مقاله طرح درس و روش تدریس اجتماعی سوم، درس11 منابع (docx) 6 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 6 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درسکتاب: مطالعات اجتماعی پایه: سوم دبستانفصل4: نیازهای خانوادهدرس11 : منابععنوان دروس این فصل: نیازهای خانواده چگونه تامین می‌شود؟ ، منابع، درست مصرف کنیم، بازیافت
مقدمه
عنوان فصل4 کتاب مطالعات اجتماعی سوم دبستان، نیازهای خانواده می‌باشد. مهارت‌های اقتصادی و سواد مالی یکی از مقوله‌های مهم تربیت اجتماعی است که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. دانش آموزان در این فصل با مفاهیمی چون منابع، مشاغل تولیدی و خدماتی، درآمد، پس انداز و … آشنا می‌شوند. همچنین با توجه به لزوم فرهنگ سازی برای تغییر در سبک زندگی و پرهیز از مصرف گرایی با تأکید بر آموزه‌های دینی، اهمیت آموزش این فصل نمایان می‌شود.
انتظارات یادگیری
انتظار می‌رود دانش آموزان بتوانند...
انواع منابع را نام ببرند.
برای هریک از انواع منابع و وسایل و کالاهایی که از آنها به دست می‌آید مثال بزنند و توضیح دهند.
روی تصاویر یا در محیط واقعی زندگی، منابعی را که در تأمین نیازهای آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد شناسایی و بیان کنند.
پیشنهاداتی برای شروع و پیشبرد درس
آماده کنید
* دانش آموزان را به چند گروه تقسیم کنید و بخواهید هر گروه تعدادی مواد و وسایلی که در آن روز مصرف کرده و می‌کنند روی کاغذ بنویسد. برای مثال نان، شیر، چای، لباس، کفش، کتاب، دفتر، خودکار سپس فکر کنند هریک از آنها از چه موادی تهیه شده و نهایتاً به کدام منبع اولیه برخورد می‌کنند.
* ممکن است خودتان روی چند برگ کاغذ تعدادی تصاویر بچسبانید جلوی هر تصویر علامت سؤال بگذارید. به هر گروه یک برگ از تصاویر را بدهید و از آنها بخواهید درباره اینکه این وسایل از چه چیزی تهیه می‌شوند همفکری کنند. ابتدا خودتان یک مثال بزنید و آنها مطابق با مثال شما سایر تصاویر نام و منبع را بیان کنند.
آموزش دهید
* بگذارید هر گروه نتایجی را که به آن رسیده، بیان کند. برای مثال یک گروه ممکن است بگوید مداد از چوب ساخته شده، چوب هم از درختان به دست می‌آید. گروه دیگر بگوید، شیر را از گاو دوشیده‌اند، گاو هم با خوردن علف و آب به ما شیر می‌دهد و … دانش آموزان را هدایت کنید با توجه به مراحل قبل تر سرانجام به منابع آب و خاک اشاره کنند. به عبارت دیگر در ابتدا منبع آب و خاک را که برای بچّه‌ها ملموس تر است مطرح کنید.
* با توجه به محدودیت صفحات کتاب درسی استفاده از تصاویر بزرگ تر به صورت پوستر یا نمایش روی پرده اسلاید کمک بیشتری به فهم موضوع می‌کند.
* از هریک از گروه‌ها بخواهید یکی از کادرهای کتاب درسی را انتخاب و به ترتیب مراحل را توضیح دهند.
* کادر اوّل مربوط به غذا است. لبنیات و گوشت بخشی از غذای ما را تشکیل می‌دهد. این بخش از راه دامپروری به دست می‌آید. دام‌ها برای ادامه زندگی و رشد به آب و خاک و مرتع (علفزار) نیاز دارند. غلات (گندم، جو، برنج و … حبوبات و سبزیجات بخش دیگری از غذای ما را تشکیل می‌دهد که از طریق کشاورزی به دست می‌آید. داستان تولید نان یا برنج را با توجه به تصاویر تعریف کنید.
* مورد بعد پوشاک است. پوشاک ما از نخ درست شده است. نخ ممکن است طبیعی یا مصنوعی باشد. نخ طبیعی از گیاه پنبه یا پشم گوسفند به دست می‌آید. پس در این جا نیز جانوران و آب و خاک مورد استفاده آنها منبع هستند. نخ مصنوعی نیز از مواد نفتی تشکیل شده است و نفت نیز یک منبع مهم زیرزمینی محسوب می‌شود.
* در مرحله بعد وسایل چوبی و کاغذ و دستمال کاغذی و همچنین وسایل فلزی را مطرح کنید که منبع اصلی آنها جنگل‌ها (گیاهان) و معادن هستند.
* وسایلی را که با توجه گسترش صنعت پتروشیمی در اختیار بشر امروز قرار می‌گیرد مانند انواع شوینده‌ها، لاستیک، پلاستیک و ظروف یکبار مصرف، نخ مصنوعی، رایانه و … را با توجه به منبع مهم نفت برای بچّه‌ها توضیح دهید.
به پایان ببرید
* به منظور مرور از تعدادی از دانش آموزان بخواهید از روی تصاویر کتاب مراحل تولید وسایل مختلف را از منبع توضیح دهند؛ سپس نتیجه گیری کنید به خاک، آب، گیاهان و جانوران، نفت و فلزات منابع طبیعی می‌گویند و ما غذا، لباس و وسایل زندگی خود را از منابع به دست می‌آوریم. این تعریف را روی تخته بنویسید.
* به منظور تعمیق بیشتر یادگیری این درس از دانش آموزان بخواهید کاربرگه‌های شماره ١٠ و ١١ را در کلاس انجام دهند. در کاربرگه شماره ١٠ دانش آموزان نام منبع را از داخل پرانتز انتخاب و در جلوی تصویر می‌نویسند. در کاربرگه شماره ١١ انتظار می‌رود دانش آموزان به جز دو مثال مداد و شلوار، پنج مثال دیگر بزنند.
پاسخ‌های احتمالی می‌تواند به شرح زیر باشد:
نیمکت ← چوب درختان، (گیاهان) آب و خاک
توپ پلاستیکی ← نفت
پودر لباسشویی ← نفت
دوچرخه ← فلزات، نفت
دستمال کاغذی ← چوب درختان (گیاهان)
در و پنجره ← چوب درختان
میوه، برنج، نان ← گیاهان، آب و خاک
قوطی کنسرو رب گوجه ← فلزات (معادن)
کیسه نایلون ← نفت بطری آب یا نوشابه ← پلاستیک )مواد نفتی(
فرش دستباف ← نخ پشم، ابریشم
بیسکویت ← آرد گندم (آب و خاک)
فرش ماشینی ← نخ مصنوعی، نفت
محورهای عمدۀ ارزشیابی
بیان شفاهی انواع منابع و مثال زدنی درباره وسایل، کالاها و موادی که از این منابع به دست می‌آید و همچنین مراحل تهیه آنها روی تصاویر، شرکت در فعالیت‌های کلاسی و انجام صحیح کاربرگه شماره ١٠ و ١١ و موارد مشابه از محورهای عمده ارزشیابی این درس است.
مواد و وسایل مورد نیاز
تصاویری که مواد و کالاهای مختلف و همچنین منابع مورد استفاده از آنها را نشان بدهد (این تصاویر را می‌توانید از مجلات و روزنامه‌های مصوّر جدا کرده و ببرید و روی مقوا بچسبانید، در صورتی که می‌توانید در کلاس از لپ تاپ و پرده اسلاید استفاده کنید، تصاویر را از اینترنت جستجو و ذخیره کنید. استفاده از پوسترهایی نیز که فرآیند تولید برخی محصولات مثل نان یا لبنیات را از راه کشاورزی و دامپروری نشان می‌دهد توصیه می‌شود)، کتاب درسی، کاربرگه‌های ١٠ و ١١
ملاحظات تدریس و دانستنی‌های معلمّ
یک روز وقتی علی داشت قاشق پلو را در دهانش می‌گذاشت به آن نگاه کرد و فکر کرد برنج از کجا می‌آید. از خواهرش پروانه پرسید، او هم نمی‌دانست. علی و پروانه این سؤال را از پدرشان پرسیدند. پدرنگاهی به آنها کرد و گفت: برنج در مزرعه‌های شمال و دیگر جاهای ایران با زحمت زیاد کاشته می‌شود و درمی آید. مادر گفت: این بار که برویم شمال خانه طوبی خاتون، یک سرهم برویم و مزرعه‌های برنج را ببینیم. پدرگفت: حتماً و بچّه‌ها عید به شمال رفتند. آن جا یکی از روستاهای گیلان با رضا نوه طوبی خاتون که عمویش شالیکار بود به دیدن مزرعه‌های برنج رفتند.
جوانه‌های کوچک سبز: اول بهار شالیکاران زمینی را پر از آب می‌کنند که به آن خزانه می‌گویند. بعد دانه‌های برنج را در آن می‌پاشند. آنها با پلاستیک استوانه‌های بزرگ درست می‌کنند و روی زمین خزانه می‌کشند. این طوری باران و سرما به دانه‌ها آسیب نمی‌رساند. بعد از مدتی دانه‌ها در خزانه جوانه می‌زنند.
کاشتن جوانه‌ها: شالیکاران، جوانه‌ها را از خزانه به زمین کشاورزی می‌آورند و کنار هم با کمی فاصله می‌کارند. به این مرحله نشاکاری می‌گویند. آنها علف‌های هرز را از دور و بر جوانه‌ها می‌کنند و خوب از جوانه‌ها مواظبت می‌کنند.
فصل درو: جوانه‌ها کم کم به ساقه‌های سبز برنج تبدیل می‌شوند و دیگر روز علف‌های هرز به آنها نمی‌رسد. بعد از آن نوبت دروکردن و انبار کردن ساقه‌ها است. ساقه‌های درو شده یک یا دو ماه باید در انبار نگهداری شوند تا خشک شوند.
جدا شدن دانه‌ها: کار جدا کردن دانه‌های برنج از ساقه‌ها را خرمن کوب انجام می‌دهد. در این مرحله دانه‌ها را داخل کیسه می‌کنند. بعضی از ساقه‌ها را با گل مخلوط می‌کنند و برای ساختن دیوار و سقف خانه‌های روستایی استفاده می‌کنند. بقیه هم غذای خوبی برای گاوهاست.
برنج‌ها سفید می‌شود: اینجا کارخانه برنج کوبی است. در این جا دانه‌های برنج را می‌آورند تا پوسته برنج از دانه جدا شود. این طوری دانه سفید برنج به دست می‌آید. همان که از مغازه‌ها می‌خریم. شالیکاران از پوسته برنج هم استفاده می‌کنند. مثلاً زیر گاوها می‌ریزند تا در زمستان سردشان نشود.
پلوخوری: بفرمایید این هم سفره غذا، خورش با پلو، محصول برنج امسال. به به چه مزه‌ای! چه عطری دارد این برنج!
چگونگی تدریس(طرح درس)
هدف کلی
از دانش آموزان انتظار می‌رود در پایان درس با انواع منابع آَشنا شوند.
اهداف رفتاری
انتظار می‌رود دانش آموزان بتوانند...
- انواع منابع را ذکر کنند. (دانش)
- موارد لازم برای کشاورزی و دامپروری را توضیح دهند. (درک و فهم)
- برای هر کدام از منابع و وسایل و کالاهایی که از آنها به دست می‌آید مثال بزنید. (دانش)
- بر روی تصاویر یا زندگی واقعی خود منابع مورد نیاز برای تامین نیازها را شناسایی کنند. (کاربرد)
- به نقش نفت و فلزات در تامین وسایل زندگی اشاره کنند. (درک فهم)
رفتار ورودی
دانش آموزان با مطالب درس قبل آشنا هستند.
ارزشیابی تشخیصی
سوالاتی از درس قبل از دانش آموزان می‌پرسیم.
رسانه‌های آموزشی
کتاب درسی، سیستم هوشمند، کاربرگه، تصاویر و فیلم، اسلاید‌های آموزشی درس برخی محصولات لبنی یا محصولاتی که از راه کشاورزی به دست می‌آید.
روش‌های یاددهی یادگیری
سخنرانی، پرسش و پاسخ، بحث گروهی، گردش علمی، نمایشی
مدل چینش کلاس
به صورت ردیفی گروهی
رفتار ورودی و ایجاد انگیزه
شاداب و با انرژی وارد کلاس می‌شویم و با نام و یاد خدا بعد از حضور و غیاب و احوال پرسی با دانش آموزان و بررسی تکالیف و ارزشیابی تشخیص درس را شروع می‌کنیم.
ارائه درس
معلم برگه‌هایی از قبل آماده کند و در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد. هر گروه باید وسایلی را که با استفاده از کلمه‌ای که روی برگه نوشته شده است بنویسند. منظور وسایلی است که در زندگی برای رفع نیازهای خود از آنها استفاده می‌کنند.
دانش آموزان بعد از همفکری در گروه در حال نوشتن نام وسایل‌اند.
برای مثال: کلماتی مانند: فلزات، نفت، چوب، خاک و... را می‌توانند روی برگه‌ها بنویسند.
دانش آموزان را هدایت کنید در مواردی که وسایلی نوشته شده که برای مثال، به چوب و... ارتباط دارند منشا و منبع اصلی یعنی خاک یا آب و... اشاره کنند.
دانش آموزان با توجه به آنچه بالای برگه نوشته شده است موارد مرتبط با آن را می‌نویسند.
معلم می‌تواند به محدودیت کتاب درسی در ارائه تصاویر خودش از فیلم یا اسلاید‌های آموزشی مرتبط با درس استفاده کند. سپس توجه دانش آموزان را به تصاویر و کادرهای کتاب درسی جلب می‌کند و درباره‌ی هر یک از آنها وارد گفتگو می‌شوند. برای مثال کادر اول مربوط به غذا و لبنیات و گوشت است که از راه دام پروری بدست می‌آید و دام برای رشد به آب و خاک و علفزار نیاز دارد. غلات و حبوبات نیز همینطور و از راه کشاورزی به دست می‌آورند.
در این قسمت می‌توان قصه‌ی پلو را تعریف کرد. آنها با دقت به تصاویر یا اسلاید‌ها نگاه کرده و با معلم خود گفتگو می‌کنند.
مورد بعدی پوشاک است که از نخ تهیه شده و نخ انواع مختلف طبیعی و مصنوعی دارد و نیز در این جا جانوران و آب و خاک منبع آنها هستند و نخ مصنوعی هم از مواد نفتی تشکیل شده و به همین ترتیب بقیه‌ی کادرها مورد بررسی قرار گرفته است و به منبع اصلی آنها اشاره می‌شود.
آنها به تصاویر داخل هر یک از کادرهای کتاب توجه می‌کنند.
جمع بندی و نتیجه ی
انجام صحبت‌ها و تصاویر توسط دانش آموزان و با هدایت معلم و انجام همفکری کنید صفحه 32 انجام می‌شود که در این بخش خواسته شده تصاویر شماره گذاری شود و اینکه وسایل اطراف ما از چه چیزهایی ساخته شده‌اند.
دانش آموزان به نوبت صحبت می‌کنند و همفکری می‌کنند صفحه 32 را با دقت پاسخ می‌دهند.
سپس معلم از دانش آموزان می‌خواهد تا کار برگه‌ی 11 (مریم از چه چیزهایی استفاده می‌کند؟ ) را درکلاس انجام دهند. معلم می‌تواند برای تدریس درس یک بازدید علمی از یک نانوایی یا محل‌های مرتبط به تولید پوشاک ترتیب دهد.
ارزشیابی پایانی
- بیان انواع منابع و ذکر مثال‌ها درباره‌ی هریک با توجه به آنچه در محیط اطراف و محل زندگی‌اش وجود دارد.
- بیان مراحل تهیه‌ی وسایل مختلف از روی تصاویر پوشاک و غذا و...
- انجام کار برگه‌ی 11
- اشاره به ماده‌ی اولیه‌ی برخی وسایل که تصاویر آنها را می‌بیند یا در محیط اطرافش وجود دارند.
تعیین تکلیف
انجام کار برگه‌ی شما و 12 از چه منابعی استفاده می‌کنیم؟
سوالات درس به همراه پاسخ
1- منابع طبیعی چیست؟
جواب: به آب، خاک، گیاهان، جانوران، نفت و فلزات منابع طبیعی می‌گویند.
2- از نفت چه چیزهایی ساخته می‌شود؟
جواب: ظروف یکبار مصرف، لاستیک خودرو، اسپری، حشره کش، نخ مصنوعی، پاک کن و وسایل پلاستیکی.
3- مراحل تولید پارچه را توضیح دهید؟
جواب: ابتدا از گیاه پنبه یا پشم گوسفند در کارخانه‌ی ریسندگی نخ پشمی یا پنبه‌ای تولید می‌کنند سپس در کار خانه‌ی بافندگی از نخ پشمی و پنبه‌ای پارچه تولید می‌کنند.
4- برای کشاورزی به چه چیزی نیاز است؟
جواب: آب و خاک.
5- به جز گیاه پنبه و پشم گوسفند از چه چیز‌های دیگری می‌توان نخ تولید کرد؟
جواب: کرم ابریشم و مواد نفتی.
6- لباس ما از چه چیز درست شده است؟
جواب: از نخ.
7- غذای ما از چه راه‌هایی به دست می‌آید؟
جواب: از راه کشاورزی و دامپروری.
8- برای دامپروری به چه چیزهایی نیاز است؟
جواب: آب و خاک و گیاهان.
9- چرا باید از منابع طبیعی خوب استفاده کنیم؟
جواب: چون تمام شدنی هستند، در ضمن استخراج این منابع پر هزینه است.
10- فلزاتی مانند مس و آهن از کجا بدست می‌آیند؟
جواب: از زمین و معادن سنگ آن استخراج می‌شود.
11- چگونه می‌توانیم از منابع خوب استفاده کنیم؟
جواب: به اندازه‌ی نیازمان تولید کنیم، با کیفیت تولید کنیم تا زود از بین نروند، خلاقانه مصرف کنیم و از اسراف و زیاده روی بپرهیزیم.
12- از چوب درخت چه چیزهایی تولید می‌شود؟
جواب: کاغذ، دستمال کاغذی، میز، نیمکت، کمد، وسایل چوبی و کشتی.
13- ما چه چیزهایی را از منابع طبیعی به دست می‌آوریم؟
جواب: غذا، لباس، وسایل زندگی.
14- چرا ما نمی‌توانیم همه‌ی چیزهایی که می‌خواهیم داشته باشیم؟
جواب: زیرا به اندازه‌ی پولی که داریم می‌توانیم خرج کنیم.