعتیاد به شیوه دارودرمانی در دانش اموزان بالاتر باشد بر میزان سرعت در ترک اعتیاد و موفقیت در این کار انها افزوده شده است.(هاینون٬ 2000 ؛ به نقل از ماتیوز6 و همکاران ٬ 2000) 4-نتایج پژوهش دیگری که توسط ویلیامز و همکارا نش(2008) انجام شده ،نشان داده است که میزان کنترل وسوسه ها در بین معتادینی که به روش کمپهای پرهیز محور استفاده شده است در مقایسه با معتادهایی که به روشهای دیگر اعتیاد خود را ترک نموده اند بالاتر بوده است. (ویلیامز 7٬ ریلز 2008) 5- پژوهشی که توسط توس (2009) پیرامون تاثیر اموزش مهارتهای مقابله ای بر ترک موفق سیگار در شیکاگو انجام شده است. در این تحقیق توس اعتقاد دارد که: 1) فرضیه اساسی آن این است که با رویا رویی تدریجی با تحریکات اجتماعی شخص مقاومت به استعمال مواد دارویی را پیدا خواهد کرد. 2) آموزش هنجار بنیاد: سعی به ایجاد آن چه فرم و هنجار است و یا مورد قبول و پذیرش در یک جامعه می باشد در شناخت و ادراک نوجوان تاثیر به سزایی دارد. 3) آموزش مهارت های مقابله: افزایش مقاومت شخص با ایجاد و پرورش رویکردهایی از طریق آموزش شناختی به افراد. نتایج این تحقیق نشان داد که برنامه هایی که در جهت پیشگیری در زمینه سوء مصرف مواد و سیگار در دوره نوجوانی اجرا گردید به طور کاملاً موثری واقع می شوند. که تاکید آن ها بر افزایش مقاومت به ترغیب های اجتماعی در جهت مصرف می باشد. 6- بری و بارو کلوچ(2009) در تحقیقی به بررسی راهبردهای مقابله ای و حمایت اجتماعی در روان پریشی (دوران سال خوردگی) پرداخته اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد افراد مسنی که شرایط جسمی (سلامت بدنی) نسبتاً بهتری داشتند معمولاً به طور پایا بیشتر از راهبردهای مساله مدار در برخورد با مشکلاتشان بهره می بردند اما بر عکس افراد سالخورده روان پریش که سلامت عمومی ضعیف تری را نشان دادند از راهبردهای مقابله ناکارآمد و غیر مفید استفاده بیشتری داشتند و در عین حال نسبت به گروه جوان تر کمتر نحوه رویارویی خود با مشکلات را کارآمدتر تلقی می کردند، این گروه معمولاً تعداد دوستان کمتری داشتند و از حمایت اجتماعی کمتری نیز برخودار بودند. این یافته ها نیاز بالقوه مداخلات روانی اجتماعی را در دوره پیری برجسته می سازند. 7- بررسی راهبردهای مقابله ای درباره موقعیت اجتماعی اقتصادی و سلامتی که توسط مک آرتور و کاترین(2008) انجام گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که راهبردهای مقابله ای فعال در مقایسه با راهبردهای اجتنابی سازگاری عاطفی بهتری در مقابل رویدادهای سخت فشارزا به وجود می آورند و سلامت جسمانی بهتر و وضعیت ایمنی بالا و بهتری را نشان می دهند. نتایج در مورد ارتباط راهبرد مقابله یا وضعیت اقتصادی اجتماعی اطلاعات کمی را به دست می دهد. اما ارتباط مشخصی بین سلامت روانی و راهبردهای مقابله ای به کار برده شده توسط اشخاص وجود دارد. 8- دیویدسون (2007) در تحقیقی به بررسی حمایت اجتماعی، تدابیر مقابله ای و هم وابستگی در همسران افراد معتاد به الکل و مواد مخدر پرداخته است. یافته های این تحقیق می افزاید: مولفه های حمایت اجتماعی و تدابیر مقابله ای به کار گرفته توسط زنان داری همسران معتاد معمولاً نا کارآمد است که بیشتر شامل مقابله (اجتناب، سرزنش خود و دیگری جر و بحث کردن و کناره گیری از لحاظ جنسی) را شامل می شوند و کمتر از مقابله های فعال استفاده می کردند. این زنان از لحاظ مالی به همسر خود متکی اند و میزان منابع حمایت اجتماعی دریافتی از محیط پیرامون شان کم تر از افراد به هنجار است.کمتر بودن روابط اجتماعی و منابع حمایتی مناسب در این زنان به طور معناداری با افراد عادی متفاوت بود. 9-اسپارا هیو و نیکوویچ معتقدند که فعال شدن باور فراشناختی و کنترل نا پذیری و خطر باعث می شود افراد دچار تنش عاطفی شوند.تجربه تنش عاطفی در این افراد باعث می شود این افراد درگیر راهبرد های مقابله ای ناسازگارانه(اجتناب.سرکوبی فکر و ..)شوند.و استفاده از این راهبردها موجب تشدید هیجانهای منفی و در خطر بودن سلامت روانی افراد گردد. 10-والنیتینر در تحقیقاتش نشان داده است که حمایت والدین با سازگاری روانی فرزندان (حمایت اجتماعی) و استفاده از راهبردهای مقابله ای رابطه مثبت دارد. _ منابع و ماخذ: _ابیگهارت.کارل.کلیدهای پیشگیری ومقابله بااعتیاد.1387.ترجمه مسعود هومان.نشرکتابهای دانه. _ابراهیمی.امراله. (1385)بررسی حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله ای به کارگرفته در جانبازان قطع نخاعی.دانشگاه علوم پزشکی انستیتو روان پزشکی تهران. _اکبری ، ابوالقاسم ،1387 ، مشکلات نوجوانی و جوانی ، تهران ، انتشارات رشد و توسعه، چاپ چهارم. _احمدوند ، محمدعلی ، 1386 ،اعتیاد (سبب شناسی و درمان )،تهران ، انتشارات پیام نور ،چاپ دوم. _آشتیانی، الهام (1385)، جامعه شناسی اعتیاددر ایران امروز،نشر مهاجر،تهران. _آزاد،حسین (1384)،آسیبشناسیروانی 2،انتشاراتبعثت،تهران. _احمدی،حبیب(1384)،جامعهشناسیانحرافات،انتشاراتوزارتفرهنگوارشاداسلامی،تهران. _اسفندریاری نیک. مهتاش (1375). بررسی نگرش های دانش آموزان، معلمین و والدین نسبت به یادگیری و ارزشیابی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران؛ 10، 1و 2، 250- 263. _اعتماد.محمد تقی.(1388).توصیف انجمن معتادان گمنام و بررسی بین اعضای گروه بامعتادان خواهان جذب نشده در گروه.دانشگاه رودهن. _بشارت،محمدعلی.،میرزمانیبافقیسیدمحمود.،پورحسین،رضا (1380). نقش متغیرهایخانوادگیدرپدیدآییاختلالکاربردنابجایمواد.فصلنامهاندیشهورفتار،سالهفتم،شماره3، 52-46. _بخشایی.نورمحمد.(1387).بررسی ابعاد شخصیتی.رویدادهای استرس زاوحمایت اجتماعی در افرادافسرده.دانشگاه علوم پزشکی وانستیتوروانپزشکی تهران. _بوژه. ژان (1987) اعتیاد وشخصیت. ترجمه توفان گرگانی (1368). تهران: انتشارات سازمان آموزش انقلاب اسلامی. _بیات مختاری. لیلا (1388). برسی ویژگی های شخصیتی و تعداد دفعات ترک اعتیاد در افراد سابقاً معتاد. فصلنامه اعتیاد، شمارهﯼ نهم، صفحه 99-103. _بهاری.فرشاد.(1388)اعتیاد.مشاوره و درمان.(راهنمای تغییر رفتار اعتیادی معتادان).نشردانژه. _بهرامی نژاد ، بهرام ، بدریان ، بهرام ، اخوی زادگان ، رضا ( 1374) ، بررسی انواع اعتیاد در زندانیان مرد زندان چوبیدر قزوین ، پایان نامه دکترای حرفه ای ، دانشگاه علوم پزشکی قزوین ، دانشکده پزشکی. _باقری ، منصور ( 1381) ، نقش آموزش مهارتهای زندگی بر دانش و نگرش نسبت به مواد مخدر و عزت نفس دانش آموزان ، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی ، دانشگاه تهران . _بهرامی ، هادی ( 1385 ) بررسی میزان شیوع اعتیاد در نوجوانان شهر تهران ،پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران . _بهرامی احسان ، هادی ،1388 ،اعتیاد و فرایند پیشگیری ، تهران ، انتشارات سمت ، چاپ سوم. _بوالهری.جعفر.(1387).اثربخشی پیشگیری ازعودبرپایه ذهن آگاهی در درمان وابستگی به مواد مخدر و سلامت روان.مجله اعتیاد پژوهی.سال دوم.شماره7. _پهلوانی، هاجر؛ ملکوتی، کاظم و براهنی، محمدتقی .(1375). بررسی میزان استرس، شیوه های مقابله و وضعیت سلامت روان افراد ناباور، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، انستیتو روان پزشکی تهران. _باشکوه ، اکبر ، اوجاقی ، ناهید (1388) مطالعه رابطه نابرخورداری اجتماعی و آمادگی پذیرش اعتیاد در نوجوانان دبیرستانهای دخترانه شهرستان تبریز، مقاله ارایه شده در همایش مقاله نامه اندیشه ای برای نجات، استان لرستان. _پژوهش هایی که مقاله شدند.(http://psychology.blogfa.com.//post.asx). _جزوه پیشگیری از اعتیاد در کشور.(1387).انتشارات سازمان امور بهزیستی و توانبخشی کشور. _جعفری زاده. ذبیح الله (1382). بررسی مقایسه ارتباط بین مولفه های شخصیت و راهبردهای مقابله ای در معتادان به تریاک خود معرف 30-36 ساله. پایان نامهء کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. _چارلزایی.داجن دبلیو.مایکل شی. (1387)روانشناسی اعتیاد(سنجش تا درمان).ترجمه بایرامعلی رنجگر.نشر روان. _داویدیان، هارطون .(1376). بهداشت روانی از دیدگاه ادیان توحیدی، اولین همایش نقش دین در بهداشت روانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، آذرماه. _دباغی.پرویز.(1387)بررسی نیم رخ روانی درافرادمصرف کننده مواد مخدرو محرک.فصلنامه روانشناسان و مجلهروانپزشکان.سال شانزدهم.شمارهء1. _دلاورپور، محمد آقا،. سلطانی، مرضیه،. مسعود، حسین‌چاری، (1387). پیشبینیبهبودییابازگشتبهسوءمصرفموادمخدر برپایههوشهیجانیورویاروییمذهبی. مجلهروانپزشکیوروانشناسیبالینیایران،سالچهاردهم،شماره3، 315 -307. _هژیر.فرهاد.(1388).بررسی رابطه اختلالهای شخصیت ضداجتماعی و مرزی بااعتیاد به موادمخدردر مردان(35-18)ساله کرمانشاهی.دانشگاه تهران. _زکی.محمد.(1387).بررسی اعتباروروایی حمایت اجتماعی دانشجویاندانشگاه اصفهان.فصلنامه روانشناسان ایرانی.سال چهاردهم.شماره16. _حیدری پهلویان.احمد.(1386).بررسی مقایسه ای ویژگیهای شخصیتی معتادان به مواد مخدروافراد غیرمعتاد.مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشت و درمان همدان. _حاجیرسولی،مسعود (1389)،بررسیالگویمصرفمواداعتیادآوردرمعتادیندرمانجویمراکزدرمانیدرسطحاستانتهران،ستادمبارزهباموادمخدر. -حیدری پهلوان. احمد، امیرزرگر. محمدعلی، فرهادی نسب. عبدالله، محجوب. حسین (1382). بررسی مقایسه ای ویژگی شخصیتی معتادان به مواد مخدر با افراد غیر معتاد ساکن همدان. مجلهعلمیدانشگاهعلومپزشکیوخدماتبهداشتیدرمانیهمدان. سالدهم،شماره٢،55-62. _حسنی راد ، تورج ، سیزی پور، امیر (1388) بررسی مقایسه ای عوامل مرتبط با اقدام به ترک اعتیاد در گروه های مراجعین به کلینیک های ترک اعتیاد استان لرستان، مقاله ارایه شده در همایش مقاله نامه اندیشه ای برای نجات، استان لرستان. _حسنی زاده، فیروزه (1388) بررسی نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد در جامعه، مقاله ارایه شده در همایش مقاله نامه اندیشه ای برای نجات، استان لرستان. _یزدی زاده.مرضیه.(1387)اثربخشی ومقایسه آموزش مهارتهای حل مسئله وتصمیم گیری گروهی بروضعیت سلامت روانی در معتادان مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد استان تهران. _یونسی.سید جلال.(1388).پیش بینی رضایت زناشویی و تفکر قطعی نگردر زوجین.دانشگاه علوم بهزیستی. _کوشکی. شیرین (1385). بررسی رابطه رابطه اختلالات روانی و سبک های مقابله با مصرف مواد در بین معتادان. پایانامهء دکتری تخصصی؛ دانشگاه آزاد اسلامی. _کاپلانوسادوک (1385)، خلاصهروانپزشکی،جلداول،ترجمهنصرتالهپورافگاری،شهرآب،تهران. کشاورز هدایتی.بهلول.(1388).بررسی مقایسه ای عزت نفس افراد معتادوافراد سالم.دانشگاه قزوین. _کوشکی. شیرین (1381). شیوه های موثر تغییر نگرش در درمان اعتیاد. فصلنامهﯼ علمی آموزشی بهزیستی. سال سوم، شماره چهارم. _میردریکوند ،فضل اله ،1383 ، اعتیاد، پیشگیری و درمان ،لرستان ،انتشارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان ، چاپ اول . _محمدی،کورش (1387)،موادمخدرواعتیادبهآن،هنرهایزیبا،اصفهان. _معیدفر،سعید (1385)،جامعهشناسیمسائلاجتماعیایران،نشرنورعلمتهران. _مسعودنیا.ابراهیم.(1386)خودکارآمدی ادراک شده و رتهبردهای مقابله ای درشرایط سخت و تنش _محمدی، کوروش (1388) بررسی و مطالعه آسیب شناسی تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از مواد سنتی به مواد صنعتی در ایران، مقاله ارایه شده در همایش مقاله نامه اندیشه ای برای نجات، استان لرستان. _نشریه ستاد مبارزه با مواد مخدر.اعتیاد وماهیت آن.(1385).نشرسازمان مواد مخدرریاست جمهوری. _نورعلی.زهره.علیرضاعابدینی.(1387).بررسی راهبردهای مقابله ای.هوش هیجانی باموفقیت تحصیلی و شکست تحصیلی.دانشگاه علوم پزشکی و انستیتو روانپزشکی تهران. _نوری مقدم. ثنا (1386). پیش بینی گرایش به اعتیاد بر اساس بهزیستی هیجانی، روانشناختی و اجتماعی و ویژگی های شخصیت در دانشجویان دانشگاه تهران. پایان نامهﯼ کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی. دانشگاه تهران _نیازی پور،یاراحمد ،1382 ،اعتیاد جوانان ،قم ، انتشارات شابک ،چاپ اول . _سایت پزشکان بدون مرز.(1388).بررسی ویژگی های افراد مصرف کننده مواد مخدروعلل آسیب پذیری در برابر مواد. _ستادمبارزه بامواد مخدر ریاست جمهوری.(1388).گزارش ویژه.اداره کل مطالعات و پژوهش های رایانه و آمار. _سوری، حسین ، سوری، ابوذر ، سوری ، ازاد (1388) بررسی و مطالعه نقش باورهای دینیو آمادگی افراد معتاد برای ترک مواد، مقاله ارایه شده در همایش مقاله نامه اندیشه ای برای نجات، استان لرستان. _سپهرمنش زهرا،افشیناحمدوند،فاطمهساداتقریشی،سیدغلامعباسموسوی (1387). بررسیویژگیهایشخصیتیمعتادانتزریقیزندانکاشاندرسال1385. فیض؛ 12(1(پی در پی45)):69-75. _سرگلزایی، محمدرضا .(1380). ترک اعتیاد موفق، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد. _سرگلزایی، محمدرضا.(1386).اعتیاد.ازسبب شناسی تادرمان.نشرقطره. _سلیگمن.روزنهان.( 1387).آسیب شناسی روانی.ترجمه یحیی سید محمدی.نشرساوالان. _عاشوری احمد. وکیلی یعقوب. بن سعید سارا و نوعی زهرا(1388).باورهای فراشناختی و سلامت عمومی در دانشجویان.مجله علمی اصول بهداشت روانی :بهار 88.شماره 1.صفحه 20/15 _عاشوری احمد، حبیبی عسگرآباد، ترکمن ملایری مهدی، جوان اسمعلی علی(1388). رابطه بین افکار خودکشی و صفات شخصیتی در افراد معتاد. مجله علوم رفتاری؛ دوره 3، شماره3، ص 249-255. _عرفانی.نصراله.1387.همایش استان سالم.کردستان.انتشارات آشنا. _فرخناک.داریوش.(1387).جامعه عاری از اعتیاد به مواد مخدر.انتشارات پرشکوه. _فروهر.(1388).راهنمای کارکرد قدم(معتادان گمنام).انتشارات:ان.ای.جهانی.نشرفرانقش. _فیضآبادی،رضا،هادیافرا ومحسنقربانی (۱۳۸۹)،تبیینجامعهشناختیعواملاجتماعیمؤثربرتغییرالگویمصرفموادمخدردراستانخراسانشمالی، ارائه شده در کنگره علمیپیشگیریاولیهازاعتیاداستانخراسانشمالی -صافی ، احمد ،1374 ،آموزش خانواده ،خانواده متعادل ، تهران ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران. _صالحیجونقانی،فرحناز (1379)،بررسیتأثیرعواملاقتصادی- اجتماعیمؤثربراعتیاد؛مطالعهموردی: زندانشهرکرد،پایاننامهکارشناسیارشددانشگاهشیراز. مقایسهایاختلالاتروانیوویژگیهایشخصیتیدرافرادوابسته وغیروابستهبهموادشهرهمدان.مجلهعلمیدانشگاهعلومپزشکیوخدماتبهداشتیدرمانیهمداندورهپانزدهم،شماره2،42-47. _قراباغی.مولود.(1387).تاثیرگروه درمانی درسلامت روانی معتادان گمنام. دانشگاه بوعلی همدان. _قلعهایها علی،فرهادینسب عبدالله،ضرابیان محمدکاظم ،متیننیا نسرین (1387). بررسی _رشیدی ، علی ، مهدی نیا ، علیرضا ( 1387) ، بررسی تأثیر رسانه ها در ارتکاب جرم در زندانیان مرتبط با مواد مخدر در زندان مرکزی کرمانشاه ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده علوم اجتماعی ، دانشگاه تهران . _رجائی ، علیرضا ( 1374) ، بررسی تیپ های شخصیتی مردان معتاد و عادی شهر مشهد ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران . _رضائیان، محسن. (1384). واژهنامهتوصیفی فراتحلیلها. مجلهایرانیآموزشدرعلومپزشکی، 5 (2) 145-143. _شاملو.سعید. (1388).بهداشت روانی.انتشارات رشد. _ شریفی، طیبه؛ مهرابی زاده هنرمند، مهناز؛ شکرکن، حسین .(1385). رابطه نگرش دینی با افسردگی، اضطراب و پرخاشگری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، مجله پژوهش های تربیتی و روان شناختی دانشگاه اصفهان، 21، 1-44. _شعاع کاظمی.مهرانگیز.(1387).بررسی رابطه میان راهبردهای مقابله ای ونگرش نسبت به موادمخدر در افراد معتاد.دانشگاه الزهراء.فصلنامه اعتیاد پژوهی. _شریدن.چارلیزل.سالی.ای.رادماچر.(1386).روانشناسی تندرستی.مترجم:ابوتراب قنبری وشجاعی تهرانی.انتشارات هدایت. _شجاعیان، رضا.، وزمانیمنفرد، افشین. .(1381)ارتباطدعاباسلامت روانىوعملکردشغلىکارکنانفنىصنایعمهمات سازی. مجله روانپزشکیوروانشناسیبالینیایران،30، 40-33. _تحلیلی پیرامون پدیده اعتیاد.(www.maghale.net). _خدایاری فرد ، محمد ، عابدینی ، یاسمین ، اکبری زرد خانه ، سعید ( 1387) . اثر بخشی مداخلات شناختی – رفتاری بر سلامت روان شناختی مصرف کنندگان مواد مخدر . _خوسخی .هلن.(1384).بررسی مقایسه ای عوامل شخصیتی .حمایت اجتماعی وحوادث تنش آمیزروزمره زندگی دربیماران کرونری قلب وافرادبهنجار(سالم).دانشگاه علوم پزشکی و انستیتو روانپزشکی تهران. منابع لاتین: 1-Anton, R. F. (1999). What is craving? Models and implications for treatment.Alcohol.Research and Health, 23(3), 165-173. 2-Berkman and seeman.(2002). Social conditions and distress in oidery persons.Journal of Gerontology : psychological secince. 3-Billieux, J., Van der Linden, M., &Grazia, C. (2007).Which dimensions of impulsivityare related to cigarette craving? Addictive Behaviors, 32, 1189-1199. 4-Boileau, I., Dagher, A., Leyton, M., Gunn, R N., Baker, G. B., Diksic, M., et al. (2006).Modeling sensitization to stimulants in humans: An [11C]raclopride/positronemission tomography study in healthy men. Archives of General Psychiatry, 63(12), 1386-1395. 5-Boileau, I., Dagher, A., Leyton, M., Welfeld, K., Booij, L., Diksic, M., et al. (2007).Conditioned dopamine release in humans: a PET [11C]raclopride study with amphetamine. Journal of Neuroscience, 27 (15), 3998-4003. 6-Breiter, H. C, Rosen, B. R., & Ann, N. Y. (1999). Functional magnetic resonanceimaging of brain reward circuitry in the human. Annals of the New York Academyof Sciences, 877, 523-547. 7-Brian well spance, Kathryn whetten, Virender kumar, Marry Ann libert.Inc.(2008). Copying stragies and putterns of Alchol and Drug abuse among HIV. Infected patients in the United States Southeast.J. AIDS patient care and STDs volum 22.numbers 11. 8-Dalley, J. W., Theobald, D. E., Eagle, D. M., Passetti, F., & Robbins T. W. (2002).Deficits in impulse control associated with tonically elevated serotonergic.function in rat prefrontal cortex. Neuropsychopharmacology, 26, 716–728. 9-Dickman, S. J. (2000). Functional and dysfunctional impulsivity: personality andcognitive correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 95-102. 10-Doran, N., Spring, B., &McChargue, D. (2007). Effect of impulsivity on craving andbehavioral reactivity to smoking cues. Psychopharmacology, 194, 279–288. 11-Eliason, M. J., &Amodia, D. S. (2007). An integral approach to drug craving. Addiction.Research and Theory, 15(4), 343-364. 12-Feurestein.M; labaaE . and kuczmierczyk.A.R.(1999). Heath psychology.Network.plaunm press. 13-For more information on illicit drugs check out. Ourweh siteal : National Drug Intelligence center .U.S. Depertment of Joustice Drug Abuse and Mental Illness .(www.usdoj.gov/ndic). 14-Gilbert.J.Botvin. Weill.(2002).medical college of cornel university. Addictive behavior. Vol 25.No.6.pp 887. LID . USA. Perqumen. (preventing drug abuse in schools: social and competence enhancement approaches targeting individual. Level. etiologic. factors). 15-Heitzmann and Kaplan , (1988).provost.(1995).Journal of yourth and adolescence , (michelle document and marc A.) 16-Hester, R., &Garavan, H. (2004). Executive dysfunction in cocaine addiction: Evidence. for discordant frontal, cingulate and cerebellar activity. Journal of Neuroscience,24, 11017-11022. 17-Jellinek, E. M., Isbell, H., Lundquist, G., Teibout, H. M., Duchene, H., Maredones, J., et .al. (2005).The “craving” for alcohol.Quarterly Journal of Studies on Alcohol,16, 34-66. 18-Katherine Berry .Cherestine barrow clogh.Jone Byrne.Nitin purandare. (2006).Soc psychitr Epidemiol. 41.vol.280.294. 19-Lane, S. D., Cherek, D. R., Rhodes, H. M., Pietras, C. J.,&Tcheremissine, O. V. (2003).Relationships among laboratory and psychometric measures of impulsivity. 20-Leyton, M., Boileau, I., Benkelfat, C., Diksic, M., Baker, G. B., &Dagher, A. (2002).Amphetamine-induced increases in extracellular dopamine, drug wanting, and novelty seeking: A PET/[11C]raclopride study in healthy men. Neuropsychopharmacology, 27, 1027–1035. 21-MacArthin_John D. and Cathrina. T.(2002). Research network on socioeconomic statuse and Health. Copying strageties. 22-Michele Dumont and marc.A.provost.(2007).Resilience in adolencents;protective role of social support,copying stragties,self steem of stress and deression." Gounal of youth and adolence". 23-Moeller, F. G., Dougherty, D. M, Barratt, E. S, Schmitz, J. M., Swann, A. C., &Grabowski, J. (2001). The impact of impulsivity on cocaine use and retention intreatment. Journal of Substance Abuse Treatment, 21(4), 193-198. 24-Moeller, F. G., Barratt, E. S., Dougherty, D. M., Schmitz, J. M., & Swann, A. C. (2001).Psychiatric aspects of impulsivity.American Journal of Psychiatry, 158, 1783-1793. 25-Munro, C. A., McCaul, M. E., Wong, D. F., Oswald, L. M., Zhou, Y., Brasic, J., et al.(2006). Sex differences in striatal dopamine release in healthy adults.BiologicalPsychiatry, 59, 966–974. 26-Newton, T. F., Roache, J. D., De La Garza II, R., Fong, T., Wallace, C. L., Li, S. H., et al.(2006). Bupropion reduced methamphetamine-induced subjective effects and cueinducedcraving. Neuropsychopharmacology, 31(1), 1537-1544. 27-Patton, J. H., Stanford, M. S., & Barratt, E. S. (2005). Factor structure of the Barrattimpulsiveness scale. Journal of Clinical Psychology, 51, 768-774. 28-Paulus, M. P., Hozack, N., Zauscher, B. E., Frank, L., Brown, G. G., Braff, D. L., et al.(2002). Behavioral and functional neuroimaging evidence for prefrontaldysfunction in methamphetamine-dependent subjects. Neuropsychopharmacology, 26(1), 53-63. 29-P.BHowmick. B.M.Tripathi, H.P.Jhingan and R.M. pandy of psychologh.(2009).social support. Coping strategies in spouses of individuls with Alcol and Drug Dependence.Indiana Journal of psychology.43.(3).vol.209.224. 30-PEGGYA.Tholts.(2000). Stress, copying and social support processes : Where Are We ? What Next ? vander bilt univercity Journal of Health and social behavior."Extra Issue. " 53-79. 31-Pickens, R. W., &Johanson, C. E. (2002). Craving: Consensus of status and agenda forfuture research. Drug and Alcohol Dependence, 30, 127-131. 32-Powell. J., Bradley, B. P., & Gray, J. A. (2002). Classical conditioning and cognitive determinants of subjective craving for opiates: An investigation of their relativecontributions. British Journal of Addiction, 87, 1133–1144. 33-Powell, J., Gray, J. A., Bradley, B. P., Kasvikis, Y., Strang, J., Barratt, L., et al. (2000).The effects of exposure to drug-related cues in detoxified opiate addicts: Atheoretical perspective and some new data. Addictive Behaviors, 15, 339–354. 34-Reuter, M., & Netter, P. (2001). The influence of personality on nicotine craving: a hierarchical multivariate statistical prediction model. Neuropsychobiology, 44, 47-53. 35-Robinson, T. E., &Berridge, K. C. (2003). The neural basis of drug craving: anincentive-sensitization theory of addiction. Brain Research Reviews, 18(3), 247-291. 36-Roger E . Mithchell . (2001). Copying whit Domestict violence : social support and psychological Health Among Battered women . social Econology laboratory. Departmant of psychiatry and Bihavior Sciences. 37-Rook, K. S. and ITurte.p.h.(2000).soucial sapport ,social control in family.Relationship and friendship.Journal sciencse psychology.personal Relationship. 38-Sarasun IG. Sarasun.BR. social sapport help in bereavement?(2005). Journal of social and clinical psycology . 39-Smith RE. Zanas. J. Gender. Appraisal, and copying.(2002).:Allongitudinal analysis .Journal of personality. 40-Sayette, M. A., Shiffman, S., Tiffany, S. T., Niaura, R. S., Martin, C. S., &Shadel W. G.(2000) .The measurement of craving. Addiction 95(Supp. 2),S189-S210. 41-Selected prescription drug with potential for abuse .(NIDA INATIONAL INSTITUTEON DRUG ABUSE).us.(2005).department and human servies national institus of health. [www.drug abuse.gov] 42-Shinyeol k. (accessed:2007).the effects of socioeconomic statuse social support and acculturation on the mental and physical health among koren,American adults. 43-Tavares, H., Zilberman, M. L., Hodgins, D. C., & el-Guebaly, N. (2005). Comparison of craving between pathological gamblers and alcoholics. Alcoholism: Clinical andExperimental Research, 29(8), 1427-1431. 44-Tiffany, S. T., &Drobes, D. J. (2001). The development and initial validation of aquestionnaire on smoking urges. British Journal of Addiction, 86(11), 1467-1476. 45-valintiner D,Holahan G, Moos.social support,appraisals of event controllability and coping :anintegrative model.Journal of personality and social psychology .1994<66(6),1094-1102. 46-Vollm, B. A., de Araujo, I. E., Cowen, P. J., Rolls, E. T., Kringelbach, M. L., Smith, K.A., et al. (2004). Methamphetamine Activates Reward Circuitry in Drug Naïve . Human Subjects.Neuropsychopharmacology, 29, 1715-1722. 47-Verdejo-Garcia, A., Lawrence, A. J., & Clark, L. (2008). Impulsivity as a vulnerabilitymarker for substance-use disorders: Review of findings from high-risk research,problem gamblers and genetic association studies. Neuroscience andBiobehavioral Reviews, 32, 777-810. 48-Wells A,carter K.further tests of a cognitive model of GAD:meta-cognition and worry in GOD. Panic disorder,social phobia,depression and non patientest.behav the 2001;32:85-102. 49-West, R. (2006). Theory of addiction.Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.