پاورپوینت درس نهم اغراق، ایهام و ایهام تناسب (pptx) 23 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 23 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
اغراق، ایهام و ایهام تناسب
درس نهم
به نام خدا
اغراق
در لغت به معنی سخن کشیدن کمان است و در اصطلاح بدیع، زیاده‌روی در توصیف یا مدح یا ذم را گویند، چنان‌که از حد معمول بگذرد و برای شنونده موجب زیبایی‌افرینی و شگفتی شود. به عبارت دیگر بازنمود دگر گونه‌ی مفاهیم و موضوعات سخن است؛ به‌صورتی که معانی خرد را بزرگ گرداند و معانی بزرگ را خرد بنماید تا تأثیر سخن را بیشتر‌تر کند.
به ابیات زیر توجه نمایید:
به کردار افسانه از هر کسی شنیدم همی داستانت بسی
به تنها یکی گور پنهان کنی هوا را به شمشیر گریان کنی
برهنه چو تیغ تو بیند عقاب نیارد به نخجیر کردن شتاب
نشان کمند تو دارد هژبر ز بیم سنان تو خون بارد ابر
زیاده روی در توصیف شجاعت و قدرت رستم از زبان تهمینه، موجب زیبایی آفرینی و موسیقی معنوی در این ابیات شده است؛ به گونه ای که این بزرگ نمایی تصویری زیبا در ذهن شنونده یا خواننده ایجاد میکند و تصویرآفرینی حماسی را در این ادبیات به اوج می رساند.
اغراق متناسب‌ترین آرایه برای تصویر آفرینی در حماسه است؛ بنابراین در شاهنامه و آثار حماسی دیگر از آن بسیار استفاده شده است.
مثال:
بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران/ کز سنگ ناله برخیزد روز وداع باران (سعدی)
سعدی با بزرگنمایی در توصیف روز وداع یار، احساسات و عواطف سرشار درونی خویش را نشان می‌دهد.
نمونه های دیگر
دلم گرفته از این روزها دلم تنگ است میان ما و رسیدن هزار فرسنگ است (سلمان هراتی)
شاعر در بیت بالا، برای اثبات دل تنگی خود و نرسیدن به معشوق، فاصله و دوری اش را
با هزار فرسنگ بیان میکند که اغراق دارد.
مثال:
می شناسمت/چشم های تو میزبان آفتاب صبح سبز باغ هاست/می شناسمت (شفیعی کدکنی)
در این مثال هم در زیبایی چشمان معشوق اغراق و بزرگنمایی شده است.
مثال:
چو رامین گه گهی بنواختی چنگ، ز شادی بر سر آب آمدی سنگ (فخرالدین اسعد گرگانی)
شاعر در این بیت در شدت شادی وخوشحالی از نواختن چنگ بزرگنمایی کرده است.
ایهام
در لغت به معنای در وهم و گمان افکندن است و در اصطلاح بدیع، آوردن واژه‌ای یا عبارتی در سخن با دو یا چند معنا که معمولا بیت با تمام معانی پذیرفتنی و دارای ارزش است. دریافت هم‌زمان چند معنا از یک واژه یا یک عبارت در کلام، به گونه‌ای که تصویری زیبا در ذهن خواننده یا شنونده می‌آفریند و موجب زیبایی کلام میشود؛.
زمانی یک واژه یا عبارت در یک بیت ایهام خواهد داشت که هر دو معنای آن در بیت پذیرفته باشد یا معنایی نزدیک به بیت داشته باشد، بنابراین صرف چند معنا داشتن واژه‌ای سبب ایجاد ایهام در یک بیت نخواهد شد.
نکته
مثال:
بی مهر رخت روز مرا نور نمانده است وز عمر مرا جز شب دیجور نمانده است(حافظ)
واژه‌ی «مهر» ایهام دارد و در دو معنی به کار رفته است؛ در معنای«محبت» و دومی در معنای «خورشید» و بیت با هر دو معنی قابل درک و دریافت است. در ایهام زهن با اندمی تأمل، هر دو معنی را کشف می کند و همین موضوع سبب زیبایی آفرینی و لذت خواننده میشود